به گزارش اکوایران، در حالی که عربستان سعودی تلاش می‌کند تا به اتحاد جت‌های جنگنده نسل بعدی بریتانیا، ایتالیا و ژاپن بپیوندد، گزارش شده است که توکیو به دلایل فنی و ژئوپلیتیکی با پیشنهاد ریاض مخالف است، حتی در شرایطی که در تلاش است روابط خود با این پادشاهی خلیج فارس را تقویت کند.

سودای ریاض برای پیوستن به برنامه هوایی رزمی

درخواست عربستان سعودی برای تبدیل شدن به چهارمین عضو برنامه سه‌جانبه هوایی رزمی جهانی (GCAP)  روز جمعه توسط مقامات ارشد لندن، توکیو و رم در گزارش فایننشال‌تایمز تایید شد. این روزنامه بریتانیایی افزود، از میان سه کشور عضو، ژاپن تنها کشوری است که به طور جدی با پیوستن آن‌ها مخالفت کرده است. برنامه هوایی رزمی جهانی به دنبال توسعه و صادرات جت‌های جنگی بسیار پیشرفته نسل ششم تا سال 2035 است.

به نوشته المانیتور، گمان می‌رود که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در جریان سفر فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن به جده در اواسط ژوئیه، یک درخواست رسمی ارائه کرده است. بر اساس بیانیه مطبوعاتی وزارت دفاع ژاپن، شاهزاده خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان در 31 ژوئیه با یاسوکازو هامادا، همتای ژاپنی خود دیدار کرد و در مورد همکاری‌ها و تبادلات دفاعی دوجانبه و همچنین استراتژی دفاع ملی جدید توکیو که در دسامبر گذشته تدوین شد، گفتگو کرد.

به نظر می‌رسد انگیزه عربستان سعودی برای پیوستن به برنامه هوایی جهانی، با اهداف این کشور برای تنوع بخشیدن به شرکای جهانی خود، از جمله تامین کنندگان تسلیحات همسو باشد. به گفته مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، این پادشاهی از سال 2018 تا 2022 دومین واردکننده بزرگ تسلیحات در جهان بوده است که 78 درصد آن - از جمله 91 جت جنگنده - از ایالات متحده دریافت شده است.

گرم شدن روابط این کشور خلیج فارس با چین همچنین به عنوان مانعی در برابر امکان دریافت جنگنده‌های پیشرفته از ایالات متحده عمل می‌کند، آن هم در پس زمینه مذاکرات متوقف شده بین ایالات متحده و امارات متحده عربی از سال 2020، بر سر دسترسی به جنگنده‌های اف-16 که در ابتدا در ازای عادی سازی روابط با اسرائیل در توافقنامه ابراهیم، مورد موافقت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا قرار گرفت. هفته گذشته فایننشال‌تایمز به نقل از افراد آشنا گزارش داد که واشنگتن نگران «درز اطلاعات حساس به چین» است.

به گفته افراد مطلع در این زمینه، مشارکت عربستان سعودی در برنامه هوایی جهانی می‌تواند شامل تخصص مهندسی باشد، اما آورده اصلی آن منابع مالی برای پروژه‌ای است که هزینه‌های آن ده‌ها میلیارد دلار برآورد می‌شود.

رقابت با چین در ذهن ژاپن

شیگتو کوندو، محقق ارشد مؤسسه ژاپنی اقتصادهای خاورمیانه، گفت که بریتانیا و ایتالیا با توجه به سابقه طولانی آنها در تجارت تسلیحات در برابر منابع مالی با این پادشاهی، احتمالاً از عربستان سعودی به عنوان مکمل برنامه هوایی جهانی استقبال خواهند کرد. او افزود که اهداف ژاپن متفاوت است و حول محور فوریت رسیدن به ضرب الاجل 2035 برای اهداف امنیتی آینده این کشور است.

کوندو با بیان این که افزودن یک عضو دیگر به این گروه سه ملیتی، احتمالاً تصمیم‌گیری‌های آن را به تاخیر می‌اندازد و پیشرفت کلی آن را کند می‌کند، به المانیتور گفت: «اگر تحویل جت‌های جنگنده را یک یا دو سال به تعویق بیندازیم، این به کشورهای متخاصم مانند چین و روسیه مزیتی می‌دهد و می‌تواند برای توانایی‌های دفاعی ژاپن معنی‌های زیادی داشته باشد».

gcap

علاوه بر این، ژاپن نگران چالش‌های ژئوپلیتیکی آینده با عربستان سعودی، به عنوان یکی از چهار تصمیم گیرنده در هیئت مدیره برنامه هوایی رزمی جهانی با حق وتو است.

کوندو درباره ژاپن، یکی از اعضای گروه هفت با منافع همسو با غرب گفت: «اگر عربستان سعودی بگوید که می‌خواهد آن جت را به روسیه یا چین بفروشد - قطعاً ما آن را وتو می‌کنیم».

او افزود: «آنچه ما از می‌ترسیم این است که عربستان سعودی در صورت عدم همکاری ما با رای آنها، نوعی انتقام علیه ما بگیرد و بگوید که اگر نتوانیم به چین صادرات داشته باشیم، صادرات شما را نیز به کشورهای مورد نظرتان وتو خواهیم کرد، مانند کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا مانند هند، که ژاپن آن را یک بازار صادراتی ارزشمند با روابط نزدیک با عربستان سعودی می‌داند.

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان در ماه ژوئیه گفت که ژاپن روابط قوی با عربستان سعودی دارد که در 50 سال گذشته رشد کرده است و شامل تجارت رو به رشد کالا و انرژی است. با این حال، همه بخش‌های دولت ژاپن، به‌ویژه ارتش، در طول دهه‌ها رابطه نزدیکی با پادشاهی خلیج فارس ایجاد نکرده‌اند- که به گفته کوندو بر تصمیم توکیو در مورد استقبال یا رد مشارکت عربستان موثر است. 

او به المانیتور گفته: «بنابراین، ژاپن با توجه به طرز تفکر افسران وزارت دفاع، احتمالاً موضع خود را برای مخالفت با پیوستن عربستان سعودی حفظ خواهد کرد» و افزود که وزارت دفاع ژاپن در حال حاضر برای توسعه چنین اعتمادی، تماس بسیار کمی با مقامات دفاعی خاورمیانه دارد.

کوندو گفت که به ویژه در رابطه با جنگ روسیه علیه اوکراین، وزارت دفاع ژاپن بر همکاری با شرکای آشنا مانند کشورهای اروپایی و ایالات متحده متمرکز است. با این حال، وی افزود: «اگر این وزارتخانه بتواند با عربستان سعودی به عنوان شریکی با پتانسیل گشایش صادرات به منطقه خلیج فارس و فراتر از آن همکاری کند، ژاپن و برنامه هوایی رزمی جهانی از این پایگاه مصرف کننده گسترده سود خواهند برد.»