مظنون همیشگی؛ چگونه پاول دوروف به هدف سرویس‌های اطلاعاتی تبدیل شد؟

به گزارش اکوایران، شش سال پیش از اینکه پاول دوروف از سلول زندان فرانسه سر در بیاورد، بنیانگذار تلگرام در موقعیتی بسیار متفاوت در این کشور به سر می‌برد: قرار ناهار با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، در ناهار سال ۲۰۱۸ که پیش از این گزارش نشده بود، ماکرون دوروف را که در روسیه متولد شده بود، دعوت کرد تا مقر تلگرام را به پاریس منتقل کند. افراد آشنا با این جلسه گفتند که دوروف این پیشنهاد را رد کرد. رهبر فرانسه حتی با او در مورد اعطای شهروندی فرانسه صبحت کرد. یک مقام فرانسوی گفت دوروف از مکرون درخواست اعطای شهروندی کرده بود.

صبر پاریس لبریز شد

روز شنبه، مقامات فرانسوی دوروف را برای تحقیقات بازداشت کردند که جدی‌ترین تهدید برای روحیه ضداقتدار تلگرام از زمان تأسیس این برنامه در سال ۲۰۱۳ به شمار می‌رود. دستگیری او روابط پرتنش دوروف ۳۹ ساله با دولت‌های سراسر جهان را برجسته ساخته که تلاش کرده‌اند او را اغفال یا کنترل کنند، اما اغلب در هر دو شکست خورده‌اند.

در سال ۲۰۱۷ و یک سال پیش از ملاقات با ماکرون، جاسوس‌های فرانسوی در عملیاتی مشترک با امارات متحده عربی، آیفون دوروف را هک کردند. افراد آشنا با این موضوع گفتند این عملیات جاسوسی که پیش از این نیز گزارش نشده بود، با نام رمز «موسیقی بنفش» انجام گرفت. مقامات امنیتی فرانسه نگران استفاده داعش از تلگرام برای جذب نیروها و برنامه‌ریزی حملات بودند.

دولت‌ها دوروف را به دلیل گروه‌هایی که جذب برنامه او شده بودند، مانند معترضان و مخالفان دموکراسی‌خواه، تروریست‌ها، قاچاقچیان مواد مخدر و مجرمان سایبری، هدف قرار دادند.

سال‌هاست که این شرکت از احضاریه‌ها و دستورات دادگاه که در ایمیل متروکه شرکت انباشته شده، سرپیچی می‌کند. تلگرام می‌گوید تابع قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا است که شرکت‌های آنلاین را ملزم می‌سازد با مقامات در مقابله با گسترش محتوای غیرقانونی در پلتفرم‌های خود همکاری کنند.

هفته گذشته، دادستانی پاریس اعلام کرد که پاول دوروف در پرونده نقش پلتفرم‌ها در جرائم آنلاین، از جمله تبادل پورنوگرافی کودک، قاچاق مواد مخدر و فروش نرم‌افزارهای کدگذاری غیرقانونی بازداشت شده است. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا پلتفرم‌های آنلاین با امتناع از همکاری با مقامات در مقابله با محتوای غیرقانونی، قانون فرانسه را نقض می‌کنند یا خیر. دادستان‌ها اعلام کردند که تاکنون هیچ فردی را به عنوان هدف تحقیقات خود معرفی نکرده‌اند.

در حالی که هیچ نشانه‌ای وجود ندارد مذاکرات قبلی با ماکرون یا هک تلفن دوروف در بازداشت او نقش داشته باشد، جزئیات جدیدی در مورد رابطه طولانی و پیچیده دوروف با پاریس و ابوظبی آشکار شده است. در سال ۲۰۲۱، فرانسه و امارات متحده عربی به دوروف تابعیت داد و امارات بیش از ۷۵ میلیون دلار در پلتفرم او سرمایه‌گذاری کرد.

