به گزارش اکوایران، در سال 2024 با وجود فشارهایی که روز تامین مالی وجود دارد، سرمایه‌گذاری جهانی روی انرژی‌های پاک تقریبا دو برابر سرمایه‌گذاری‌هایی بوده که روی سوخت‌های فسیلی انجام شده است. اتفاقی که به لطف تقویت زنجیره تامین و هزینه‌های پایین‌تر فناوریهای پاک محقق شده است. 

بر اساس تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی،  برای نخستین بار کل سرمایه‌گذاری‌های انرژی در سطح جهان در سال 2024 به بیش از 3 هزار میلیارد دلار می‌رسد که 2 هزار میلیارد دلار از آن سهم انرژی‌های پاک نظیر تجدیدپذیر، خودروهای برقی، نیروگاه‌های هسته‌ای و سوخت‌هایی با انتشار کربن پایین خواهد بود. یکهزار میلیارد دلار هم به سرمایه‌گذاری در حوزه زغال‌سنگ، نفت و گاز اختصاص خواهد یافت. در سال 2023، برای نخستین بار مجموع سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و توزیع شبکه از هزینه‌های سوخت‌های فسیلی پیشی گرفته بود. 

گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد که با وجود این رشد سرمایه‌گذاری هنوز ناترازی و کمبود زیادی در سرمایه‌گذاری انرژی در بسیاری از نقاط جهان وجود دارد. این گزارش بر سطح پایین هزینه‌های انرژی پاک در اقتصادهای توسعه یافته و نوظهور (به جز چین) تاکید دارد که برای نخستین بار بیش از 300 میلیارد دلار به ثبت رسید. با این وجود این مقدار تنها حدود 15درصد از سرمایه‌گذاری انرژی‌های پاک جهانی را شامل می‌شود که پاسخگویی تقاضای رو به رشد انرژی در بسیاری از این کشورها نیست، جایی که هزینه بالای سرمایه مانع از توسعه پروژه‌های جدید می شود.

photo_2024-06-08_11-32-34

فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی در این رابطه می‌گوید: « با وجود شرایط اقتصادی چالش‌برانگیز، سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های پاک در حال ثبت رکورد جدیدی است. موضوعی که نشان‌دهنده  شکل‌گیری اقتصاد انرژی جدید جهانی است. برای هر دلاری که صرف سوخت‌های فسیلی می‌شود، تقریبا دو دلار در حوزه انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری می‌شود.»

افزایش هزینه‌ها در انرژی پاک، با اقتصاد قدرتمند، تداوم کاهش هزینه‌ها و ملاحظات امنیت انرژی  پشتیبانی می‌شود. اما یک عنصر قوی از سیاست صنعتی نیز وجود دارد، چرا که اقتصادهای بزرگ برای کسب مزیت در زنجیره های تامین انرژی پاک جدید رقابت می‌کنند. با این حال باید اقدامات بیشتری انجام شود تا اطمینان حاصل شود که سرمایه‌گذاری به جاهایی می رسد که بیشتر مورد نیاز است، به ویژه در اقتصادهای در حال توسعه که امروزه دسترسی به انرژی مقرون به صرفه، پایدار و مطمئن وجود ندارد.

نقش پررنگ انرژی خورشیدی

زمانی که توافق پاریس در سال 2015 انجام شد، مجموع سرمایه‌گذای در حوزه تجدیدپذیر و هسته‌ای برای تولید برق تقریبا دوبرابر نیروگاه‌های سوخت فسیلی بود. در سال 2024، این نسبت به بیش از 10 برابر رسیده است و سلولهای فوتوولتائیک خورشیدی در صدر این بخش قرار دارد. در حال حاضر پول‌هایی که در حوزه سلولهای خورشیدی سرمایه‌گذاری می‌شود معادل کل فناوریهای تولید برق دیگر است. برآورد می‌شود با سقوط قیمت مدول‌های PV در سال 2024 سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه سلولهای خورشیدی به 500 میلیارد دلار برسد.

چین با حدود 675 میلیارد دلار بیشترین سهم را از سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی پاک در سال 2024 دارد. این حاصل تقاضای داخلی قدرتمند در سه صنعت مشخص است ( انرژی خورشیدی، باتری‌های لیتیوم و خودروهای برقی). اروپا و ایالات متحده آمریکا هم به ترتیب با 370 و 315 میلیارد دلار رتبه‌های بعدی را در اختیار دارند. این سه اقتصاد بزرگ در مجحموع بیش از دو سوم از کل سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه انرژی‌های پاک را به خود اختصاص داده‌اند. موضوعی که نشان‌دهنده نابرابری در جریان سرمایه بین‌المللی در حوزه انرژی است. 

برآورد می‌شود، کل سرمایه‌گذاری بالادستی جهانی در حوزه نفت و گاز هم با رشدی 7 درصدی در سال 2024 به 570 میلیارد دلار برسد. رشد در هزینه‌ها در سالهای 2023 و 2024 بیشتر توسط شرکتهای ملی نفت کشورهای خاورمیانه و آسیا بود. این گزارش همچنین نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری نفت و گاز در سال 2024 به طور گسترده‌ای همراستا با سطوح تقاضا در سال 2030 بوده اما بسیار بالاتر از آنچه در سناریوهایی که اهداف آب و هوایی ملی یا جهانی را هدف قرار می‌‎دهند، پیش‌بینی شده است.

بر اساس این گزارش، سرمایه‌گذاری انرژی پاک توسط شرکت‌های نفت و گاز در سال 2023 به 30 میلیارد دلار رسید که تنها 4 درصد از کل هزینه‌های سرمایه‌ای صنعت را تشکیل می‌دهد. در همین حال، سرمایه گذاری زغال سنگ همچنان در حال افزایش است و بیش از 50 گیگاوات برق بدون کاهش سوخت زغال سنگ در سال 2023 تصویب شد که بالاترین میزان از سال 2015 است.

photo_2024-06-08_11-32-37

علاوه بر چالش‌های اقتصادی، شبکه‌های توزیع و ذخیره‌سازی برق یک محدودیت مهم در انتقال انرژی پاک هستند. اما هزینه‌های شبکه‌ها در حال افزایش است و قرار است در سال 2024 به 400 میلیارد دلار برسد این در حالی است که در حد فاصل سالهای 2015 تا 2021 این میانگین سرمایه‌گذاری در حدود 300 میلیارد دلار بود. رشدی که عمدتا ناشی از ابتکارات سیاستگذاری در اروگا، آمریکا، چین و برخی کشورهای آمریکای لاتین بود. 

سرمایه‌گذاری در باتری‌های ذخیره‌ساز نیز در حال افزایش است و با کاهش هزینه‌ها به 54 میلیارد دلار در سال 2024 می رسد. با این حال، این هزینه ها بسیار متمرکز است. به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری در باتری‌های ذخیره‌ساز در اقتصادهای پیشرفته و چین، تنها یک سنت در سایر اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه سرمایه‌گذاری شده است.