اسرائیل به دنبال شریک جرم: دفتر نتانیاهو خواهان به‌اشتراک‌گذاری کنترل غزه با کشورهای عربی است

به گزارش اکوایران، ماه‌ها است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از بحث عمومی مفصل درباره آینده غزه پساجنگ اجتناب کرده است. نتانیاهو در تلاش برای آرام‌کردن متحدان راست افراطی خود که به دنبال بازسازی شهرک‌های اسرائیلی در غزه بوده و شرکای خارجی اسرائیل که خواهان بازگشت غزه به حاکمیت فلسطین هستند، از هرگونه اشاره به خصوص در این باره طفره رفته است.

به نوشته نیویورک تایمز، سه مقام اسرائیلی و یک منبع دیگر که با کابینه اسرائیل گفت‌وگو داشته‌اند، خبر دادند که مقامات ارشد دفتر نخست‌وزیری اسرائیل در پشت‌صحنه در حال بررسی طرحی گسترده برای غزه پساجنگ هستند که طبق آن، اسرائیل پیشنهاد می‌کند نظارت بر این سرزمین را با اتحاد کشورهای عربی از جمله مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی و همچنین ایالات متحده به اشتراک بگذارد.

به گفته منابع، بر اساس این پیشنهاد، اسرائیل در ازای عادی‌سازی روابط بین خود و عربستان سعودی این کار را انجام خواهد داد.

اعضای راست افراطی ائتلاف نتانیاهو و کشورهای عربی که به عنوان شرکت‌کنندگان احتمالی ذکر شده‌اند، مطمئناً چنین ایده‌ای را رد خواهند کرد. اما علی‌رغم نبود اظهارات علنی در این‌باره، این واضح‌ترین سیگنالی است که تاکنون نشان می‌دهد مقامات بالاترین سطوح کابینه اسرائیل به آینده غزه پساجنگ فکر کرده و می‌تواند نقطه شروعی در مذاکرات آینده باشد.

این افشاگری در شرایطی رخ داده که جامعه بین‌المللی برای جلب موافقت اسرائیل و حماس با آتش‌بسی که نهایتاً می‌تواند به آتش‌بس دائمی تبدیل شود، شدیداً در تلاش بوده و فشارهای فزاینده‌ای بر اسرائیل جهت ارائه طرحی برای آینده غزه وجود دارد. بی‌میلی اسرائیل برای تعیین نحوه اداره غزه، خلأ قدرتی آفریده که منجر به بی‌قانونی و بدترشدن وضعیت وخیم انسانی شده است.

مقامات و تحلیلگران عرب طرح تقسیم قدرت را غیرقابل‌اجرا می‌دانند، زیرا این طرح مسیری صریح به سوی تشکیل کشور فلسطین ایجاد نمی‌کند. دولت‌های اماراتی و سعودی تأکید دارند که تشکیل کشور فلسطین پیش‌نیاز مشارکت آن‌ها در برنامه‌ریزی پساجنگ است. اما برخی دیگر با احتیاط از این پیشنهاد استقبال کرده‌اند؛ زیرا این طرح حداقل نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری رهبران اسرائیلی نسبت به بیانیه‌های عمومی آن‌هاست.

بر اساس این پیشنهاد، ائتلاف عرب‌ها و اسرائیل با همکاری ایالات متحده، رهبران غزه را برای توسعه مجدد سرزمین ویران‌شده، بازنگری سیستم آموزشی آن و حفظ نظم منصوب خواهد کرد. طبق این طرح، پس از ۷ تا ۱۰ سال، ائتلاف به مردم غزه اجازه می‌دهد تا در مورد ادغام غزه با کرانه باختری اشغالی تحت کشور فلسطین رأی دهند. در این میان، این طرح نشان می‌دهد که ارتش اسرائیل می‌تواند به عملیات در داخل غزه ادامه دهد.

این پیشنهاد به صراحت بیان نمی‌کند که آیا این دولت واحد منجر به تشکیل کشور مستقل فلسطین خواهد شد یا اینکه تنها حکومت را به دست تشکیلات خودگردان فلسطین می‌دهد. نتانیاهو علناً ایده حاکمیت کامل فلسطین را رد کرده و با دخالت تشکیلات خودگردان فلسطین نیز مخالف است.

این پیشنهاد فاقد جزئیات بوده و به طور رسمی توسط کابینه اسرائیل پذیرفته نشده است.

مقامات و تحلیلگران اماراتی و عربستانی گفتند که این پیشنهاد جدید دخالت کشورهای عربی مانند عربستان سعودی و امارات را تضمین نمی‌کند؛ به ویژه به این دلیل که از تضمین حاکمیت فلسطین جلوگیری کرده و به ادامه عملیات نظامی اسرائیل در داخل غزه اجازه می‌دهد. دولت عربستان سعودی گفته تا زمانی که رهبران اسرائیل گام‌های غیرقابل برگشتی برای ایجاد کشور فلسطین برندارند، روابط با اسرائیل را عادی نمی‌کند.

علی شهابی، یکی از مفسران سعودی که نزدیک به دربار سلطنتی عربستان محسوب می‌شود، گفت: «جزئیات باید با صراحتی بیشتر و به گونه‌ای «غیرقابل‌بازگشت» بیان شوند. مشکل این است که اسرائیلی‌ها عادت دارند در پشت عبارات مبهم پنهان شوند. فکر می‌کنم دولت سعودی به دنبال چنین وضوحی است».

