خطر مشتعل شدن اختلافات فرقه‌ای در بریتانیا/ بایدن به ایرلند شمالی رفت

به گزارش اکوایران، سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، به بلفاست به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد توافق «جمعه خوب» پس از آن صورت می‌گیرد که کمپین فشار ایالات متحده برای حفظ توافق صلح، به تسریع سازش اخیر با هدف حل و فصل مسائل تجاری پس از برگزیت در منطقه کمک کرد.

بنابر گزارش وال‌استریت‌ژورنال، آقای بایدن یک تور چهار روزه را آغاز کرده است که شامل توقف‌هایی در ایرلند نیز می‌شود و بر اهمیت چارچوب به اصطلاح ویندزور که توسط ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا مذاکره شده است، تاکید می‌کند. این پیمان در هر دو سوی اقیانوس اطلس به عنوان یک گام مهم رو به جلو در رسیدگی به تنش‌های سیاسی ناشی از برگزیت در ایرلند شمالی تلقی می‌شود.

آقای بایدن قرار است با آقای سوناک دیدار کند و روز چهارشنبه با رهبران سیاسی ایرلند شمالی دیدار خواهد کرد، اگرچه کاخ سفید اعلام کرده است که نشست رسمی گروهی برگزار نخواهد شد. او سپس به ایرلند می‌رود، جایی که برای بزرگداشت ریشه‌های ایرلندی خود، با اقوام دور دیدار خواهد کرد.

آقای بایدن از زمان روی کار آمدن، یک کمپین خصوصی و علنی غیرمعمول را رهبری کرده است با هدف حل مسئله‌ای که پس از تصمیم بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا به وجود آمد: مرز گمرکی جدید بین بریتانیا و اتحادیه اروپا کجا باید تعیین شود. قرار دادن چنین مرزی بین ایرلند شمالی، یک استان بریتانیا، و جمهوری ایرلند در جنوب، یکی از اعضای اتحادیه اروپا، به شدت باعث خشم دولت ایرلند و ناسیونالیست‌های ایرلندی در ایرلند شمالی می‌شود.

آقای بایدن این موضوع را یک مشکل تجارت داخلی در یک کشور دیگر نمی‌داند، بلکه آن را تهدیدی واقعی برای توافق دیرینه «جمعه خوب» می‌‌بیند. این توافق به دهه‌ها خشونت فرقه‌ای در این استان بریتانیا بین جامعه پروتستان طرفدار انگلستان که می‌خواهد بخشی از بریتانیا باقی بماند و کاتولیک‌های طرفدار ایرلند که بسیاری از آنها خواستار اتحاد مجدد ایرلند هستند، پایان داد.

دانیل مولهال، سفیر سابق ایرلند در ایالات متحده گفت: «آنها مطمئناً تلاش زیادی کرده‌اند و همچنان انگلیسی‌ها را برای دستیابی به توافق با اتحادیه اروپا تشویق می‌کنند. آخرین چیزی که آمریکا می‌خواهد این است که دو متحد نزدیکش با هم درگیر شوند.»

دورنمای سفر آقای بایدن به بلفاست به مناسبت سالگرد توافق مهم صلح، همچنین به ایجاد چارچوب ویندزور کمک کرد که در اوایل امسال در تلاش برای حل مشکل مرزی بین بریتانیا و اتحادیه اروپا امضا شد. بدون این توافق، بسیاری از مقامات بریتانیا می‌ترسیدند که آقای بایدن به این کشور سفر نکند، که این به عنوان یک نقطه ضعف برای دولت فعلی بریتانیا تعبیر می‌شد.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، روز سه‌شنبه گفت که آقای بایدن از سخنرانی روز چهارشنبه در دانشگاه اولستر استفاده خواهد کرد تا توافق جمعه خوب را که آمریکا به عنوان واسطه به آن کمک کرد، «در نوعی پس‌زمینه تاریخی قرار دهد و از اهمیت آن صحبت کند» و همچنین «درباره تجارت و رونق اقتصادی در ایرلند شمالی.»

در سال 2020، قبل از حضور در کاخ سفید، آقای بایدن تهدید کرده بود که اگر مفاد توافق جمعه خوب رعایت نشود، توافق تجاری آینده بین آمریکا و انگلستان را لغو خواهد کرد. از زمان برگزیت، دولت بریتانیا امیدوار به توافقات تجاری دوجانبه جدید با آمریکا، برای جبران از دست دادن دسترسی بلامانع خود به اروپا بوده است.

وضعیت فعلی توافق تجاری ایالات متحده و بریتانیا نامشخص است و مقامات انگلیسی فکر می‌کنند بعید است که به زودی حل شود. یک مقام ارشد آمریکایی گفت که هیچ گفتگوی تجاری در جریان نیست و این موضوع در مرکز این دیدار قرار نخواهد گرفت.

توافق صلح پس از برگزیت در معرض تهدید قرار گرفت. دولت‌های ایالات متحده، ایرلند و بریتانیا همگی نگران بودند که مرز تجاری که جزیره ایرلند را به دو نیم تقسیم می‌کند، ممکن است مجدداً به خشونت‌ها دامن بزند. قرارداد جمعه خوب بر این فرض بنا شد که کالاها و مردم بتوانند آزادانه در جزیره در جریان باشند. این به ناسیونالیست‌های طرفدار ایرلند و طرفداران بریتانیا اجازه داد تا حد زیادی با یکدیگر همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند و بنا به خواست خود، خود را ایرلندی یا انگلیسی بدانند.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، به‌جای خطر بروز دوباره خشونت، در سال 2019 با مرز دریایی بین سرزمین اصلی بریتانیا و ایرلند شمالی موافقت کرد و در واقع این استان را در بازار مشترک اتحادیه اروپا و تابع قوانین اتحادیه اروپا قرار داد. این امر خشم بسیاری از طرفداران اتحاد ایرلند و انگلستان در ایرلند شمالی را برانگیخت که احساس می‌کردند از بقیه کشور جدا شده اند. اندکی پس از آن بریتانیا شروع به تلاش برای بازنویسی مفاد قرارداد اتحادیه اروپا کرد که باعث نگرانی واشنگتن شد.

به گفته مقامات، آقای بایدن وارد عمل شد و در جریان نشست گروه هفت در سال 2021 در جنوب انگلیس، شخصاً به جانسون هشدار داد که صلح در جزیره ایرلند را به خطر نیندازد. در ماه مه سال گذشته، بریتانیا قانونی را ارائه کرد که به آن قدرت یکجانبه برای پاره کردن توافق در مرزهای دریایی را می‌داد که با محکومیت دیپلمات‌های آمریکایی مواجه شد. وقتی لیز تراس جانشین جانسون شد، آقای بایدن در دومین روز حضورش در مقام نخست‌وزیری، به او درباره اهمیت دستیابی به توافق در این زمینه با اتحادیه اروپا هشدار داد. با این حال، جانشین او، آقای سوناک، لحن آشتی جویانه تری در برابر اتحادیه اروپا داشت.

برای دولت بریتانیا، علاقه آقای بایدن به این موضوع باعث دردسر زیادی شد، چرا که رهبران باید به دنبال راهی برای مدیریت درگیری‌های سیاسی داخلی در مرز ایرلند و در عین حال حفظ «روابط ویژه» خود با ایالات متحده می‌بودند.