تاریکی پیش از سپیده‌دم؛چشم‌انداز مرحله بعدی جبهه جنگ در اوکراین

به گزارش اکوایران، چهار‌ماهه اول سال ۲۰۲۴، برای اوکراین که دو سال است با روسیه درگیر جنگی تمام‌عیار است، به سخت‌ترین دوران از زمان شروع این درگیری و شاید کل یک دهه گذشته (از زمان شروع بحران در ۲۰۱۴) تبدیل شده است.

به نوشته نیوزویک، نیروهای اوکراینی در سراسر خط مقدم در موضع ضعف قرار داشته و با ارتش بازسازی‌شده روسیه روبرو هستند. این ارتش از حمایت اقتصادی عظیم چین برخوردار است. حامیان غربی اوکراین در تأمین سلاح و گسترش جبهه جنگ به درون خاک روسیه، کند و مردد عمل کرده‌اند. با توجه به انتخابات‌های متعدد پیش روی، تفرقه و مشکلات داخلی، همبستگی غرب در حمایت از اوکراین با سستی مواجه شده است.

انتظار می‌رود سال جاری پس از تهاجم ناموفق ۲۰۲۳ برای اوکراین دشوار باشد. تهاجمی که امیدهای فراوان و منابع هنگفتی برای آن صرف شد.

کوستی سالم، معاون دائمی وزارت دفاع استونی در مصاحبه‌ای با نیوزویک در ماه دسامبر گفت: «سال ۲۰۲۴ دشوار خواهد بود». او در مورد نیروهای اوکراینی گفت: «آن‌ها باید حالت تدافعی بگیرند و استقامت کنند».

به نظر می‌رسد برنامه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای فرسوده‌کردن مخالفانش دارد جواب می‌دهد. اما ممکن است امسال برای اوکراین حکم «شب تاریک پیش از سپیده‌دم» را داشته باشد.

ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو در جریان سفر اخیرش به اوکراین، از متحدان خواست تا به تعهدات خود در مورد کمک‌های نظامی به کی‌یف عمل کنند و اعلام کرد: «برای پیروزی اوکراین هنوز دیر نشده است».

جبهه زمینی

فشار فرسایشی روسیه به سمت غرب در سراسر جبهه شرقی همچنان ادامه دارد. نیروهای این کشور در حال تلاش و تحمل هزینه‌های گزاف برای تصرف مناطق دونتسک، لوهانسک، خارکیف و زاپوریژیا هستند. تصرف کامل استان‌های دونتسک و لوهانسک از زمان تحریک شورشیان در شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴، هدف اصلی کرملین بوده و به نظر می‌رسد که پس از یک دهه، به این هدف نزدیک شده‌اند.

حمله آهسته اما پیوسته فعلی در حال زمینه‌سازی برای یک حمله تابستانی جدید است. برخی از اهداف احتمالی این حمله جدید، شهر چاسویار در دونتسک بوده که هم‌اکنون در خط مقدم قرار دارد و احتمالاً حتی ممکن است قبل از تابستان سقوط کند. همچنین شهر کوپیانسک در خارکیف، دروازه‌ای حیاتی به سوی خارکیف، دومین شهر اوکراین نیز از اهداف این حمله به شمار می‌رود.

این هفته، مؤسسه مطالعات جنگ نوشت که تصرف و تثبیت بلندی‌ها شمال غربی آودیِوکا توسط مسکو «فرماندهی روسیه را با دو گزینه روبرو می‌کند؛ یا حرکت به سمت غرب و هدف عملیاتی گزارش‌‌شده‌شان در پوکرِوِسک را ادامه دهد یا تلاش کند به سمت شمال حرکت کند تا عملیات تهاجمی تکمیلی احتمالی در اطراف چاسویار را انجام دهد».

چاسویار تنها ۱۰ کیلومتر از شرق باخموت فاصله داشته و حتی پس از سقوط به دست نیروهای روسی در ماه می ۲۰۲۳، مدت‌ها نقطه‌ای داغ در جبهه دونتسک بوده است. این شهر که اکنون تقریباً متروکه شده، محل استقراری حیاتی برای نیروهای اوکراینی بوده و بر روی تپه‌ای با چشم‌اندازی مسلط به مناطق اطراف قرار دارد.

این شهر همچنین دروازه‌ای به شهرهای کراماتورسک و اسلاویانسک است که هر دو از اهداف سطح راهبردی نیروهای مسکو برای تصرف کل منطقه دونتسک به شمار می‌روند. پس از آنکه مسکو در سال ۲۰۱۴ در دونباس شورش به راه انداخت، کی‌یف منابع قابل توجهی را بر روی چاسویار متمرکز ساخت و آن را به محل یک بیمارستان نظامی مهم و بعداً به مقر عملیات نیروهای مشترک علیه روسیه و نیروهای نیابتی محلی آن تبدیل کرد.

