به گزارش اکوایران، شش ماه از جنگ غزه می‌گذرد و صبر متحدان اسرائیل رو به اتمام است. از آنجایی که تعداد تلفات این درگیری رو به فزونی گذاشته، به طور فزاینده‌ای آشکار شده که اسرائیل هیچ برنامه قابل‌قبولی برای پایان‌دادن به جنگ یا آن‌چه در آینده رخ خواهد داد، ندارد.

شش ماه بعد؛ اهداف دور از دسترس 

به نوشته سی‌ان‌ان، عزم اسرائیل برای ادامه تعقیب حماس در غزه علی‌رغم پیامدهای انسانی هولناک، آن را به طور فزاینده‌ای در صحنه جهانی منزوی کرده و کابینه آن را با فشار از همه طرف‌ها مواجه ساخته است.

چندین سازمان بین‌المللی هشدار داده‌اند که به نظر می‌رسد اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده و حتی نزدیک‌ترین متحدان آن نیز اکنون آشکارا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را به باد انتقاد گرفته‌اند. درخواست‌ها برای توقف ارسال سلاح به اسرائیل در ایالات متحده و بریتانیا در حال افزایش است. همزمان، نتانیاهو و کابینه او تحت فشار داخلی فزاینده‌ای قرار گرفته و معترضان به خیابان‌ها برگشته‌اند و خواهان استعفای او هستند.

بلافاصله پس از حمله ۷ اکتبر حماس، اسرائیل جنگ را آغاز کرد. در آن زمان، کابینه اسرائیل گفت که این عملیات دو هدف دارد؛ بیرون‌راندن حماس و بازگرداندن اسرایی که توسط رزمندگان فلسطینی به غزه برده شده‌اند.

با گذشت شش ماه از درگیری، هیچ یک از این اهداف محقق نشده است.

در حالی که ارتش اسرائیل ادعا می‌کند که هزاران رزمنده حماس را هدف گرفته، اکثر رهبران ارشد این گروه در غزه، از جمله یحیی سنوار هم‌چنان از چنگ اسرائیل گریخته و رهبران سیاسی حماس در خارج کشورهای خارجی به سر می‌برند. در چهارچوب توافق آتش‌بس اواخر نوامبر، بیش از ۱۰۰ اسیر آزادشده اسرائیلی با زندانیان فلسطینی مبادله شدند. اما حدود ۱۳۰ اسیر، از جمله ۹۹ نفر که گمان می‌رود هنوز زنده هستند، در غزه باقی مانده‌اند.

در همین حال، تلفات جنگ علیه فلسطینیان وحشتناک بوده است. به گفته وزارت بهداشت غزه، از ۷ اکتبر تاکنون بیش از ۳۳ هزار نفر از جمله هزاران کودک کشته شده‌اند. علاوه بر این، حدود ۷۵ هزار نفر نیز مجروح شده و بیش از یک میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند و سازمان‌های بین‌المللی می‌گویند که قحطی قریب‌الوقوع است.

بدون استراتژی خروج

خالد الگیندی، کارشناس ارشد و مدیر برنامه امور فلسطین و اسرائیل در مؤسسه خاورمیانه گفت: «من فکر می‌کنم جنگ از نظر طول مدت، شدت، مقیاس و مرگ‌ومیر از انتظارات همه فراتر رفته و پایانی در چشم‌انداز نیست».

جنگ غزه

با این حال، نتانیاهو از تغییر رویکرد خودداری می‌کند. در حالی که او قول داده بود در پی اولتیماتوم این هفته جو بایدن اجازه ارسال کمک‌های بیش‌تر به غزه را بدهد، درخواست‌ها برای آتش‌بس بشردوستانه و بازنگری در طرحش برای حمله به شهر جنوبی رفح که بیش از یک میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند را رد کرده است.

الگیندی به سی‌ان‌ان گفت: «هیچ برنامه قابل اجرایی برای آینده غزه، نه فقط برای فردای پس از جنگ، بلکه حتی امروز نیز وجود ندارد. هیچ‌کس نمی‌داند که این جنگ کی و چگونه پایان می‌یابد».

چندین کارشناس به سی‌ان‌ان گفته‌اند که اسرائیل در وضعیت دشواری قرار دارد؛ زیرا هدف آن برای بیرون‌راندن حماس در عین حالی که غیرممکن بوده، در داخل سرزمین‌های اشغالی پرطرفدار است.

از زمانی که حماس در سال ۲۰۰۷ قدرت را در غزه به دست گرفت، کنترل تمامی نهادهای دولتی و امنیتی و همچنین سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و اجتماعی را در دست دارد.

