به گزارش اکوایران، آنکارا در حال ایجاد یک شراکت دفاعی دوگانه با رهبران جدید سوریه است. این تلاش‌ها در کوتاه‌مدت بر انحلال نیروهای دموکراتیک سوریه که به رهبری کردها اداره می‌شود و ترکیه آن را یک تهدید بزرگ امنیت ملی می‌داند، متمرکز است. در بلندمدت، ترکیه قصد دارد از طریق آموزش‌های نظامی، ارتش سوریه را تقویت کند تا نفوذ خود را در این منطقه جنگ‌زده تثبیت نماید.

به نوشته المانیتور، یک مقام ارشد وزارت دفاع ترکیه در یک نشست خبری هفتگی اعلام کرد: «ترکیه در حال همکاری با همتایان خود برای ایجاد روابط استراتژیک و تقویت همکاری در زمینه‌های مختلف پس از عملیاتی شدن نهادهای دولتی در سوریه است. همکاری در زمینه‌های دفاعی و امنیتی برای تقویت امنیت ما و همچنین تأمین صلح و ثبات منطقه‌ای از اهمیت حیاتی برخوردار است.»

از زمان سقوط بشار اسد در ۸ دسامبر، مفسران و تحلیلگران ترکیه‌ای سناریوهای مختلفی را بررسی کرده‌اند و ملاحظات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی متفاوتی را مطرح کرده‌اند که شکل‌دهنده چگونگی جایگاه سوریه در چشم‌انداز ژئوپلیتیکی گسترده‌تر آنکارا خواهد بود.

ترکیه سوریه

چشم‌انداز کوتاه‌مدت

ترکیه نقش رهبری در بازسازی روابط بین‌المللی سوریه جدید ایفا کرده است. در ماه گذشته، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه، ابراهیم کالین، و وزیر امور خارجه، هاکان فیدان، به دمشق سفر کرده و با احمد الشرع، رهبر گروه هیئت تحریر الشام و رهبر سوریه دیدار کردند.

هم تحریر الشام و هم دولت رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان خواستار حفظ تمامیت ارضی سوریه و جلوگیری از افزایش خشونت‌ها هستند. آن‌ها همچنین از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی درخواست کرده‌اند که در بازسازی سوریه کمک کنند.

به گفته چاغاتای جبه، یک پژوهشگر مستقل که تحقیقات او بر جنگ داخلی سوریه، لبنان، جنبش‌های جهادی و سیاست نظامی ترکیه متمرکز است، هدف اصلی هیئت تحریر شام این است که برچسب «تروریستی» را از خود بردارد. این گروه در اواسط دهه ۲۰۱۰ از شاخه سوری القاعده جدا شد. در صورت عدم حذف این برچسب، کمک‌های بین‌المللی به سوریه همچنان محدود خواهد ماند.

برای دستیابی به این هدف، تحریر الشام از رویارویی با نیروهای دموکراتیک سوریه که تحت رهبری کردها و متحد اصلی ایالات متحده در سوریه هستند، خودداری کرده است. آنکارا نیروهای دموکراتیک سوریه را معادل حزب کارگران کردستان می‌داند که از سال ۱۹۸۴ برای خودمختاری کردها در ترکیه مبارزه مسلحانه کرده است و آن را تهدیدی بزرگ برای امنیت ملی می‌داند.

ترکیه سوریه

در حالی که ایالات متحده پ‌ک‌ک را یک سازمان تروریستی می‌داند، نیروهای دموکراتیک سوریه متحد اصلی واشنگتن در مبارزه با گروه داعش در سوریه است.

جبه به المانیتور گفت: «تحریر الشام آگاه است که درگیری مستقیم با نیروهای دموکراتیک سوریه، این گروه را در برابر جهان غرب و بخشی از جمعیت کرد سوریه قرار می‌دهد.»

او همچنین اشاره کرد که ارتش ترکیه از تلاش برای ریشه‌کن کردن نیروهای دموکراتیک سوریه در سوریه خودداری کرده است. او افزود: «ترکیه به وضوح ترجیح می‌دهد که این مسئله توسط دمشق حل شود.»

جبه همچنین اشاره کرد که رهبری جدید سوریه «از طریق قبایل محلی، نیروهای دموکراتیک سوریه را تحت فشار قرار داده تا خلع سلاح شود» و به اعتراضات محلی علیه نیروهای دموکراتیک در مناطق عرب‌نشین، از جمله رقه، پس از سقوط اسد اشاره کرد.