پوکروفسک در حدود ۴۲ کیلومتری شمال غرب آودیِوکا و در تقاطع دو جاده اصلی به سمت شهر دونتسک و همچنین باخموت و همچنین راه‌آهنی که از آودیِوکا می‌گذرد، قرار دارد. پیشروی موفقیت‌آمیز تا پوکروفسک می‌تواند کراماتورسک و اسلوویانسک که جناح جنوبی چاسوف یار هستند را در معرض دید قرار دهد.

پاول لوزین، تحلیلگر نظامی روس و پژوهشگر مهمان در دانشکده حقوق و دیپلمات فلتچر به نیوزویک گفت: «قضاوت در مورد اینکه آیا نیروهای مسکو قادر خواهند بود یورش کنونی خود را برای حمله تابستانی بزرگتری گسترش دهند، دشوار است». او افزود: «منابع زیادی برای تهاجم بزرگ‌تری وجود ندارد. همچنین، تقریباً همه این انتظارات توسط خود مسکو القا می‌شود. آنچه ما می‌بینیم این است که روسیه در تلاش بوده تا گروه قابل توجهی از نیروهای اوکراینی را در آودیِوکا محاصره کند، دقیقاً مانند ایلواِسک در آگوست ۲۰۱۴ و دبالتسِو در فوریه ۲۰۱۵، اما قادر به انجام این کار نبود. شاید روسیه به همین روش تلاش دیگری انجام دهد، زیرا برای پیشرفت در جنگ به موقعیت‌های قوی‌تری نیاز دارد».

لوزین خاطرنشان کرد که این توقف به کرملین اجازه می‌دهد تا نیروهای خسته و آسیب‌دیده خود را استراحت داده و تقویت کند. رهبران کی‌یف بارها هشدار داده‌اند که انگیزه مسکو از آتش‌بس موقت تنها به این منظور است، نه صلح پایدار. لوزین نیز با این دیدگاه موافق است. او گفت: «آن‌ها به استراحت نیاز داشته، اما قصد ندارند جنگ را تمام کنند».

احتمالاً پوتین امیدوار است که با تسخیر کامل دونتسک و لوهانسک که مدت‌ها در مرکز پروژه او برای برچیدن حاکمیت اوکراین قرار داشته، فرصتی برای توقف موقت درگیری‌ها به دست آورد.

لوزین گفت: «در حال حاضر، آن‌ها می‌خواهند حداقل دونتسک و لوهانسک را به دست آورند. مشکل این است که کرملین ادعا می‌کند مناطق خرسون و زاپوریژیا نیز جزو قلمروی روسیه هستند».

در حالی که اوکراین در حال دفاع است، کی‌یف همچنین به دنبال برهم زدن ارتباطات، تدارکات و صنایع روسیه تا حد امکان خواهد بود. حملات پهپادهای دوربرد به اهداف داخل روسیه به امری عادی تبدیل شده و حتی با وجود نارضایتی آمریکا، اوکراین نشانه‌ای از کاهش حملات خود نشان نمی‌دهد.

ورود جدیدترین نمونه دوربرد موشک‌های آمریکایی ATACMS (سامانه موشک تاکتیکی MGM-140) به توانایی موشکی اوکراین نسبت به گذشته قدرت بیشتری می‌بخشد. دوربردترین مهمات این سیستم موشکی می‌تواند به اهدافی تا ۳۰۰ کیلومتر دورتر شلیک کند که تقریباً دو برابر برد مهمات کوتاه‌برد ATACMS است که اواخر سال ۲۰۲۳ ارائه شد. یکی از اهداف احتمالی این موشک‌ها می‌تواند پل استراتژیک و نمادین تنگه کرچ باشد.

اما همانطور که در مورد همه سلاح‌های جدید صدق می‌کند، کی‌یف پنجره زمانی محدودی برای استفاده از مزیت موشک‌های ATACMS دارد.

ایوان استوپاک، افسر سابق سرویس امنیت اوکراین و مشاور کنونی کمیته امنیت ملی، دفاع و اطلاعات پارلمان این کشور گفت: «همانطور که می‌دانیم، روس‌ها قادرند در مدت‌زمان بسیار کوتاهی خود را سازگار کنند».