نِیثِن ثِرال، کارشناس منازعات عرب-اسرائیلی می‌گوید: «اسرائیل نمی‌تواند به هدف اعلام‌شده خود برای بیرون‌راندن حماس دست یابد، زیرا حماس بخشی جدایی‌ناپذیر از جامعه فلسطینی کرانه باختری و غزه بوده و محبوبیت آن در چند ماه گذشته افزایش یافته است». او خاطرنشان کرد: «پس از ادعای اسرائیل مبنی بر شکست‌دادن حماس در شمال غزه، هر هفته سربازان اسرائیلی در شمال کشته می‌شوند، بنابراین واضح است که پس از این جنگ نیز حماس به حیات خود ادامه خواهد داد؛ چه اسرائیل به رفح حمله کند و چه نکند. حماس قدرتی بزرگ در میدان بوده و در پایان این جنگ نیز این‌چنین خواهد ماند». ثرال اذعان کرد که این بدان معناست که رهبران اسرائیل راه مناسبی برای خروج از درگیری ندارند. او افزود: «گزینه‌های واقع‌بینانه پیش روی آن‌ها این بوده که اشغال غزه را به طور نامحدود ادامه دهند؛ کاری که اکثر اسرائیلی‌ها تمایلی به انجامش ندارند. یا به جای آن، غزه را ترک کنند که باعث خواهد شد حماس به قوی‌ترین قدرت میدانی تبدیل شود؛ خواه چهره رسمی دولت در غزه باشد یا نه».

یک جنون کامل

به عقیده الگیندی، بیرون‌راندن حماس هرگز واقع‌بینانه نبود. او توضیح داد: «فکر می‌کنم حتی مقامات آمریکایی نیز با تأخیر متوجه شده‌اند که ادامه‌یافتن این وضعیت وحشتناک یک جنون کامل است؛ گویی هدف بیرون‌راندن حماس از هر چیز دیگری در جهان، از جمله امنیت آینده اسرائیل، مهم‌تر است». او افزود: «این نگاه از واقعیت منقطع است؛ زیرا حتی اگر اسرائیل به هدف خود برسد، چیزی به وجود می‌آید که بسیار بدتر از حماس [برای اسرائیل] خواهد بود. وقتی ۱۷ هزار یتیم جنگ غزه بزرگ شوند، چگونه به اسرائیل و ایالات متحده خواهند نگریست»؟

جنگ غزه

پیش از حملات ۷ اکتبر، اسرائیل به خاطر ماه‌ها اعتراضات گسترده علیه نتانیاهو و کابینه راست‌گرای او و همچنین طرح اصلاحات قضایی نخست‌وزیر، دچار تفرقه و فلج سیاسی شده بود.

اما در حالی که این اختلافات سیاسی همچنان پابرجا بوده و علی‌رغم خشم بین‌المللی درباره عواقب ویرانگر بر غیرنظامیان فلسطینی، اکثریت قریب به اتفاق اسرائیلی‌ها از جنگ غزه حمایت می‌کنند.

الگیندی اشاره کرد: «اسرائیلی‌ها هنوز تحت تأثیر ۷ اکتبر بوده و هنوز در پی انتقام هستند و حتی برخی از آن مخالف ورود کمک به غزه هستند. فارغ از ناحق‌بودن دیدگاه آن‌ها، می‌توانیم چرایی این طرز تفکر را درک کنیم».

او افزود: «اما ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که این طرز تفکر سیاست ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا را دیکته کند. عقلای جهان باید به اسرائیلی‌ها بگویند که این قابل قبول نیست. شما نمی‌توانید از تحمیل گرسنگی به عنوان سلاح استفاده کنید. به عبارت دیگر، مهم نیست که افکار عمومی اسرائیل تمایلی به توقف این جنگ نداشته باشند، بلکه این مسئله باید به آن‌ها تحمیل شود».

بدون برنامه‌ای برای آینده

هارل شورف، محقق ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقا در دانشگاه تل‌آویو به سی‌ان‌ان گفت که فقدان برنامه مشخص اسرائیل به طور فزاینده‌ای به روابط آن با متحدانش آسیب می‌زند. او توضیح داد: «متحدنمان به کابینه اسرائیل و کارزار آن اعتماد نداشته و مطمئن نیستند که آیا اسرائیل برای فردای پس از جنگ برنامه‌ای داشته باشد. آن‌ها برای انجام کار درست به ما اعتماد ندارند».

در اواخر فوریه، نتانیاهو از طرح خود برای آینده غزه پس از حماس پرده‌برداری کرد و خواستار «غیرنظامی‌کردن کامل» این منطقه و بستن مرزهای جنوبی این منطقه با مصر و همچنین بازنگری در سیستم‌های آموزشی و مدیریت مدنی غزه شد. او همچنین هرگونه فشار جامعه جهانی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین را رد کرد. بسیاری از این پیشنهادات با مخالفت مستقیم بازیگران اصلی میز مذاکره از جمله ایالات متحده، مصر و امارات متحده عربی مواجه شد.

شورف می‌گوید: «این طرح یک و نیم صفحه بود و به طور کلی با استفاده از انواع کلمات مبهم که می‌توان آن‌ها را به روش‌های مختلفی تفسیر کرد، درباره فردای پس از جنگ صحبت می‌کرد. هیچ‌کس از این طرح راضی نبود. متحدانمان نیز از آن راضی نبودند».

