سهم ثروتمندان از اقتصاد ایران؛ نابرابری صعودی شد

به گزارش اکوایران، سهم هزینه‌های دهک دهم از کل هزینه‌ها در سال گذشته حدود 32 درصد برآورد شده که نسبت به سال 1401 افزایش داشته است.

آمارها حاکی از آن است که تخصیص یارانه به علت اینکه اثر بیشتری روی اقشار پایین‌تر دارد موجب شده سهم این گروه‌ها از هزینه کل افزایش و سهم گروه‌های بالاتر که شامل دهک دهم می‌شود کاهشی شود. با این‌حال چون تورم به مرور ارزش یارانه تخصیص داده شده را کاهش می‌دهد، این امر مجددا به افزایش سهم دهک دهم از هزینه کل منجر می‌شود.

در این گزارش سهم دهک دهم از هزینه کل در دو برهه اصلی تخصیص یارانه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

مفهوم دهک‌های هزینه‌ای

اعداد و ارقام مربوط به خانوارها و مردم توسط مرکز آمار جمع‌آوری می‌شود. چون معمولا آمارهای درآمدی قابل اکتفا نیست، از همین‌رو آمارهای مربوط به هزینه خانوارها از دقت بالاتری برخوردار است. بنابراین از نسبت هزینه دهک‌ها به هزینه کل جهت تحلیل و ارزیابی استفاده شده است.

اگر تمام خانوارهای کشور به ترتیب میزان هزینه از کمترین به بیشترین مرتب شوند و هر ۱۰ درصد آنها در یک گروه قرار گیرند، دهک‌های هزینه‌ای ایجاد می‌شوند. به این ترتیب، دهک اول شامل ۱۰ درصد از فقیرترین خانوارها در جامعه و دهک دهم شامل ۱۰ درصد از ثروتمندترین آنها است.

برهه اول: آغاز طرح هدفمندسازی یارانه

دولت دهم در سال 89 اقدام به اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها کرد. براساس این طرح قیمت حامل‌های انرژی افزایش یافته و مابه التفاوت ناشی از این افزایش قیمت به صورت نقدی به همه مردم پرداخت می‌شد.

این مبلغ با اینکه رقم بالایی برای خانوارهای دهک دهم که ثروتمند‌ترین قشر جامعه هستند، محسوب نمی‌شود اما برای دهک‌های پایین‌تر اهمیت زیادی دارد. از همین رو وقتی امکان هزینه‌کرد بیشتر برای دهک‌های پایین‌تر به وجود آید سهم هزینه این دهک‌ها از کل هزینه افزایش و بالطبع سهم هزینه دهک دهم از هزینه کل کاهش می‌یابد.

بنابراین سهم دهک دهم از کل هزینه که در سال 89 برابر با 32 درصد بوده در سال 90 به 29.2 درصد رسیده است. با این‌حال روند این کاهش سهم دهک دهم پایدار نبوده و بعد از کاهش ارزش حقیقی یارانه 45 هزار تومانی در طی سال‌های بعد، مجددا سهم هزینه دهک دهم از کل هزینه افزایش داشته و در سال 97 ، 32.5 درصد برآورد شده است.

برهه دوم: افزایش قیمت بنزین و تخصیص یارانه

افزایش پر هیاهوی قیمت بنزین در سال 98 موجب شد تا دولت دوازدهم در نتیجه این سیاست به تخصیص یارانه جهت جبران اثر این رشد قیمت بپردازد. از همین‌رو سهم دهک‌های پایین از کل هزینه‌ها افزایش و سهم دهک دهم کاهش یافت. به بیان دقیق‌تر سهم این دهک از هزینه کل که در سال 97 ، 32.5 درصد بود در سال 1401 به 30.1 درصد رسید. با این وجود تورم بالای اقتصاد ایران دوباره موجب شد تا اثر این یارانه نیز خنثی و سهم دهک‌های پایین از کل هزینه‌ها کاهش و سهم دهک دهم افزایش یابد. از همین‌رو سهم دهک دهم که در سال 1401 ، 30 درصد از کل هزینه‌ها را شامل می‌شد در سال 1402 به نزدیک 32 درصد افزایش یافت.