سبقت مصرف مردم از رشد اقتصادی؛ ضربه مصرف به انباشت سرمایه

به گزارش اکوایران بر اساس آخرین داده های منتشر شده از تولید ناخالص داخلی؛ رشد اقتصادی ایران در پاییز سال گذشته 2.8 درصد برآورد شده که نسبت به تابستان کمی بالاتر رفته است. علی رغم اینکه رشد کمی نسبت به تابستان بالاتر رفته اما نسبت به رشد 4.6 درصدی بهار کاهش قابل توجهی یافته است. به طور کلی می توان گفت رشد اقتصادی در چند فصل گذشته روندی نزولی را طی کرده، به گونه ای که طی چند فصل از بالای هفت درصد به کانال رشد دو درصدی رسیده است.

حجم حقیقی اقتصاد ایران در پاییز سال گذشته نزدیک به 195 هزار میلیارد تومان برآورد شده که از این رقم بالغ بر 98 هزار میلیارد تومان به مصرف خصوصی رسیده است. بر این اساس سهم مصرف مردم از کیک اقتصاد ایران در پاییز 1401 حدود 50.7 درصد بوده، این در حالیست که این سهم در پاییز سال گذشته 50.1 درصد بوده است. این امر نشان می دهد رشد مصرف مردم در سال گذشته نسبت به رشد کل اقتصاد سریع تر و بیشتر بوده است. به طور کلی در دوره های نا اطمینانی رشد مصرف بالا می رود.

رشد مصرف خصوصی در پاییز سال گذشته 4 درصد برآورد شده که به طور قابل توجهی از رشد 2.8 درصدی کل بالاتر است. بررسی ها نشان می دهد با وجود اینکه رشد مصرف همچنان از رشد کل بالاتر است اما نسبت به ابتدای سال روندی نزولی داشته است. به عبارت دیگر رشد مصرف در بهار سال 1401 بالغ بر 11 درصد بوده که اکنون به کانال 4 درصد رسیده. حتی در سال 1400 رشد مصرف بالاتر و در حدود کانال 15 درصد بوده است. به طور کلی می توان گفت که طی دو سال گذشته رشد مصرف در ایران بسیار بالا بوده، خارج شدن جامعه از شوک کرونا را می توان از علل این رخداد دانست.

مصرف متوسط و رشد اقتصادی در ایران

سهم مصرف خصوصی از حجم حقیقی اقتصاد ایران در سال 85 حدود 44 درصد بوده است؛ در حالی که این سهم در بهار سال جاری به 54 درصد رسیده است. اقتصاد ایران در چندین سال گذشته در رکود نسبی بوده و همین امر نیز موجب شده تا سهم مصرف از تولید ناخالص داخلی ایران افزایش یابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد رابطه رشد اقتصادی و مصرف متوسط در ایران تا حدی منفی و عکس هم بوده و هر زمان که شاهد رشد اقتصادی منفی بوده‌ایم، مصرف به دلیل چسبندگی‌ای که دارد، به اندازه کاهش حجم اقتصاد کم نشده و مصرف متوسط بالا رفته است.

البته برای برهه‌هایی چنین نبوده و مصرف متوسط و رشد اقتصادی هم‌راستا عمل کرده‌اند. به عنوان مثال، در دوران کرونا به دلیل محدودیت‌های کرونایی مصرف خصوصی در کشور منفی شد و پس از پایان نسبی کرونا رشد اقتصادی مثبت به ثبت رسید و همزمان با کاهش محدودیت‌ها، مصرف هم رشد قابل توجهی را تجربه کرد؛ اما به طور کلی می‌توان گفت که در زمان‌هایی که اقتصاد ایران وارد رکود شده، مردم میزان مصرف خود را به اندازه رکود کاهش نداده‌اند و فشار اصلی رشد اقتصادی منفی را به بخش‌های دیگر منتقل کرده‌اند که در قسمت بعدی گزارش به همین مساله پرداخته شده است.