ریزش دسته‌جمعی شاخص‌های بازار کار+ نمودار

به گزارش اکوایران، مرکز آمار ایران جدیدترین داده‌های بازار کار در پاییز ۱۴۰۳ را منتشر کرده است. طبق این گزارش، نرخ مشارکت، نسبت اشتغال و نرخ بیکاری کل کشور، در پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال قبل کاهش یافته‌اند.

شاخص‌های اصلی بازار کار زنان نشان از بهبود می‌دهند؛ چرا که نرخ مشارکت و نسبت اشتغال آنها در پاییز ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ افزایش و نرخ بیکاری کاهش یافته است. البته به اعتقاد برخی، کاهش نرخ بیکاری نمی‌تواند به خودی خود اتفاق مثبتی باشد. شاخص‌های اصلی بازار کار مردان نیز هم‌جهت با وضعیت کل کشور حرکت کرده و همگی کاهش یافته‌اند.

نرخ بیکاری کم شد

نرخ بیکاری  از ۷.۶ درصد در پاییز ۱۴۰۲ به ۷.۲ درصد در پاییز ۱۴۰۳ رسید. به طور کلی مقایسه آمار نرخ بیکاری عمدتا به صورت فصلی انجام می‌شود. یعنی نرخ بیکاری هر فصل با موقعیت مشابه خود در سال‌های گذشته مقایسه می‌شود. چرا که این نرخ، از جمله شاخص‌هایی است که رفتار فصلی دارد و در برخی فصل‌ها برخی مشاغل رونق بیشتری نسبت به سایر فصل‌ها در هر سال دارند.

در همین راستا، بررسی اکوایران از نرخ بیکاری در داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد این شاخص به مرور کاهش پیدا کرده و به کمترین سطح خود در مقایسه با پاییز سال های اخیر رسیده است. 

اما اکنون سوال این جاست که آیا این کاهش نرخ بیکاری در پاییز امسال می‌تواند به تنهایی علامت مثبتی ارزیابی شود؟

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا به تعریف نرخ بیکاری رجوع کرد. این نرخ در ادبیات اقتصادی از نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال به دست می‌آید. جمعیت فعال؛ یعنی جمعیتی که یا شاغل هستند یا در پی شغلند ولی هنوز موفق به یافتن شغل نشده‌اند. با تکیه بر این تعریف می‌توان گفت از هر ۱۰۰ نفر جمعیت که در جست‌وجوی کار بوده‌اند، بیش از ۷ نفر  موفق به یافتن آن نشده‌اند.

نرخ بیکاری مردان در پاییز امسال برابر با ۶.۲ بوده که در مقایسه با پاییز سال گذشته ۰.۳ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ بیکاری زنان نیز کاهش ۰.۵ واحد درصدی تجربه کرده و از ۱۴.۲ درصد در پاییز ۱۴۰۲ به ۱۳.۷ درصد در پاییز ۱۴۰۳ رسیده است.

در کنار نرخ بیکاری، شاخص مهم‌تر نرخ مشارکت است، نرخی که نشان می‌دهد چقدر از جمعیت کشور در بازار کار حضور دارند؟

افت نرخ مشارکت در پاییز 

به‌طور کلی، طبق تعریف مرکز آمار ایران، افراد ۱۵ ساله و بیشتر جمعیت حاضر در سن کار تلقی می‌شوند و وضعیت اشتغال آنها در آمارهای بازار کار محاسبه می‌شود. این جمعیت به دو بخش فعال و غیرفعال تقسیم می‌شود. به نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت حاضر در سن کار نرخ مشارکت به دست می‌آید.

جدیدترین داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ مشارکت کل کشور در پاییز امسال به ۴۱.۲ درصد رسیده که در مقایسه با پاییز ۱۴۰۲ کاهش ۰.۳ واحد درصدی داشته است. کاهش نرخ مشارکت در بازار کار عموما اتفاقی منفی تلقی می شود.

این آمار یعنی در پاییز امسال، از هر 100 نفر جمعیت 15 ساله و بیشتر، بیش از 42 نفر یا شاغل بودند یا در جست‌وجوی شغل. و به عبارت دیگر حدود 58 نفر آن‌ها نه شغلی دارند و در جست‌وجوی شغل هستند؛ یعنی خارج از بازار کار حضور دارند.

به همین علت برخی معتقدند کاهش نرخ بیکاری وقتی با افت نرخ مشارکت همراه می‌شود لزوما اتفاق مثبتی نیست. چرا که کاهش نرخ بیکاران می‌تواند در ادامه خروج بیکاران از بازار کار و دلسردی آن‌ها از یافتن شغل باشد.

تفکیک این نرخ به دو دسته مردان و زنان در کل کشور نشان می‌دهد نرخ مشارکت مردان نیز در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته با کاهش روبرو بوده و از ۶۸.۶ به ۶۸ درصد رسیده است. یعنی به نوعی نسبت کمتری از مردان در بازار کار حضور دارند.

در مقابل، در دوره مشابه، نرخ مشارکت زنان از ۱۴.۴ به ۱۴.۵ درصد افزایش یافته است. یعنی اقبال زنان به حضور در بازار کار بیشتر شده اما با این وجود، همچنان شکاف جنسیتی فاحشی در بازار کار ایران وجود دارد.

رفتار دوگانه نسبت اشتغال با مردان و زنان

آخرین شاخص اصلی بازار کار، نسبت اشتغال است. این نسبت از تقسیم جمعیت شاغل بر جمعیت حاضر در سن کار به دست می‌آید. این نسبت در پاییز ۱۴۰۳ نسبت به پاییز ۱۴۰۲ مقداری کاهش یافته و از ۳۸.۳ به ۳۸.۲ درصد رسیده است.

تفکیک این شاخص به دو دسته مردان و زنان نیز نشان می‌دهد نسبت اشتغال مردان سیری کاهشی داشته و از ۶۴.۳ به ۶۴ درصد رسیده است. این درحالی است که نسبت برای زنان ۰.۱ واحد درصد افزایش یافته و به ۱۲.۵ درصد رسیده است.