به گزارش اکوایران؛ بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط بانک جهانی و آژانس بین المللی انرژی، ایران با وجود برخورداری از منابع عظیم نفتی، در زمره کشورهای با شدت انرژی بالا قرار دارد « شدت انرژی بالا بیانگر قیمت یا هزینه بالای تبدیل انرژی به تولید ناخالص داخلی است. شدت کم انرژی بیانگر قیمت یا هزینه پایین‌تر تبدیل انرژی به تولید ناخالص داخلی است» آمارهای اخیر نشان می‌دهد که شدت مصرف انرژی در ایران 4 برابر انگلستان، 2.7 برابر ژاپن، 3.2 برابر آلمان، 2 برابر هند، 3.4 برابر ترکیه، 1.4 برابر عربستان سعودی و 2 برابر شدت انرژی جهانی است.

در گزارش معاونت بررسی‌‌های اقتصادی اتاق تهران با عنوان (نگاهی به شاخص‌ های مصرف انرژی و سیاست‌ های بهره‌ وری انرژی در کشورهای منتخب) به این نکته اشاره شده که بررسی روند تغییرات شدت انرژی در کشورهای صنعتی نشان می‌دهد که این کشورها در سال‌های اخیر شاهد کاهش چشمگیری در این زمینه بوده‌اند. این امر عمدتا به دلیل ارتقای کارایی انرژی از طریق به کارگیری فناوری‌های پیشرفته و همچنین اتخاذ تدابیر مختلف برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی حاصل شده است.

به عنوان مثال بر اساس آمار کشور ژاپن طی بازه زمانی 2010 تا 2020 سالانه حدود 3 درصد شدت انرژی خود را کاهش داده است. ژاپن از جمله کشورهای عمده مصرف کننده انرژی بوده و برخلاف دیگر مصرف کننده‌های بزرگ دیگر از منابع انرژی داخلی فراوانی برخوردار نیست و بیش از 80 درصد از انرژی آن از طریق واردات تامین می شود (آژانس بین المللی انرژی 2022 ) در نتیجه بیش از هر کشوری درمقابل تغییرات ساختاری بازار انرژی آسیب پذیرتر است اما طی سالهای متمادی در راستای کاهش وابستگی شدید به واردات انرژی سیاست‌هایی را در جهت صرفه جویی و کاهش مصرف انرژی، افزایش راندمان و همچنین ایجاد تنوع در سبد انرژی را در دستور کار خود قرار داده است که آثار مثبت آن به وضوح قابل مشاهده است.

انرژی 1

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در اغلب مناطق جهان، شدت انرژی در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته است. با این حال، ایران و قطر از این روند مستثنی هستند و همچنان شاهد سطوح بالای شدت انرژی در این کشورها هستیم.  به عنوان مثال در سال 2022 شدت شدت انرژی در عربستان سعودی 1.5 برابر متوسط جهانی، در قطر 1.7 برابر متوسط جهانی، در بحرین 2.1 برابر متوسط جهانی و در کویت 2 برابر متوسط جهانی بوده است.   

کاهش 1.7 درصدی شدت انرژی جهان

براساس این گزارش می‌توان گفت شدت انرژی در جهان طی بازه زمانی 2010 تا 2020 به طور متوسط 1.7 درصد کاهش یافته و درصورت تحقق سناریوی انتشار کربن صفر تا سال 2050 شدت انرژی در اقتصاد جهانی تا سال 2030 نسبت به سطح فعلی 35 درصد کاهش خواهد یافت. آنچه مسلم است این بهبود در شاخص شدت انرژی مستلزم تلاش اساسی و هماهنگ از سوی دولت‌‌ها برای اجرای سیاست‌ها و اقدامات مرتبط با بهره‌وری انژری است. براساس گزارش بهره وری انرژی آژانس بین المللی انرژی2023 چین در سال های اخیر در بهبود شاخص شدت انرژی با میانگ ین بهبود سالانه 3.8 درصدی طی بازه زمانی سال در دوره2010 -2020 پیشتاز جهان بوده است.  

علاوه بر چین در بازه زمانی مورد بررسی شدت انرژی در شش کشور مکزیک، فرانسه، اندونزی، ژاپن، ترکیه و ایتالیا نسبت به 2010-1990 به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. بررسی پیشرفت در بهبود شدت انرژی در این گروه کشوری (شش کشور مزبور) که هم اقتصادهای توسعه یافته و هم اقتصادهای درحال توسعه بزرگ را شامل می شود بیانگر این است که همه کشورها می توانند از طریق اجرای سیاستهای بهینه نرخ بهره وری انرژی خود را ارتقا دهند.

قیمت حامل های انرژی

در این گزارش به این نکته اشاره شده که رابطه بین بهره‌وری انرژی و قیمت انرژی از مباحثی است که بعد از اولین بحران انرژی جهانی مورد علاقه سیاست‌گذران و برنامه‌ریزان بخش انرژی بوده است و به همین دلیل در برخی از کشورها، قیمت‌های بالا مشوق کاهش تقاضا از سوی شرکت‌ها و خانوارها بوده است، به طوری که با افزایش قیمت انرژی در اتحادیه اروپا توام با زمستان نسبتا معتدل در این منطقه، مصرف گاز طب یعی اتحادیه اروپا در بازه زمانی آگوست تا نوامبر 2022 نسبت به سال‌های گذشته 20 درصد کاهش یافته است.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد شاخص قیمت انرژی طی بازه زمانی 1992 تا 2022 روند رو به رشدی داشته و از 47.9 در سال 1992 به 299.5 در سال 2022 رسیده است. شاخص قیمت انرژی در سال 2022 نسبت به سال 2021 در نتیجه تقاضای سوخت و انرژ ی بیشتر به دلیل بهبود اقتصادها بعد از همه گیری ویروس کرونا و تنش‌های ژئوپلتیکی حدود 63.6 درصد رشد داشته است.

در این گزارش به این نکته نیز اشاره شده است که روند کنونی قیمت انرژی در ایران، بهره‌وری انرژی را به شدت کاهش داده و اصلاح قیمت‌های انرژی در کشور یک ضرورت غیرقابل انکار است. 

انرژی 2