فشار بی‌سابقه آمریکا به اسرائیل/ مانع بزرگ بازگشت به میز مذاکره

به گزارش اکوایران، آنتونی بلینکن روز جمعه با یک مأموریت اعلام شده به خاورمیانه بازگشت؛ متقاعد کردن اسرائیل به خویشتنداری در جنگ خود در غزه، و فشار برای توقف‌های بشردوستانه. اما وزیر امور خارجه آمریکا در این سفر هدف دیگری نیز داشت: شروع گفت‌وگوها در مورد آنچه پس از جنگ اتفاق خواهد افتاد.

به نوشته فایننشال تایمز، درگیری خونینی که اکنون چهار هفته از عمرش می‌گذرد، توجه واشنگتن را دوباره بر احیای روند دیپلماتیک به سمت حل و فصل مناقشه دیرینه اسرائیل و فلسطین متمرکز کرده است.

بلینکن پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و دیگر رهبران ارشد، در تل آویو گفت: «ایالات متحده متقاعد شده است ... و من فکر می‌کنم که ما از 7 اکتبر فقط این اعتقاد را تقویت کرده‌ایم که بهترین راه، شاید حتی تنها راه ... دو کشور برای دو ملت است.»

در روزهای اخیر تلاش برای دستیابی به یک پایان مناسب برای درگیری، در واشنگتن فوریت جدیدی پیدا کرده است، در حالی که حمایت سیاسی ایالات متحده از بمباران غزه توسط اسرائیل شروع به محو شدن کرده است.

سناتور کریس مورفی، یکی از دموکرات‌ها در کمیته روابط خارجی سنا، روز پنج‌شنبه گفت حمله اسرائیل به غزه باعث «سطح غیرقابل قبولی از آسیب به غیرنظامیان می‌شود و به نظر نمی‌رسد به هدف پایان دادن دائمی به تهدید حماس دست یابد».

دیگر دموکرات‌های برجسته، از جمله سناتور دیک دوربین، انتقادات مشابهی را مطرح کرده‌اند، در حالی که سناتور بن کاردین، رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز این سوال را مطرح کرد که پس از این درگیری چه خواهد شد. کاردین گفت: «ما نمی‌دانیم که کمپین نظامی قرار است چقدر طول بکشد، اما دوره‌ای خواهد آمد که ما عقب نشینی خواهیم کرد و شما باید [برنامه‌ای] برای آن داشته باشید.»

مانند بسیاری از اسلاف خود، جو بایدن، زمانی که به ریاست جمهوری رسید ایده ایجاد دو کشور مجزا - یکی برای اسرائیل، یکی برای فلسطینیان - را تایید کرد، اما تمرکز چندانی روی این موضوع نگذاشت. سایر نقاط اشتعال بین المللی مانند چین، افغانستان و روسیه اولویت بالاتری در دستور کار سیاست خارجی او داشتند.

اما با تشدید تهاجم اسرائیل، بایدن و بلینکن در اظهارات عمومی خود راه حل موسوم به دو کشوری را با جدیت و تناوب بیشتری مطرح کردند و مقامات می‌گویند که ایده استفاده از این بحران برای ایجاد شتاب به سوی یک روند صلح جدید، در حال قدرت گرفتن در دولت آمریکا است.

بلینکن روز جمعه در اشاره به مذاکرات صلح گفت: «من فکر می‌کنم این مهم است و ما در مورد همه این‌ها با همه شرکای خود در منطقه صحبت می‌کنیم ... که ما چارچوب بزرگی را در ذهن داریم و هر کاری که انجام می‌دهیم، هر کاری که انجام شود به پیشبرد آن کمک می‌کند.»

هفته گذشته، خود بایدن گفت که هیچ برآمد دیگری در دسترس نیست. او گفت: «وقتی این بحران تمام شد، باید چشم‌اندازی از آینده وجود داشته باشد و از نظر ما [آن چشم‌انداز] باید راه‌حل دو کشوری باشد.»

بحث در مورد آنچه پس از درگیری رخ می‌دهد اکنون در اولویت اذهان مقامات آمریکایی و عربی قرار گرفته است، حتی در شرایطی که واشنگتن به هدف فوری‌تر خود برای رساندن کمک‌های بشردوستانه بیشتر به غزه، تضمین آزادی اسرا، و ترغیب اسرائیل به اعمال خویشتن داری در حملات به غزه در تلاش است.

بلینکن در آستانه سفر خود به منطقه، در کنگره گفت که دولت بایدن در حال بررسی «تغییرهای احتمالی» برای نحوه اداره غزه پس از پایان جنگ است. این گزینه‌ها شامل یک دولت موقت احتمالی است که توسط کشورهای عربی یا سازمان ملل اداره شود، قبل از اینکه «یک حکومت خودگردان فلسطینی موثر و احیا شده» اداره این سرزمین را به دست گیرد.

یک مقام آگاه از این گفتگو‌ها گفت که آمریکایی‌ها در حال بررسی راه‌هایی برای بازگرداندن تشکیلات خودگردان اصلاح شده به غزه هستند. آنها به محمود عباس [رئیس تشکیلات خودگردان] به عنوان بدترین گزینه نگاه می کنند. «آنها متوجه هستند که عباس به تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد و به دنبال یک شریک هستند. اما باید دید که این شریک کیست.»

