عارف: رتبه‌بندی کیفیت هوا را دیدم خوشحال شدم/ سرمایه نسل‌های بعد را فروختیم

به گزارش اکوایران،‌ امروز،‌ سه‌شنبه 20 شهریور 1403 مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برگزار شد.

در این مراسم شینا انصاری،‌ به عنوان رئیس جدید سازمان حفاظت از محیط زیست معرفی شد و محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور در این مراسم حضور یافت و به نکاتی اشاره کرد که در ادامه می‌خوانید:

• آقای سلاجقه بحث ادغام سازمان منابع طبیعی با سازمان محیط زیست را مطرح کردند.

• ادغام در سطح سازمان‌های عالی و وزارتخانه‌ها تجربه نشان داده که در کشور ما الحاق است و گاهی دو جنس نامتجانس هستند که اصولا بعد ادغام توجیهی برای آن نمی‌ماند. به عنوان مثال ادغام سازمان ورزش و جوانان تنها نقطه اشتراک آن این است که جوانان ورزش می‌کنند! واقعیت این است که هر دو سازمان ضرر کردند.

• هیچ راهی جز اینکه هدایت سازمان برعهده بالاترین مقام اجرایی باشد وجود ندارد، سازمان حفاظت از محیط زیست باید توسط رئیس‌جمهور اداره شود.

• رئیس سازمان‌های وابسته به رئیس جمهور را شخصیت حقیقی و حقوقی مستقل نمی‌دانیم. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، رئیس جمهور تخصصی و رئیس‌جمهور محیط زیستی است.

• هیچگونه ادغام یا الحاقی را برای سازمان حفاظت از محیط زیست منطقی نمی‌دانیم.

در دولت چهاردهم مسئولین حق نفی مسئولین گذشته را ندارند

• نکته‌ای که خدمت خانم دکتر ابتکار هم در دوره دولت اصلاحات هم می‌گفتم این بود که اگر در دولت جنگنده نباشید وضعیت محیط زیست همین‌طور خواهد ماند و این به دلیل نگاه‌های بخشی که در کشور داریم.

• هر مدیری نه‌تنها فقط بخش خودش را می‌بیند بلکه چند صباحی که مسئولیت بخش را بر عهده دارد را نگاه می‌کند و چون می‌خواهد گزارش خوب بدهد عموما به رنگ و روغن کار و کارهای سطحی می‌پردازیم.

• تغییر و تحولاتی عجیب و غریبی که با تغییر یک مسئول یا یک وزیر در دستگاه‌های اجرایی داریم ناشی از این نگاه کوتاه‌مدت است و این گرفتاری‌ است که ما در دستگاه‌ها داریم، از یک جایی شروع می‌کنیم به یک جایی می‌رسیم و متاسفانه نگاهمان نفی گذشته بوده است.

• در دولت چهاردهم یکی از راهبردهایی که اعلام کردیم این است که مسئولین حق نفی مسئولین گذشته را ندارند البته ما کار را نقد می‌کنیم و این طبیعی است اما بنا نیست با شخصیت و مسائلی که پیرامون ویژگی‌های شخصی آنها است کاری داشته باشیم.

• مردم صاحب این کشور هستند و باید این انگیزه را در آنها ایجاد کنیم که حفاظت از محیط زیست را خودشان مدیریت کنند.

• تلاش کنیم که در این دوره وفاق را به معنای تخصصی آن در این سازمان توسعه دهیم.

• براساس سند چشم انداز ۲۰ ساله، باید در سال ۱۴۰۴ جایگاه اول را در همه بخشها در منطقه داشته باشیم که در ارتباط با محیط زیست پیش‌بینی شده بود که جامعه برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر و فساد و تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب. آیا محیط زیست امروز ما نسبت به ۲۰ سال قبل یک گام به جلو رفته است؟

• توسعه پایدار را پذیرفتیم، پایداری توسعه حذف توسعه صنعت نیست بلکه به این معناست که همه جا محیط زیست حاضر و ناظر باشد.

قوانین ما شفاف نیست

• وفاق ملی را از موضع سیاسی نگاه نکنیم؛ وفاق ملی باید در هر بخش، دستگاه و وزارتخانه‌ای ایجاد شود.

• وفاق ملی در دولت اینگونه است که اگر یک صنعتی می‌خواهد در یک نقطه‌ای از کشور احداث شود، باید ملاحظات  زیست محیطی آن رعایت شود و ضمیمه زیست محیطی داشته باشد.

• البته سازمان حفاظت محیط زیست هم باید کمک کند، نه اینکه با استناد به قانون بخواهد جلوی آن را بگیرد.

• قوانین ما انقدر عریض و طویل است که هرکسی می‌تواند هرطور که بخواهد آن را تفسیر کند؛ قوانین ما شفاف نیست.

• ضمن تقدیر از زحمات عزیزان در گذشته، سازمان محیط زیست باید یک نگاه و رویکرد جدیدی را در دولت وفاق ملی داشته باشد. 

• شاید شعار سازمان، وفاق باشد؛ از طرفی توسعه کشور و از طرف دیگر حفظ محیط زیست را با هم آشتی دهیم. نباید مغایرتی بین توسعه صنعت و حفظ محیط زیست باشد. این باید در باور ما باشد.

• در احادیث و روایات هم توجه به محیط زیست آمده که برخی کارها حرام است و برخی هم واجب؛ در بین مردم هم این موضوع را می بینیم که با آب و خاک و هوا چه کار باید کرد که حفاظت عملی محیط زیست است.