دوروف، به گفته خودش، برای جلوگیری از کنترل دولت‌ها بر تلگرام مبارزه کرد، در حالی که خود را فردی مخالف سنت‌ها نشان می‌داد. او به قهرمان آزادی‌خواهان اینترنتی مانند ایلان ماسک و ادوارد اسنودن تبدیل شد که پس از بازداشتش، از او حمایت کردند. دوروف از کانالش در تلگرام برای ترسیم تصویری رنگارنگ از زندگی خود استفاده کرده است.

در پست ماه گذشته‌اش، او گفت یک اهداکننده اسپرم چندملیتی است و بیش از ۱۰۰ فرزند را برای زوج‌هایی در ۱۲ کشور به دنیا آورده است. او اخیراً عکس‌هایی با بالاتنه برهنه از خود در اینستاگرام خود منتشر کرد. او در یکی از پست‌ها نوشت: «کنجکاوی بی‌پروا نوآوری را پیش می‌برد».

میلیاردر بی‌وطن

شهرت اولیه دوروف در روسیه به عنوان یک کارآفرین فناوری با گرایش‌های لیبرالی بود. گرایشات سیاسی و علاقه او به سیستم‌های پیام‌رسانی رمزنگاری‌شده، او را به هدفی برای سرویس‌های امنیتی روسیه و غرب تبدیل کرد.

در سال ۲۰۰۶، او پلتفرمی شبیه فیسبوک به نام VK راه انداخت که سریعاً به شبکه محبوب اپوزیسیون سیاسی روسیه تبدیل شد. کرملین خواستار اطلاعات کاربران VK شد، اما دوروف در برابر آن مقاومت کرد. تا سال ۲۰۱۱، این سایت به ابزاری برای منتقدان ولادیمیر پوتین جهت سازماندهی اعتراضات گسترده برای چالش در برابر حکومتش تبدیل شده بود. کرملین بر دوروف فشار آورد تا VK را به ایگور سچین، چهره مورد اعتماد پوتین بفروشد. دوروف دوباره در برابر فروش مقاومت کرد.

دوروف در حال کار بر روی یک برنامه پیام‌رسانی جدید بود که بعداً به تلگرام تبدیل شد. دوروف آن را به عنوان پلتفرمی با سرورهایی در سراسر جهان توصیف کرد که برای هر کسی که تلاش می‌کند از نظارت دولتی فرار کند، ضروری خواهد بود. دوروف نهایتاً در سال ۲۰۱۴ روسیه را ترک کرد و گفت که تحت فشار کرملین برای افشای ارتباطات معترضان اوکراینی قرار دارد. او در VK نوشت: «ارائه داده‌های شخصی اوکراینی‌ها به مقامات روسیه نه تنها نقض قانون خواهد بود، بلکه خیانت به میلیون‌ها اوکراینی است که به ما اعتماد داشتند». پس از آن، یکی از بزرگترین سهامداران VK مدعی شد که دوروف نه تنها چهره مخالف حکومت نیست، بلکه یک دزد بوده و پول شرکت را برای توسعه تلگرام اختلاس کرده است.

دوروف سپس بین خاورمیانه، اروپا و آمریکا جابجا شد و در این مدت، تابعیت چند کشور را گرفت. علاوه بر فرانسه و امارات متحده عربی، دوروف تابعیت جزیره کارائیبی سنت کیتس و نِویس را دارد. او در نهایت تلگرام را در امارات متحده عربی مستقر کرد.

گذرنامه فرانسوی به او اجازه داد تا آزادانه در اروپا حرکت کند. این کارآفرین به تاکر کارلسون، خبرنگار سابق فاکس‌نیوز گفت که چندین بار به ایالات متحده سفر کرده و افزود که همیشه توسط مأموران اف‌بی‌آی در فرودگاه و جاهای دیگر مواجه می‌شد که تلاش داشتند همکاری او را جلب کنند.

