آیا جنگنده‌های اف-16 واقعاً مسیر ضدحمله اوکراین را تغییر می‌دادند؟

به گزارش اکوایران، حمله متقابل اوکراین دو ماه پیش آغاز شد، اما از بسیاری جهات نیروهای این کشور سال‌هاست که با آموختن نحوه جنگیدن مانند نظامیان ناتو، با ترکیبی از پیاده نظام، توپخانه، خودروهای زرهی و نیروی هوایی، برای آن آماده شده‌اند.

اما دولت بایدن بیش از یک سال منتظر ماند تا به کشورهای ناتو اجازه دهد جت‌های جنگنده اف-16 را به اوکراین بفرستند. تا زمانی که خلبانان در هواپیماهای پیشرفته آموزش ببینند، برای آن‌ها خیلی دیر خواهد بود که به نیروهای زمینی اوکراین که در این فاز از نبرد تقلّا می‌کنند، کمک و محافظت ارائه کنند.

همه اینها یک سوال را ایجاد کرده است: بدون یک توان هوایی قابل توجه – یکی از ارکان تاکتیک‌های جنگی که غرب از اوکراین خواسته است تا آن‌ها را اتخاذ کند - آیا ضد حمله می‌تواند موفق شود؟

به نوشته نیویورک‌تایمز، آن طور که مقامات فعلی و سابق در اوکراین، ایالات متحده و اروپا و همچنین تحلیلگران دفاعی غربی در مصاحبه‌های هفته گذشته گفتند، به نظر می‌رسد که پاسخ مثبت باشد.

اما احتمالاً بدون جت‌ها، این کار بسیار دشوارتر است.

فیلیپ بریدلاو، ژنرال بازنشسته نیروی هوایی ایالات متحده و فرمانده سابق ناتو، گفت: «این [ضد حمله به ناچار] باید بدون اف-16 اتفاق بیفتد، اما من معتقدم که آنها می‌توانند».

آقای بریدلاو، خلبان سابق اف-16، گفت که یادگیری و استفاده از تاکتیک‌های تسلیحات ترکیبی، که ستون فقرات جنگ زمینی مدرن است، برای نیروهای اوکراین «منافع بزرگی» دارد، به خصوص با توجه به اینکه «این تاکتیک‌ها در بسیاری از فازهای مختلف جنگ قابل اجرا خواهند بود.»

با این وجود، وی افزود: «اگر انتظار دارید اوکراین مانند ما بجنگد، آنها باید ابزارهایی را داشته باشند که ما در اختیار داریم و ما آن ابزارها را به آنها نداده‌ایم.»

ژنرال والری زالوژنی، فرمانده ارشد ارتش اوکراین نیز با ناامیدی قابل توجهی به همین نکته اشاره کرده است.

برخی کارشناسان می‌گویند فقدان توان هوایی، اوکراین را در تابستان امسال در مقابل هلیکوپترهای تهاجمی روسی که تانک‌ها و خودروهای زرهی اوکراینی را هدف قرار می‌دهند، در وضعیت نامناسبی قرار داده است. به گفته وزارت دفاع بریتانیا، حداقل برخی از این هلیکوپترها مجهز به موشک‌های ضد تانک هستند که یا خیلی دور یا خیلی پایین شلیک می‌شوند و توسط پدافند هوایی اوکراین رهگیری نمی‌شوند.

سرهنگ مارکوس رایسنر، فرمانده آکادمی آموزش نظامی اتریش، گفت که با هواپیماهای جنگی بیشتر، اوکراین بهتر می‌تواند از نیروهای زمینی خود، در برابر این حملات دفاع کند.

سرهنگ رایسنر، یک افسر اطلاعاتی آموزش دیده، گفت: «این در واقع کاربرد اصلی برتری هوایی است. منطق نظامی به شما می‌گوید، برای انجام عملیات زمینی موفق باید برتری هوایی داشته باشید.»

وی افزود: «برخی از ژنرال‌های آمریکایی می‌گویند: خب، این چیزی نیست که اوکراینی‌ها در حال حاضر نیاز دارند. من فکر می‌کنم این یک بیانیه سیاسی است، نه یک بیانیه منطقی نظامی.»

نه اوکراین و نه روسیه - علیرغم برتری به ظاهر قاطع آن – نتوانسته‌اند از زمان آغاز جنگ در فوریه 2022 به برتری هوایی دست یابند.

در آن زمان، روسیه 10 برابر بیشتر از اوکراین هواپیماهای جنگنده داشت - 772 در برابر 69 - که برخی از آنها از نظر فناوری بسیار پیشرفته‌تر بودند. با این حال، در 18 ماه پس از آن، هر دو طرف برای حملاتشان به توپخانه‌ها، پهپادها و موشک‌های دوربرد متکی بوده‌اند.

این به این دلیل است که هم اوکراین -با موشک‌های پاتریوت در کنار سایر تسلیحات خود- و هم روسیه با سامانه‌های دفاع هوایی اس-400، دارای دفاع هوایی قدرت‌مندی هستند که تا حد زیادی یکدیگر را از انجام حملات هوایی با هواپیماهای جنگی در نزدیکی یا پشت خط مقدم منع می‌کند.

