به گزارش اکوایران، دیدار ماه آوریل میان حماس و فتح که به میزبانی پکن برگزار شد، توجه زیادی را از سوی جامعه جهانی به خود جلب کرد. چشم‌انداز آشتی داخلی جناح‌های فلسطین پس از بیش از ۱۷ سال جدایی، ممکن است راه‌حلی فوری برای بحران غزه ارائه نکند، اما پکن وحدت و ظرفیت فلسطین را شرطی ضروری برای موفقیت بلندمدت در دستیابی به یک کشور فلسطینی می‌داند.

به نوشته یون سان برای وبگاه المانیتور، حتی پیش از بحران غزه، نگاه چین به حماس و فتح متفاوت بود. از یک سو، چین به طور فزاینده‌ای حماس را به عنوان یک نیروی سیاسی مشروع در آینده و تشکیل دولت فلسطین می‌بیند. چین با خودداری از محکوم‌کردن حماس یا توصیف آن به عنوان یک سازمان تروریستی، از قطعنامه ۳۷۷۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای توضیح رویکرد خود استفاده کرده است. به گفته مدیرکل اداره معاهدات و حقوق بین‌الملل وزارت خارجه چین، این قطعنامه «حقوق مبارزه مردم برای رهایی از استعمار و سلطه خارجی و سیطره بیگانه با همه وسایل ممکن، از جمله مبارزه مسلحانه را تأیید می‌کند». این قطعنامه از نظر چین می‌تواند به عنوان توجیهی قانونی برای مبارزه فلسطینیان با اشغال اسرائیل در کرانه باختری و غزه تفسیر شود.

بحران غزه حضور، نفوذ و حمایت مردمی حماس را به عنوان یک نهاد سیاسی برای چین بیشتر تأیید کرد و آن‌ها را به این نتیجه رساند که نمی‌توان حماس را از روند سیاسی حذف کرد. همین موضوع منجر به برگزاری یک نشست نادر و علنی میان یک مقام ارشد چینی و یک مقام حماس در دوحه در ماه مارس، پیش از نشست فتح-حماس در چین شد.

تکامل نگاه به حماس

از سوی دیگر، دیدگاه چین نسبت به فتح در دو دهه گذشته بهبود نیافته است. از زمان درگذشت یاسر عرفات در سال ۲۰۰۴، وجهه فتح به دلیل ضعف کارنامه حکومتیش، روابط با اسرائیل، فساد و سیاست‌های داخلی ضعیف، به طور مداوم در چین کاهش یافته است. تحلیلگران چینی مانند نیو شین چون که اخیراً در مقاله‌ای در گوانگ مینگ دیلی نوشته، استدلال می‌کنند که قدرت فتح تنها در به رسمیت شناخته شدن بین‌المللی آن نهفته است و بس.

حماس کرانه باختری

زمانی که چینی‌ها به مبارزات فلسطینیان نگاه می‌کنند، به یاد تجربه خود چین در طول انقلاب این کشور، به ویژه مبارزه مسلحانه و همکاری با حزب ملی‌گرا در جریان جنگ ضد ژاپن از ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۵ می‌افتند. در طول این هشت سال، چین توسط ژاپن مورد حمله قرار گرفت و حزب کمونیست چین در مقابل دولت بسیار قدرتمندتر گومیندانگ (ملی‌گرا) که از حمایت ایالات متحده برخوردار بود، حزب مخالف اقلیت به شمار می‌رفت. حزب کمونیست اعتقاد راسخی به مبارزه مسلحانه داشته و رویکرد سیاسی اتخاذشده توسط فتح یکی از دلایل گسترش اسرائیل در کرانه باختری به شمار می‌رود.

در عین حال، چین نیز با توجه به تجربه خود در ایجاد «وسیع‌ترین ائتلاف سیاسی که بتواند اکثریت مردم را نمایندگی کند»، مسئله فلسطین را از منظر یک استراتژی جبهه متحد بسیار ضروری می‌بیند. چنین جبهه متحدی در فلسطین احتمالاً صدای نیروهای سیاسی فلسطین را به حداکثر می‌رساند و همچنین مشروع‌ترین مرجع مذاکره از سوی دولت فلسطین را نمایندگی می‌کند. برای اولین‌بار در سال ۱۹۸۸، چین تشکیلات خودگردان فلسطین را به رسمیت شناخت و با آن روابط دیپلماتیک برقرار ساخت. در سال ۱۹۹۵، چین دفتر ارتباطی خود در غزه تأسیس را کرد که در سال ۲۰۰۴ به رام‌الله منتقل شد. در سال ۲۰۲۳، چین و فلسطین مشارکت راهبردی برقرار کردند.

انتظارات تعدیل‌شده

آشتی حماس و فتح مشروعیت و حمایت مردمی از جنبش فلسطین را تقویت خواهد کرد. همچنین می‌تواند با تقویت فتح، اندکی میانه‌روی را به گروه اسلامگرای حماس تزریق کند. از همه مهم‌تر، آشتی آن‌ها صدای فلسطینیان را متحد ساخته و جبهه واحدی برای مقابله با حملات اسرائیل ایجاد می‌کند.

شی جین پینگ عباس

چین به اندازه کافی انتظارات خود را تعدیل کرده و اذعان دارد که اولین کشوری نیست که تلاش برای نزدیک‌کردن حماس و فتح را انجام می‌دهد. در واقع، جلسه‌ای مشابه در فوریه گذشته در مسکو برای بحث در مورد تشکیل یک دولت فلسطینی متحد و بازسازی غزه برگزار گشت. هیچ معجزه‌ای در مسکو حاصل نشد، اما چینی‌ها در حال اتخاذ رویکردی بلندمدت برای رسیدگی به ضعف‌های داخلی جنبش فلسطین هستند. ممکن است تأثیر این تلاش بر بحران غزه در حال حاضر محدود باشد، اما از نظر چین، تقویت ظرفیت، انسجام داخلی و همبستگی برای یک جنبش فلسطینی قوی و متحد نهایتاً توانایی فلسطین برای داشتن روابطی متعادل‌تر با اسرائیل و رسیدن به کشور مستقل را تقویت خواهد کرد.

چین در حال آماده‌سازی مقدمات چشم‌انداز مسئله فلسطین و اسرائیل است. تلاش برای آشتی حماس و فتح همچنین باعث افزایش پذیرش مثبت چین در میان کشورهای مسلمان خواهد شد. پکن اعلام کرده که دور بعدی جلسات بین حماس و فتح در اواسط تیرماه در پکن برگزار خواهد شد. این به طور بالقوه می‌تواند حوزه کلیدی بعدی باشد که چین در تلاش برای صلح در خاورمیانه به دنبال موفقیت در آن است.