اما تشکیلات خودگردان ضعیف است و در میان بسیاری از فلسطینی‌ها فاقد اعتبار است، که یکی از موانع بزرگ برای بازگشت مذاکرات به مسیر اصلی است.

به گفته تحلیلگران، حتی اگر اسرائیل توانایی نظامی حماس را از بین ببرد، از بین بردن ایدئولوژی آن بسیار سخت‌تر خواهد بود. هر دو جناح سیاسی و نظامی این گروه ، در انتخابات 2006 فلسطین پیروز شد و عمیقاً در جامعه فلسطین جا افتاده است.

جان آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن، می‌گوید: «راه حل دو کشوری [برای فلسطینی‌ها] عمیقاً غیر رضایت بخش است. عمیقاً ناکافی است اما این گزینه بسیار مناسب‌تر از هر گزینه دیگری است.»

برخی از متحدان عرب آمریکا، که در سال‌های اخیر زیاد مشتاق از سرگیری مذاکرات بر سر موضوع فلسطین نبوده‌اند و بر محدود کردن ایران تمرکز کرده بودن، اکنون از سرایت درگیری اسرائیل و حماس به این سوی مرزها نگران هستند. بلینکن ممکن است بتواند از وعده آغاز مجدد روند صلح به عنوان راهی برای هدایت خشم فزاینده در جهان عرب استفاده کند.

اما ایده‌های جدید صلح، از جمله این که تشکیلات خودگردان مجدداً کنترل غزه را در دست بگیرد، جدید نیست -و در گذشته نتوانسته است عملی شود.

بخشی از مشکل احیای آن در حال حاضر این است که عباس و نتانیاهوی سالخورده همان مردانی هستند که در طول سال‌ها تلاش برای حل مسئله فلسطین، قدرت را در دست داشتند. اگرچه نتانیاهو پس از بازگشت به قدرت در سال 2009، علناً راه حل دو کشوری را تأیید کرد، اما در سال 2015 از آن عقب نشینی کرد و اکنون ریاست یک ائتلاف حکومتی دست راستی را بر عهده دارد که شامل شهرک نشینانی است که علناً هدف خود را الحاق کرانه باختری اشغالی اعلام کرده‌اند.

شهرت واشنگتن به عنوان یک دلال «صادق» در خاورمیانه نیز در سال‌های اخیر آسیب دیده است. سیاست ایالات متحده در منطقه تحت ریاست جمهوری‌خواهان و همچنین دموکرات‌ها - از حمله به عراق تا استقبال از بهار عربی و تصمیم دونالد ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و قطع کمک‌های مالی به فلسطینی‌ها - به شدت اعتبار آمریکا را در منطقه تضعیف کرد.

تلاش‌های صلح دولت‌های بیل کلینتون، جورج دبلیو بوش و باراک اوباما همگی با شکست مواجه شدند. تلاش دولت ترامپ برای یافتن راه حلی بدون تعامل با فلسطینی‌ها نیز همینطور بود.

در همین حال، حمایت از طرح دو کشور در میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها در پایین ترین حد خود قرار دارد. نظرسنجی گالوپ که ماه گذشته، قبل از حمله حماس به اسرائیل منتشر شد، نشان داد که تنها 24 درصد از فلسطینی‌های ساکن در کرانه باختری، غزه و بیت‌المقدس شرقی از راه‌حل تشکیل دو کشور حمایت می‌کنند، در حالی که نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو در سپتامبر نشان می‌دهد که تنها 35 درصد از اسرائیلی‌ها معتقدند. اسرائیل و یک کشور فلسطینی می‌توانند به صورت مسالمت آمیز همزیستی کنند.

با این حال، بسیاری از مقامات آمریکایی، اسرائیلی و عربی این فرمول را تنها گزینه می‌دانند. آرون دیوید میلر، یکی از اعضای ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، می‌گوید: «این بیش از یک خودنمایی اخلاقی است. این چیزی بیش از یک بحث سر سری است، که فکر می‌کنم تا 6 اکتبر بود. بعد از 7 اکتبر، [حل دو کشوری] اهمیت بیشتری پیدا کرد.»

با این حال، علیرغم صحبت در مورد قرار دادن مجدد راه حل دو کشوری در دستور کار، بسیاری از تحلیلگران همچنان بدبین هستند. اگرچه بسیاری از مهم‌ترین تحولات در صلح اعراب و اسرائیل پس از درگیری‌های وحشیانه رخ داده است - توافقنامه کمپ دیوید 1978 تا حدی نتیجه جنگ یوم کیپور در سال 1973 بود، و پیمان اسلو در سال 1993 پس از انتفاضه اول - خوش بینی کمی وجود دارد که جنگ اسرائیل و حماس فضای مناسبی را برای مذاکرات صلح موفق ایجاد کند.

دیوید ماکوفسکی، عضو ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «تمام صحبت‌ها درباره روز بعد بر اساس [این تصور] است که چنین روزی وجود دارد. بخش اعظمی از صحبت درباره روز بعد به این سوال اساسی وابسته است که آیا اسرائیل در سرنگونی حماس موفق خواهد شد یا خیر.