استوپاک افزود: «من فکر می‌کنم ما تا دو ماه و قبل از اینکه روس‌ها خود را با شرایط جدید وفق دهند، فرصت داریم تا حد امکان تجهیزات جنگی روسیه را از بین ببریم».

جنگ هوایی

احتمالاً امسال شاهد تغییر قابل توجهی در نیروی هوایی باشیم. اوکراین در انتظار دریافت ده‌ها فروند جنگنده اف-۱۶ ساخت آمریکا است. کی‌یف اعلام کرده که این هواپیماها دفاع این کشور در برابر موشک‌های کروز و پهپادهایی که به سمت شهرهای کشور پرتاب می‌شوند را تقویت کرده و همچنین به نیروهای خط مقدم که زیر حملات هوایی روسیه قرار دارند، کمک شایانی خواهد کرد.

گلایدر بمب‌های روسیه در نیمه اول سال ۲۰۲۴ نقش محوری داشته‌اند و به هواپیماهای این کشور اجازه داده‌اند تا مهمات عظیمی را از فاصله‌ای نسبتاً امن روی مواضع اوکراین پرتاب کنند. با توجه به اینکه اوکراین انتظار دارد از موشک‌های هوا به هوای با برد تا ۳۱۰ مایل استفاده کند، جنگنده‌های اف-۱۶ مناطق خط مقدم را برای خلبانان روسی خطرناک‌تر خواهند کرد.

در حالی که اوکراین منتظر اف-۱۶ بوده، روسیه هواپیماهای زیادی را از دست داده است. در ماه‌های اخیر، سقوط هواپیماهای روسی از جمله در مناطق بسیار دور از خط مقدم افزایش یافته است. این تلفات و فشار مضاعفی که بر هواپیماهای باقیمانده وارد می‌شود، ممکن است در نبردهای هوایی آینده برای نیروی هوایی روسیه چالش‌برانگیز باشد.

با این حال، رهبران کی‌یف و برخی متحدان خارجی بارها هشدار داده‌اند که تعداد اندک جنگنده‌های اف-۱۶ که به تدریج تحویل داده شوند، تأثیر کمی در تغییر کلی وضعیت خواهند داشت. اینکه آیا قدرت‌های غربی می‌توانند بر چالش‌های لجستیکی و سیاسی برای تحویل تعداد زیادی از این جت‌ها به روشی که بتواند به اوکراین در میدان نبرد برتری دهد، غلبه کنند، هنوز مشخص نیست.

اما هواپیماهای تازه‌وارد به تقویت نیروی هوایی اوکراین که در دو سال جنگ فرسوده شده، کمک خواهند کرد. علی‌رغم برتری عددی قابل توجه مهاجمان، خلبانان کی‌یف در برابر حمله اولیه روسیه جان سالم به در بردند. نیروی هوایی اوکراین عملکردی فراتر از انتظارات داشت، خسارات جدی به همتایان روسی خود وارد کرد و مناطق وسیعی از اوکراین را برای هواپیماهای مسکو بسیار خطرناک ساخت.

نبرد دریایی

بازی موش و گربه غیرمتقارن دریایی به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت. شهپادها و موشک‌های کروز کی‌یف برای ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه دردسرساز شده‌اند. مسکو تا حدودی تاکتیک‌ها و دفاعیات خود را تطبیق داده، اما نسل‌های جدید تسلیحات دوربرد اوکراین همچنان یک تهدید بالقوه در سواحل به شمار می‌روند.

این تهدید مسکو را مجبور ساخته تا باارزش‌ترین دارایی‌های دریایی خود را از کریمه اشغالی خارج کند. کریمه پایگاه سنتی ناوگان دریای سیاه و مرکز قدرت‌نمایی در منطقه و دریای مدیترانه بوده است. کی‌یف دائماً در حال توسعه شهپادهای خود است و انتظار می‌رود تلاش‌های تهاجمیش را حتی در اعماق آب‌های روسیه ادامه دهد.

اوکراین نیروی دریایی متعارف قابل توجهی ندارد، اگرچه رهبران کی‌یف مدت‌هاست که با شرکای غربی برای دریافت کشتی‌های جدید، از جمله قایق‌های زره‌پوش رودخانه‌ای از ایالات متحده همکاری می‌کنند.

این شناورهای کوچک قادر نیستند ناوگان دریای سیاه روسیه را به چالش بکشند؛ کاری که همچنان بر عهده ناوگان شهپادهای غیرمتقارنی است که کارآمدی خود را ثابت کرده‌اند. اوکراین در سال ۲۰۲۴ تلاش خواهد کرد تا مشکلات روسیه در دریا را تشدید کند.