اِچ‌اِی هِلیِر، عضو ارشد مطالعات امنیتی مؤسسه رویال یونایتد سرویس و محقق غیرمقیم بنیاد کانگی برای صلح بین‌المللی به سی‌ان‌ان گفت که در عین حال، اسرائیل همچنان حتی از در نظر گرفتن پیشنهادهای دیگر برای آینده غزه نیز خودداری می‌کند. او توضیح داد: «برنامه‌های معتبر زیادی وجود دارد، اما هیچ یک از آن‌ها به خاطر اسرائیلی‌ها قابل اجرا نیستند. اسرائیلی‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند که قصد دارند کنترل امنیتی کامل بر کل قلمرو داشته که سد راه اجرای هر طرحی است که به دنبال تفویض اختیار به هر نهاد دیگری باشد».

پیش از این نیز نتانیاهو پیشنهاد کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین بر غزه را رد کرده بود؛ هرچند در طرح ماه فوریه، به این موضوع اشاره نشده بود. در عوض، این طرح به نقش «نهادهای محلی» برای ارائه خدمات مدنی اشاره داشت.

جنگ غزه

البته شورف خاطرنشان کرد: «البته همچنان این مورد به طور هدفمندی مبهم باقی مانده و می‌توان آن را به طرق مختلف تفسیر کرد. این عبارت می‌تواند به قبیله‌های محلی اشاره داشته یا منظور از آن تشکیلات خودگردان فلسطین اصلاح‌شده باشد».

الگیندی معتقدست: «به احتمال زیاد، آنچه اتفاق خواهد افتاد این است که شاهد حضور نظامی نامحدود اسرائیل در غزه خواهیم بود؛ چیزی شبیه به بر هم زدن نظم و قانون و ایجاد هرج‌ومرج بیش‌تر. بنابراین ما شاهد جنگ‌سالاران، باندها و قبایل خواهیم بود. غزه به مکانی تبدیل شده که واقعاً قابل زندگی نیست. هرکسی که تصور کند این وضعیت امنیت را برای اسرائیلی‌ها به ارمغان خواهد آورد، متوهم است».

کارشناسان می‌گویند که با توجه به موضع اسرائیل، پیشنهادات برای برقراری کنترل امنیتی بین‌المللی موقت بر غزه نیز امکان‌پذیر نیست.

هلیر با اشاره به نیروهای حافظ صلح به رهبری ناتو که کوزوو فعالیت دارند، گفت: «اگر اسرائیل بپذیرد که یک قدرت اشغال‌گر بوده که باید عقب‌نشینی کند و قصد همچنین ادعای حق کنترل امنیتی بر غزه را نیز نداشته باشد، آنگاه می‌توان چیزی شبیه به نیروهای حافظ صلح در کوزوو تشکیل داد».

ثرال نیز خاطرنشان کرد که به خاطر موضع اسرائیل، بیشتر تلاش‌ها برای یافتن طرح‌های جایگزین واقع‌بینانه نیستند. او توضیح داد: «طرف‌های مختلف نیاز به اعمال فشار زیاد بر اسرائیل داشته و این امروز هیچ نشانه‌ای از چنین فشاری دیده نمی‌شود». او افزود که بعید است حتی در صورت استعفای نتانیاهو نیز این مشکل برطرف شود. او خاطرنشان کرد: «در رابطه با پیگیری جنگ غزه، استفاده از ممانعت از کمک‌های بشردوستانه به عنوان ابزاری برای تحت فشار قرار دادن حماس در مذاکرات، مجازات دسته‌جمعی ۲.۳ میلیون نفر با قطع غذا، آب، الکتریسیته و ... اختلاف زیادی در سیاست جریان اصلی حاکمیتی اسرائیل وجود ندارد».

ماه گذشته، نتانیاهو در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان مدعی شد که اجازه عبور کمک‌های بشردوستانه ضروری به غزه جزء سیاست اسرائیل است؛ ادعایی که به طور گسترده مورد مناقشه قرار گرفته است. ثرال گفت هرکسی که جایگزین نتانیاهو شود، احتمالاً رویکرد مشابهی را اتخاذ خواهد کرد.

بنی گانتز که این هفته خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد و عموماً به عنوان جانشین احتمالی نتانیاهو در انتخابات بعدی اسرائیل محسوب می‌شود، یکی از اعضای کابینه جنگی نتانیاهو است.

ثرال خاطرنشان کرد: «او در مورد غزه یا آینده اسرائیل، فلسطین یا حاکمیت فلسطین اختلاف زیادی با نتانیاهو ندارد و حتی اگر به طرح گادی آیزنکوت، یکی دیگر از اعضای کابینه جنگ نتانیاهو بنگریم، می‌بینیم که طرح او برای غزه نیز که قرار بود ردیه‌ای بر طرح کاملاً غیرواقعی نتانیاهو باشد، بسیار شبیه به آن است». او افزود: «چه نتانیاهو بر سر کار باشد یا هر شخص دیگری، موضوع فلسطینیان اهمیتی ندارد».