با این حال، این پیشنهاد جزئی‌ترین طرح برای غزه پساجنگ است که مقامات اسرائیلی در مورد آن صحبت کرده و بخش‌هایی از آن با ایده‌هایی که رهبران عرب، چه در علنی و چه در خصوصی، بیان می‌کنند، همسو است.

توماس آر. نیدس، سفیر سابق ایالات متحده در اسرائیل که در مورد این طرح با او مشورت شده، گفت که این پیشنهاد مهم است زیرا تفکر داخلی حکومت اسرائیل را آشکار می‌کند.

نیدس توضیح داد: «این نشان می‌دهد که علی‌رغم موضع عمومی کابینه اسرائیل، مقامات آن در پشت‌صحنه به طور جدی به این فکر می‌کنند که غزه پساجنگ چگونه خواهد بود. بدیهی است که جزئیات تعیین‌کننده هستند که ممکن است برای تشویق شرکای عرب مانند امارات کافی نباشد. البته تا زمانی که اسرا آزاد نشوند و آتش‌بس برقرار نگردد، اتفاقی نمی‌افتد».

افشای این طرح در بحبوحه تلاش‌های مجدد برای رسیدن به آتش‌بس بین اسرائیل و حماس صورت می‌گیرد.

گروهی از بازرگانان که بیشتر آن‌ها اسرائیلی بوده و برخی‌شان از نزدیکان نتانیاهو هستند، این طرح را در نوامبر طراحی کردند. به گفته یکی از مقامات اسرائیل، این طرح برای اولین‌بار در ماه دسامبر در دفتر نتانیاهو به طور رسمی به مقامات اسرائیلی پیشنهاد شد.

دو تن از این مقامات گفتند که این طرح هنوز تحت بررسی بالاترین سطوح کابینه اسرائیل است؛ اگرچه تا زمانی که حماس بیرون رانده نشده و اسرای باقی‌مانده در غزه آزاد شوند، نمی‌توان آن را اجرا کرد.

این بازرگانان گفتند که مقامات چندین دولت عربی و غربی از جمله ایالات متحده، مصر، عربستان سعودی و امارات را در جریان این طرح قرار داده‌اند.

این طرح همچنین به تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا و مدیر مؤسسه‌ای که در پروژه‌های مدرن‌سازی به دولت عربستان مشاوره می‌دهد، نشان داده شده است. یک تاجر فلسطینی در طرح این ایده به مقامات آمریکایی نقش داشته است.

در پاسخ به سؤالی درباره این طرح، وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تا زمانی که توافقی بر سر راه‌حل سیاسی پایان جنگ که شامل مسیری شفاف، به موقع و الزام‌آور برای همه طرف‌ها و تشکیل کشور فلسطین به دست نیاید، دولت امارات در هیچ تلاشی برای بازسازی غزه شرکت نخواهد کرد.»

یک مقام سعودی نیز علت مخالفت خود با این پیشنهاد را فقدان «مسیری معتبر و برگشت‌ناپذیر» به سوی تشکیل کشور فلسطین یا تضمین نقش تشکیلات خودگردان فلسطین عنوان کرد.

هدف بازرگانان جلب حمایت بین‌المللی از این ایده است تا نتانیاهو را متقاعد سازند که ارزش تلاش برای جلب حمایت داخلی از آن نیز وجود دارد.

اگر نتانیاهو رسماً از طرحی که به طور قطعی ایجاد کشور فلسطین را رد نمی‌کند، حمایت کند، ممکن است کابینه ائتلافی او از هم بپاشد. اعضای راست افراطی ائتلاف او شدیداً با حاکمیت فلسطین مخالف بوده و می‌خواهند شهرک‌های اسرائیلی در غزه را دوباره برپا سازند. آن‌ها تهدید کرده‌اند که اگر نتانیاهو بدون بیرون‌راندن حماس به جنگ غزه پایان دهد، کابینه را منحل خواهند کرد.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکثریت اسرائیلی‌ها نیز با ایجاد کشور فلسطین مخالف هستند و بسیاری می‌گویند که این کار تشویق حماس و عملیات ۷ اکتبر آن محسوب می‌شود.

نتانیاهو که نسبت به فروپاشی کابینه خود و از دست دادن حمایت در مبارزات انتخاباتی بعدی محتاط است، در ماه‌های اخیر بارها مخالفت خود با تشکیل کشور فلسطین را ابراز کرده و متعهد شده که کنترل اسرائیل بر کرانه باختری و غزه را حفظ می‌کند.

اما تحلیلگران و برخی از متحدان او بر این باورند که اگر تشکیل کشور فلسطین به توافق عادی‌سازی اسرائیل با عربستان سعودی بیانجامد، او حاضر خواهد بود تا امکان حاکمیت فلسطین را مد نظر قرار دهد.

برقراری روابط دیپلماتیک با بانفوذترین کشور عربی به نتانیاهو این امکان را می‌بخشد تا بخشی از میراث سیاسیش که به دلیل حمله ۷ اکتبر خدشه‌دار شده بود را احیا کند.

ناداو اشتراوشلر، تحلیلگر سیاسی اسرائیلی و استراتژیست سابق نتانیاهو گفت که او می‌خواهد این میراث را از خود به جای بگذارد.

او افزود: «از سوی دیگر، اولاً نتانیاهو به راه‌حل به اصطلاح دو کشوری اعتقادی ندارد. ثانیاً او نمی‌تواند پایگاه حمایتی خود را به این کار راضی کند».