نیروی جدید برای سوریه جدید؟

رویکرد ترکیه به دفاع و امنیت در سوریه عمدتاً به توانایی این کشور در بازسازی این ملت جنگ‌زده بستگی دارد، از جمله بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده و احیای نیروهای مسلح و نهادهای امنیتی سوریه.

دمشق سوریه

ترکیه در درازمدت موقعیت منحصربه‌فردی برای کمک دارد، چرا که در آموزش و تجهیز ارتش‌ها در کشورهایی مانند آذربایجان، لیبی و سومالی موفقیت‌های چشمگیری داشته است.

در حالی که سوریه در دهه آینده مشغول بازسازی خانه‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها، جاده‌ها و شبکه‌های برق خواهد بود، به یک ارتش برای دفاع از مرزها و یک نیروی پلیس برای حفظ امنیت داخلی نیز نیاز خواهد داشت.

جبه گفت: «ترکیه می‌تواند شراکتی نزدیک با سوریه برقرار کند که مشابه روابطش با قطر باشد و شرایط برد-برد ایجاد کند.»

از اواسط دهه ۲۰۱۰، ترکیه و قطر در بسیاری از منازعات منطقه‌ای هماهنگ عمل کرده‌اند، عمدتاً به دلیل حمایت مشترک آن‌ها از مخالفان در سوریه و گروه‌های دیگر در منطقه. روابط دو کشور در سال ۲۰۱۷ به اوج خود رسید، زمانی که ترکیه یک پایگاه نظامی در قطر افتتاح کرد.

به ادعای چاغاتای جبه: «چنین همکاری دوجانبه‌ای می‌تواند نفوذ جمهوری اسلامی ایران در لبنان را کاهش دهد و راه را برای یک ائتلاف قدرتمند در شرق مدیترانه به رهبری ترکیه و سوریه هموار کند.»

چالش‌های داخلی ترکیه

ایهان دوغانر، تحلیلگر ارشد در مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی مستقر در استانبول، معتقد است که ترکیه پس از سقوط اسد، دست بالا را در سوریه دارد، هرچند نسبت به فرصت‌های همکاری میان‌مدت و بلندمدت میان آنکارا و دمشق محتاط‌تر است.

او به المانیتور گفت: «ثبات در سوریه در میان‌مدت و بلندمدت بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد. این روند به شدت در مقابل شکنندگی، تحریک و اقدامات مخرب، تا حدی به دلیل مسائل داخلی درون تحریر الشام حساس است. بدون ثبات، بعید است که گروه پیشرو کردهای سوریه؛ هسته مرکزی نیروهای دموکراتیک، خود را منحل کند، ساختاری جداگانه تشکیل دهد، با دولت مرکزی در دمشق ادغام شود یا با ترکیه صلح کند.»

در تاریخ ۲۴ دسامبر، احمد الشرع توانست تقریباً تمامی رهبران شبه‌نظامیان سوری، به‌جز آن‌هایی که متعلق به نیروهای دموکراتیک بودند، را متقاعد کند که تحت اختیار وزارت دفاع سوریه قرار گیرند.

دمشق سوریه

دوغانر همچنین به تلاش‌های دولت اردوغان برای انحلال پ‌ک‌ک در داخل ترکیه اشاره کرد. نمایندگان حزب دموکراتیک خلق‌ ترکیه، که طرفدار کردها هستند، در تاریخ ۲۷ دسامبر برای اولین بار از سال ۲۰۱۵، با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ‌ک‌ک، در زندان جزیره امرالی دیدار کردند.

آنکارا امیدوار است با تقویت ثبات داخلی، رهبران طرفدار پ‌ک‌ک در نیروهای دموکراتیک سوریه را نیز کنار بگذارد.

اردوغان در اواسط دهه ۲۰۱۰ نیز درگیر یک «ابتکار عمل کردی» یا «فرایند صلح» مشابه بود که با موفقیت‌های نیروهای دموکراتیک در سوریه، پ‌ک‌ک جسارت گرفت و جنگ با دولت ترکیه را در تابستان ۲۰۱۵ از سر گرفت. این جنگ منجر به نابودی تقریبا کامل پ‌ک‌ک در ترکیه شد. بسیاری از ترک‌ها نگران تکرار مشکلاتی هستند که در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ تجربه کردند.