روسیه تا سال ۲۰۲۱ سومین تولیدکننده انرژی در جهان بود و اتحادیه اروپا هم بازار اصلی این کشور برای صادرات انرژی و منبع درآمدهای صادراتی محسوب میشد، اما بعد از جنگ روسیه و اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ورق برگشت و اتحادیه اروپا، این کشور را تحریم کرد.

به دنبال این اقدام، جریان انرژی از روسیه به اروپا از فوریه ۲۰۲۲ کاهش یافت، اما روسیه تجارت خود را با کشورهایی مثل چین و هند افزایش داد. در آگوست ۲۰۲۳، چین بزرگ‌ترین واردکننده سوخت‌های فسیلی روسیه بود و پس از آن هند، ترکیه و برزیل قرار گرفتند.

به طور مشخص در بخش نفت، به دلیل اقدام برنامه‌ریزی شده اروپا، صادرات این محصول به کشورهای اروپایی و به خصوص آلمان، اسپانیا و لیتوانی به شدت کاهش یافته اما با تلاش‌های دولت روسیه، اقدام تقابلی اروپا تا حدودی در نتیجه گسترش بازار آسیایی روسیه جبران شد.

تا جایی که در ماه مه ۲۰۲۲، چین خرید نفت از روسیه را به میزان ۵۵ درصد افزایش داد و روسیه با عبور از عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت به چین نام گرفت.

علاوه بر چین، هند نیز واردات نفت از روسیه را بیش از ۴ برابر افزایش داد؛ به گونه‌ای که هند از آوریل تا مه ۲۰۲۲، روزانه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام از روسیه وارد کرده.

در نتیجه حجم گسترده‌ای از تحریم‌های اعمال شده از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا علیه اقتصاد روسیه بسیاری از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های صادراتی روسیه کاهش یا حتی به حالت تعلیق درآمده است.

این مهم سبب شد تا سیاست‌مداران روس، درصدد جایگزینی بازار اروپا با بازارهای آسیایی و دیگر مناطق برآمده، تا بتوانند بخشی از هزینه‌های ناشی از تحریم‌های اقتصادی روسیه را جبران کنند.

تحریم‌های غرب سبب شده تا آسیا به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری روسیه جای خود را باز کند. اما ایران کجای این معادله قرار دارد؟