به گزارش اکوایران، بررسی آمارهای رشد اقتصادی از سال ۹۹ تا ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که سهم نفت در ایجاد رشد اقتصادی این سال‌ها چشمگیر بوده است. آمارها گویای آن است که بخش خدمات و صنعت در اقتصاد ایران نقش قابل توجهی در ایجاد رشد اقتصادی نداشته و محرک اصلی رشد اقتصادی در این سال‌ها نفت بوده است. البته چنین الگویی در سال‌های پیشین اقتصاد ایران نیز دیده شده و وابستگی اقتصاد ایران به نفت غیرقابل انکار است.

در این گزارش سعی شده با توجه به داده‌های مرکز آمار ایران، وضعیت رشد اقتصادی در سال‌های اخیر و سهم هر بخش در این سال‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد.

040120

رشد اقتصادی ایران در گرو فروش نفت

وضعیت اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است. رشد اقتصادی به وضوح چهره اقتصاد ایران را در این سال‌ها نمایندگی می‌کند. 

تولید ناخالص داخلی (به قیمت‌های پایه سال ۱۴۰۰) در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ نسبت به ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۹ رشدی در حدود ۱۶.۶ درصد داشته است. بیشترین میزان رشد اقتصادی در این مدت مربوط به بخش نفت بوده است. رشد بخش نفت در این مدت حدود ۴۹ درصد بوده است. نرخی که در بخش‌های صنعت و خدمات به ترتیب معادل ۱۰.۷ درصد و ۱۳.۷ درصد و در بخش کشاورزی در حدود منفی ۱۳.۲ درصد بوده است.

این آمار به تنهایی وزن نفت در رشد اقتصادی را نمایان می‌سازد. اما شاید این مقایسه خطر عدم در نظر گرفتن تمامی موارد را با خود به همراه داشته باشد. به همین دلیل بهتر است سهم هر یک از بخش‌ها را از رشد حاصل شده سنجید و آن را با سهم هر بخش در اقتصاد مقایسه کرد.

040120

بخش نفت، پیش‌برنده رشد اقتصادی در ایران

همانطور که گفته شد مقایسه رشد بخش‌های مختلف اقتصاد به تنهایی اهمیت نفت در پیش‌برندگی اقتصاد ایران را نشان نمی‌دهد. به همین دلیل باید سهم از رشد  این بخش‌ها با سهم از تولید ناخالص آن‌ها مقایسه کرد.

تولید ناخالص داخلی (به قیمت‌ها پایه سال ۱۴۰۰) در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۹ حدود یک هزار و ۷۳ هزار میلیارد تومان (همت) افزایش پیدا کرده است. سهم نفت از این افزایش در تولید ناخالص داخلی معادل ۵۵ درصد بوده است. این در حالی است که سهم نفت از تولید ناخالص داخلی ۹ ماهه ابتدایی ۱۴۰۳ معادل ۲۴ درصد بوده است. به عبارت ساده‌تر، بخش نفت با توجه به سهم کمی که در اقتصاد ایران داشته، نقش پررنگی در ایجاد رشد اقتصادی در این مدت ایفا کرده است.

این مقایسه برای بخش‌های خدمات و صنعت نشان می‌دهد که بخش صنعت ۳۰ درصد از تولید ناخالص را داشته اما ۲۱ درصد از افزایش تولید در این مدت را به خود اختصاص داده است. بخش خدمات نیز بزرگترین بخش اقتصاد ایران بوده که  ۳۸  درصد از تولید ناخالص را در سال ۱۴۰۳ شکل داده است؛ اما سهم این بخش از افزایش تولید در این مدت ۳۲ درصد بوده است. در نهایت بررسی بخش کشاورزی نیز نشان می‌دهد، اثر این بخش در ایجاد رشد اقتصادی منفی بوده است.

این آمار به خوبی گویای آن است که بخش نفت نسبت به وزنی که در سبد تولید کشور داشته، نقش پررنگ‌تری را ایفا کرده است. به طوریکه بخش صنعت و خدمات زیر سایه بخش قرار گرفته است.