• شاخص کل عملکرد حفاظت از محیط زیست ما در سال ۲۰۲۴ در میان ۱۸۰ کشور رتبه ۱۱۲ را دارد

• این آمارها گویاست ولی ممکن است که به دلایلی که اصولا در دادن اطلاعات ضعیف برخورد میکنیم، ۱۰ تا ۲۰ درصد بالا پایین بشود اما رتبه ۱۱۲، ۱۵ نمی شود ممکن است ۱۰۷ یا ۱۰۸ باشد شاید هم ممکن است مقداری به ما ارفاق کرده باشند و ۱۳۰ بوده ولی ۱۱۲ اعلام کرده اند.

رتبه کیفیت هوا را دیدم خوشحال شدم

• رتبه کیفیت هوای ما در دنیا ۱۰۲ است که وقتی دیدم خوشحال شدم؛ چون کسانی که در کلان‌شهرها زندگی می‌کنند می دانند وضعیت هوای ما به چه صورت است.

• وضعیت خاکمان از هوا بدتر است منتها حس نمی کنیم؛ خاکی را که از بین می بریم، ۵ تا ۶ قرن لازم است جایگزین شود؛ وضع آب از آنها بدتر؛ چه بلایی سر سفره های زیرزمینی آورده‌ایم؟

• یک وقتی در چند جلگه و چند منطقه کشور بود امروز در بالای ۱۳ - ۱۴ درصد کشور نگران فرونشست هستیم و ضرورتا باید تخلیه شود، روبه رو هستیم.

• در دنیا در بخش سلامت محیط زیستی رتبه ۹۸ داریم در مدیریت منابع آب در دنیا رتبه ۱۰۸ را داریم؛ این وضع محیط زیست‌مان است. چه باید کرد؟ به نظر می رسد هیچ راهی جز اینکه از خودمان شروع کنیم، نداریم؛ در اینجا خودمان یعنی دولت؛ بیش از همه دولت های موظف بوده‌اند.

راهکار نمی‌دهیم و صورت مساله را پاک می‌کنیم

• قانون ممنوعیت فعالیت صنعتی در شعاع ۱۲۰ کیلومتری از شهرها را وضع می‌کنیم اما در یک جلسه دولت چانه‌زنی می‌شود که یک وزیر صنعتی می‌خواهد در داخل محدوده ۱۲۰ کیلومتری کاری انجام دهد و مجوز می‌گیرد؛ زور وزرای صنعتی هم از رئیس سازمان محیط زیست بیشتر است و تصویب می‌شود.

• علتش این است که در سازمان حفاظت محیط زیست راهکار نشان نمی‌دهیم و فقط صورت مسأله را پاک می‌کنیم.

• در کشورهای شمال اروپا که وسعت برخی از آنها اندازه 3 استان شمالی ما نیست، هم صنعتی‌اند هم صادرات محصولات کشاورزی دارند هم نگرانی‌های محیط زیستی ندارند. علتش این است که تک بُعدی نگاه نمی‌کنند اما در ایران هر کسی می‌خواهد گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

• کشور باید توسعه پیدا کند و صنعت جایگاه خوبی در تولید ناخالص داخلی داشته باشد محصولات کشاورزی باید سبز باشند اما می توانیم به بهانه اینکه کود مصرف می‌کنیم، محصولات را کنار بگذاریم؟ یا با دعوا و جنگ و این مسائل روبه رو شویم؟

• در دولت چهاردهم که شروع فعالیت‌های دولت با اولین سال اجرای برنامه هفتم همزمان شده، راهبرد دولت اجرای برنامه هفتم است، البته در بخش نرم‌افزاری بسیار احکام خوب و مترقی را در برنامه داریم و تلاش می کنیم همه این برنامه‌ها تحقق پیدا کند.

• در بخش سخت‌افزار منابع لازم دیده نشده و یا با دقت دیده نشده که خوشبختانه در قانون برنامه حکمی است که ما باید در سال اول چگونگی تامین منابع مورد نظر را برآورد کنیم و در یک لایحه‌ای به دولت بدهیم.

• در بخش حفاظت از محیط زیست چند راهبردهای کلانمان را بیان می‌کنم و تکالیفی است که خانم دکتر با جدیت کار را شروع کرده‌اند ما مکلف هستیم که آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و ضوابطی که برای اجرای برنامه نوشته شود را در چند ماه اول انجام دهیم.

• ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست، پیشگیری و ممانعت از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز و جرم‌انگاری تخریب محیط زیست؛ این واژه‌ها، واژه‌های جدیدی نیست با آنها آشنا هستید.

آینده فروشی کردیم

• تعادل‌بخشی و حفاظت کیفی آب‌های زیرزمینی از طریق اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری بسیار موضوع مهمی است که ما بتوانیم بخشی از خطاهای بزرگی که در ارتباط با سفره‌های زیرزمینی مرتکب شدیم، جبران کنیم.

• ما آینده‌فروشی کردیم و منابع و سرمایه‌‌هایی که متعلق به نسل‌های آینده بودند را فروختیم. اما خوشبختانه در برنامه هفتم به این مسأله پرداخته شده است.

• تدوین منشور اخلاق محیط زیست، یک مساله خیلی جدی است؛ در این مسأله خیلی کم کار کردیم. در این حوزه خیلی گرفتاریم و واقعیت این است که کار و فرهنگ‌سازی نکردیم.

• دیپلماسی محیط زیست یک مسأله جدی است و باید آن را تقویت کنیم. با نهادهای بین‌المللی محیط زیست یا ارتباط نداریم و یا قهر هستیم. گاهی فکر می‌کنیم اگر در یک نهاد بی‌المللی شرکت کنیم، گناه کبیره کردیم؛ باید این نگاه را اصلاح کنیم.