در کشوری که اقتصاد آن به چالش‌های متعددی از جمله تحریم، رکود و بهره‌وری پایین دچار است، تصمیم‌گیری درباره تعطیلات باید با دقت و ملاحظات اقتصادی همراه باشد. با این حال، در ایران تعطیلات همواره تحت تأثیر عوامل مختلفی چون آب‌وهوا، کمبود انرژی، تقویم قمری، تصمیمات مقطعی و حالا تعطیلی پنجشنبه‌ها بوده است. در این میان، سؤال اساسی این است که آیا ایران، با سطح فعلی بهره‌وری، ظرفیت تعطیلات بیشتری را دارد؟

بهره‌وری؛ اولویت گمشده

اگر بهره‌وری اقتصادی بالا باشد، کاهش روزهای کاری می‌تواند بهینه‌سازی فرآیندها را تقویت کند. اروپا نمونه‌ای از این مدل است. بسیاری از کشورهای اروپایی تعطیلات آخر هفته طولانی دارند، اما سطح بالای بهره‌وری، فناوری‌های پیشرفته، و سازوکارهای مدیریتی باعث می‌شود که این تعطیلات نه‌تنها به اقتصاد لطمه نزند، بلکه رفاه عمومی را هم افزایش دهد. اما ایران کجای این معادله قرار دارد؟

در ایران، تعطیلات به‌طور سنتی با برنامه‌ریزی ضعیف همراه بوده است. یک نگاه اجمالی به تقویم کاری کشور نشان می‌دهد که تعطیلی‌های متعدد و نامنظم یکی از عوامل مهم کاهش بهره‌وری است:

 • تعطیلی‌های ناشی از آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ که گاهی بدون پیش‌بینی قبلی اعلام می‌شود.

 • تعطیلی‌های برق و کمبود انرژی که باعث اختلال در تولید و فعالیت‌های اقتصادی می‌شود.

 • تعطیلات مناسبتی تقویم قمری که برخی سال‌ها به‌صورت ناگهانی تغییر می‌کند.

 • تعطیلات پایان هفته که حالا پنجشنبه‌ها هم به آن اضافه شده است.

پنجشنبه‌های تعطیل؛ یک راه‌حل یا یک معضل؟

مدافعان تعطیلی پنجشنبه‌ها بر این باورند که این تصمیم به بهبود کیفیت زندگی کارکنان، کاهش استهلاک شهری و صرفه‌جویی در مصرف انرژی کمک می‌کند. اما نکته‌ای که مغفول مانده، میزان بهره‌وری پایین در روزهای کاری کشور است. تعطیلی پنجشنبه‌ها در شرایطی می‌تواند مفید باشد که میزان بهره‌وری در روزهای دیگر افزایش یابد، نه اینکه یک روز دیگر به تعطیلی‌های نامنظم اضافه شود.

آیا مدل اروپا در ایران قابل اجراست؟

مسئله این نیست که اروپا پنجشنبه‌ها را تعطیل کرده یا نکرده، بلکه تفاوت در نحوه اجرا و میزان بهره‌وری است. اروپا ابتدا بهره‌وری خود را بالا برد، سپس تصمیم به کاهش روزهای کاری گرفت. اما در ایران، چرا تنها بخش‌های خوشایند این مدل کپی‌برداری می‌شود؟ چرا کاهش ساعت کاری بدون افزایش بهره‌وری در دستور کار قرار گرفته است؟

کشورهایی مانند آلمان و هلند ابتدا با دیجیتالی‌کردن فرآیندها، کاهش بوروکراسی، بهینه‌سازی انرژی و افزایش اثربخشی نیروی کار، زیرساخت لازم را برای کاهش ساعت کاری فراهم کردند. اما در ایران، همچنان بسیاری از سازمان‌ها با رویه‌های دستی و کاغذبازی‌های بی‌پایان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در چنین شرایطی، کاهش روزهای کاری احتمالاً تنها به کاهش بهره‌وری و افزایش فشار اقتصادی منجر خواهد شد.

راهکار چیست؟

قبل از اضافه‌کردن تعطیلی‌های جدید، باید برای بهره‌وری راه‌حلی پیدا کرد. اگر قرار است پنجشنبه‌ها تعطیل شوند، این تعطیلی باید بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر برای افزایش بهره‌وری باشد. برخی از اقدامات لازم شامل موارد زیر است:

 1. دیجیتالی‌کردن فرآیندهای اداری و کاهش زمان اتلاف‌شده در بروکراسی.

 2. تدوین یک برنامه مشخص برای تعطیلات سالانه که امکان برنامه‌ریزی اقتصادی را فراهم کند.

 3. اصلاح فرهنگ کاری به‌گونه‌ای که کارمندان و مدیران به بهره‌وری اهمیت بیشتری بدهند.

 4. افزایش انعطاف در ساعات کاری برای مشاغلی که می‌توانند از دورکاری بهره ببرند.

تعطیلی‌های نامنظم، اقتصاد را متزلزل می‌کند. ایران باید پیش از اضافه‌کردن تعطیلات جدید، وضعیت بهره‌وری خود را سامان دهد. در غیر این صورت، اضافه‌شدن تعطیلی پنجشنبه‌ها تنها یک پازل دیگر از کاهش بهره‌وری و آشفتگی در اقتصاد کشور خواهد بود.