در بیشتر موارد، خلبانان اوکراینی که در حال حاضر با هواپیماهای جنگنده میگ و سوخوی دوران شوروی خود پرواز می‌کنند، مراقب هستند که خیلی به اهداف خود نزدیک نشوند یا برای مدت طولانی در هوا نمانند تا خود به هدف تبدیل نشوند. آن‌ها تا جایی که جرأت می‌کنند نزدیک می‌شوند و سپس موشک‌ها، از جمله موشک‌های دوربردی که اخیراً توسط بریتانیا و فرانسه تامین شده‌اند را به انبارهای سوخت و مهمات و دیگر اهداف نظامی شلیک می‌کنند.

با توجه به این محدودیت‌ها، یک مقام دولت بایدن هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت که مشخص نیست که آیا نیروهای اوکراین قادر به پشتیبانی از نیروهای زمینی حتی در صورت داشتن اف-16 خواهند بود یا خیر. این مقام به شرط ناشناس ماندن در مورد موضوعی صحبت کرد که به نقطه دردناکی برای اوکراینی‌ها تبدیل شده است.

پس از اینکه اوکراین در اوایل ضدحمله، با تلاش برای پیروی از تاکتیک‌های تسلیحات ترکیبی متحمل خسارات سنگین شد، برخی از فرماندهان تصمیم گرفتند این تلاش را متوقف کنند و به تاکتیک‌هایی که بهتر از هر چیزی بلدند بازگردند، شلیک توپخانه و موشک به اهداف نظامی برای کاهش توانایی رزمی روسیه در یک جنگ فرسایشی.

این برای کارشناسان نظامی به طور کامل غافلگیرکننده نبود و گفتند که مشکلات فراتر از نبود توان هوایی است. سرهنگ بازنشسته استیو بویلان، یک هوانورد آموزش دیده ارتش ایالات متحده و سخنگوی سابق مرکز تسلیحات ترکیبی ارتش، گفت که سال‌ها طول کشید تا نیروهای آمریکایی یاد بگیرند «چگونه این کار را به طور موثر انجام دهند، و آن هم نه در میان یک جنگ.»

همانطور که از نام آن پیداست، این روش مبارزه مدرن ترکیبی از نیروهای پیاده نظام، تانک‌های زرهی، آتش زمینی توپخانه و نیروی هوایی را در تلاش برای تسلط بر همه حوزه‌های جنگ زمینی به کار می‌گیرد. آقای بویلان گفت که این تاکتیک‌ها به عنوان روشی بهتر برای مبارزه، پس از جنگ‌‌های خونین خندقی جنگ جهانی اول ایجاد شد، اما تنها در جنگ 1990-1991 خلیج فارس بود که نیروهای آمریکایی در یگان‌های تسلیحات ترکیبی امروزی جنگیدند.

جنگیدن بدون یکی از این عناصر - مانند توان هوایی، در مورد اوکراین - ممکن است یگان‌ها را مجبور به تطبیق کند، اما بویلان گفت «من گمان می‌کنم که آنها دستورالعمل‌ها، آموزش‌ها و تاکتیک‌های ما را به‌عنوان یک خط پایه در نظر می‌گیرند و آن را به آنچه که برایشان بهتر است تغییر می‌دهند.»

آقای بریدلاو گفت، در همین وضعیت فعلی، ارتش اوکراین در حال حاضر یکی از مجهزترین و آزموده‌شده‌ترین ارتش‌ها در اروپا است. هفته گذشته، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین گفت که برنامه‌ها برای دستیابی به هواپیماهای جنگی غربی رو به پیشرفت است و افزود: «من شک ندارم که اف-16ها در آسمان ما خواهند بود.»

اما این امر مستلزم یک دوره آموزشی طولانی است که برای بسیاری با درس زبان انگلیسی آغاز می‌شود. مقامات آمریکایی گفته‌اند که اوکراین تنها هشت خلبان جنگی - کمتر از یک اسکادران - را شناسایی کرده است که به اندازه کافی انگلیسی صحبت می‌کنند تا دوره آموزشی تقریباً یک ساله را شروع کنند. حدود 20 نفر دیگر نیز این ماه برای یادگیری زبان انگلیسی به بریتانیا فرستاده می‌شوند.

داگلاس بری، کارشناس هوافضای نظامی در مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن، گفت که فرستادن تعداد انگشت شماری اف-16 به نبرد، تفاوت چندانی در جنگ ایجاد نمی‌کند. او گفت: «این [اعزام] باید کافی باشد، باید با وظیفه پیش‌رو متناسب باشد.»

آقای بری گفت، اگر اوکراین چندین اسکادران آموزش‌دیده و مجهز اف-16 داشت، «آیا در ضد حمله به آن کمک می‌کرد؟ این یک سوال نظری است، اما پاسخ نظری بله است.»

او گفت که نیروهای اوکراین «هیچوقت نمی‌توانستند در موقعیتی قرار بگیرند» که یک حمله تسلیحاتی به سبک غربی را بدون توان هوایی انجام دهند.

او اضافه کرد: «اما با این حال اگر آنها هیچ یک از این آموزش‌ها را ندیده بودند، آیا اکنون در تلاش نبودیم تا بفهمیم چگونه روس‌ها را از کیف بیرون کنیم؟»