اثر افزایش نرخ بهره در تغییر ترکیب نقدینگی؛ افزایش محبوبیت سپرده‌های بلند مدت

به گزارش اکوایران، سهم سپرده‌های طولانی مدت‌تر از شبه پول افزایش یافته است. دلیل اصلی این اتفاق افزایش نرخ بهره اسمی توسط بانک مرکزی است. با افزایش نرخ بهره، بانک‌ها تمایل دارند تا پول را بیشتر نزد خود نگه دارند تا بیشتر سود کنند. به همین دلیل، شاهد جهش سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول از صفر درصد به حدود ۲۶ درصد هستیم.

نقدینگی از دو جزء پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود که خود انواع مختلفی دارد. این گزارش به سهم سپرده‌های بلند مدت بانکی از شبه پول در خرداد ماه چند سال اخیر می‌پردازد.

اهمیت سهم اجزای نقدینگی از کل

به طور معمول، شبه پول سهم بیشتری از نقدینگی را تشکیل می‌دهد. سهم پول از نقدینگی در خرداد ۱۴۰۱ به ۲۲ درصد، در خرداد ۱۴۰۲ به ۲۵ درصد و در خرداد سال جاری به ۲۴ درصد رسیده است. از آنجایی که سهم شبه پول از نقدینگی نیز رابطه مکملی دارد، سهم شبه پول از نقدینگی نیز در این مدت به طور کلی افزایش یافته است. می‌توان نتیجه گرفت که با بالا رفتن سهم پول از نقدینگی، انتظارات تورمی افزایش یافته است. از طرفی، سیالیت پول نیز بالاتر رفته است که می‌تواند منجر به خلق تورم بیشتر شود. همه اینها می‌تواند از افزایش تورم ذهنی و نااطمینانی نشات گرفته باشد.

زمانی که انتظارات تورمی در جامعه افزایش پیدا می‌کند، جذابیت سود سپرده‌های بانکی کاهش میابد. در این وضعیت مردم برای اینکه بتوانند از ارزش دارایی‌های خود محافظت کنند، پول خود را از حساب بلند مدت خارج کرده و به سمت بازارهای دیگر مانند طلا و ارز می‌برند. البته در یکسال گذشته از شتاب سیالیت نقدینگی کاسته شده است.

انواع سپرده‌های بلند مدت بانکی

همانطور که گفته شد، شبه پول سپرده‌های بلند مدت بانکی است. در ترازنامه بانک مرکزی این بخش از نقدینگی شامل چند نوع مختلف از جمله قرض الحسنه پس‌انداز، سپرده‌های کوتاه مدت، سپرده‌های یک ساله تا پنج ساله است.

حساب‌های قرض الحسنه پس‌انداز به منظور نگهداری دارایی در بانک و برای تراکنش‌هایی در جهت اهداف خیرخواهانه مثل کمک به افراد نیازمند افتتاح می‌شود و به آن سود بانکی تعلق نمی‌گیرد. همچنین بانک‌ها از محل این سپرده‌ها وام‌هایی با سود کم به افراد می‌دهند. سهم این نوع سپرده‌ها از شبه پول از خرداد ۱۴۰۱ تا خرداد سال جاری افزایش یافته و از ۸.۴ درصد به ۱۲.۹ درصد رسیده است.

به سپرده‌هایی که با مدت زمان کمتر از یک سال نزد بانک به امانت گذاشته می‌شوند، سپرده کوتاه مدت گفته می‌شود. با وجود اینکه سپرده‌های کوتاه مدت بیشترین سهم را از شبه پول دارند اما سهم آن در چند سال گذشته نزولی بوده است. سهم این نوع سپرده‌ها از ۳۵.۷ درصد در خرداد ۱۴۰۱ به ۲۸ درصد در خرداد ۱۴۰۳ رسیده است.

جهش سپرده‌های سه ساله

سهم سپرده‌های یک ساله از شبه پول در این دوره ابتدا سیری صعودی و سپس نزولی داشته است. از طرفی، سهم سپرده‌های دو ساله روندی کاهشی داشته و از ۲۴.۹ درصد به ۷.۱ درصد رسیده است. اما سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول در طول سه سال از صفر درصد به ۲۵.۹ درصد پرش داشته است. دلیل اصلی این اتفاق بازگشت سپرده‌های سه ساله با حداکثر سود از بهمن ۱۴۰۱ به بازار پول است. از آنجایی که سود سپرده‌های سه ساله از دو ساله بیشتر است، مردم دارایی‌های خود را از سپرده‌های دو ساله به سه ساله انتقال داده‌اند.

از طرفی، در چند سال اخیر بانک مرکزی نرخ بهره اسمی را افزایش داده است. به طبع افزایش نرخ بهره به نفع بانک‌ها نیست، چراکه باید سود بیشتری پرداخت کنند. در نتیجه بانک‌های تجاری قراردادهای طولانی مدت‌تری با مردم می‌بندند تا بتوانند پول را بیشتر نزد خود نگهداری کنند تا سود خود را حداکثر کنند. به همین دلیل، سهم سپرده‌های طولانی مدت‌تر از شبه پول در چند سال اخیر افزایش یافته است.