دوروف به کارلسون گفت: «برداشتم این است که آن‌ها می‌خواستند با من رابطه برقرار کرده تا تلگرام را بهتر کنترل کنند».

مقامات فرانسوی او را شنبه‌شب و پس از فرود هواپیمای خصوصیش در فرودگاه لو بورژه در شمال پاریس بازداشت کردند. طبق قوانین فرانسه، مقامات ۹۶ ساعت یا تا عصر چهارشنبه وقت داشتند پیش از آزادکردن یا صدور اتهام، دوروف را بازجویی کنند.

علی‌رغم بازدید سال ۲۰۱۸ با ماکرون، مدت‌هاست مقامات فرانسوی تلگرام را با سوءظن می‌نگرند. یک مقام سابق اطلاعات فرانسه از اداره کل امنیت داخلی فرانسه گفت که نفوذ به تلگرام تلاش طولانی‌مدت سرویس‌های جاسوسی این کشور بوده است.

رویکرد سخت‌گیرانه جدید فرانسه انعکاس نگرانی فزاینده‌ای، به ویژه در اروپا، از تهدیدی است که شرکت‌های بزرگ دیجیتال برای جامعه ایجاد می‌کنند. مقامات نگرانند که تلگرام، اکس، تیک‌تاک و سایر پلتفرم‌ها در حال پخش اطلاعات نادرست، دامن‌زدن به ضدیهودیت و نژادپرستی و تسهیل تجارت غیرقانونی در پلتفرم‌های خود هستند. قانونی که امسال در فرانسه تصویب شد، پلتفرم‌های آنلاین را ملزم می‌سازد تا با مقامات در ریشه‌کن‌کردن چنین محتوایی همکاری کنند.

این قانون با قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا که پلتفرم‌های آنلاین «بسیار بزرگ» را تحت نظارت و اجرای قانون پیشرفته قرار می‌دهد، همخوانی دارد. این هفته، تلگرام گفت که هنوز زیر آستانه ۴۵ میلیون کاربر فعال ماهانه اروپایی ذکر شده در این قانون است.

زندگی پر از تناقض

دوروف سال‌ها از کرملین و آژانس‌های اطلاعاتی غربی فرار کرد. در طول این مدت، به ویژه از زمان حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، اهمیت تلگرام افزایش یافته است. روس‌ها و اوکراینی‌ها برای دریافت اخبار از جبهه به این برنامه متکی هستند، در حالی که مقامات دو طرف از کانال‌های آن برای پخش روایت‌های خود در مورد جنگ استفاده می‌کنند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت که اگر فرانسه شواهد جدی از گناه دوروف ارائه ندهد، پرونده علیه او را می‌توان سیاسی و تلاشی مستقیم برای محدود‌کردن آزادی ارتباطات دانست.

توماس گراهام، محقق برجسته شورای روابط خارجی گفت: «کرملین در این مرحله با تلگرام آشتی کرده است». او افزود تلاش چند سال پیش مسکو برای تعطیل‌کردن این برنامه با اعتراض آن به بازداشت دوروف تناقض دارد.

گرایش‌های ضدحاکمیتی دوروف با امارات متحده عربی، محل زندگی کنونیش و جایی که آزادی‌های سیاسی شدیداً محدود است، هم‌خوانی ندارند. تماس‌های صوتی تلگرام، مانند اکثر برنامه‌های تماس اینترنتی، در امارات متحده عربی مسدود است. به گفته یکی از افراد نزدیک به دوروف، او گاهی مجبور می‌شده در هنگام قطع تماس‌های تلگرام، از تماس‌گیرندگان عذرخواهی کرده و از برنامه‌های رقیب استفاده کند.

در بیانیه‌ای پس از بازداشت دوروف، امارات متحده عربی گفت که این پرونده را از نزدیک دنبال کرده و درخواست ارائه خدمات کنسولی به او را به فرانسه ارائه کرده است.