آتاتورک؛ پدر جمهوریت ترکیه

نام کامل او مصطفی کمال پاشا است، اما به آتاتورک معروف شده و بسیاری از افراد او را با همین نام می‌شناسند. کسی که نامش با جمهوری ترکیه و توسعه صنعتی این کشور گره خورده است.

آتاتورک در سال 1881 در شهر سلانیک (اکنون تسالونیکی) در امپراتوری عثمانی متولد شد. پدر او علیرضا افندی و مادرش زبیده خانم بود. آنها در شهر سلانیک که اکنون در مقدونیه یونان است، زندگی می‌کردند. 

او در کودکی به عنوان یک پسر فعال و پرانرژی شناخته می‌شد.در مدرسه و دانشگاه هم با استعداد بود و از جوانی به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مشغول شد. بعدها مسیر فعالیت‌هایش او را به کرسی ریاست در ترکیه کشاند. در دوران جوانی به عنوان یک افسر نظامی فعالیت کرد و در جریان جنگ جهانی اول، نقش بسزایی در مبارزات نظامی ترکیه با امپراتوری عثمانی داشت. حالا او به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار تاریخ ترکیه شناخته می‌شود که نقش مهمی در تبدیل ترکیه به یک کشور مدرن و صنعتی ایفا کرده است.

اگرچه مانند شخصیت‌های سیاسی برجسته در سراسر جهان نقدهایی نیز به او وارد می‌شود، اما به طور کلی، فعالیت‌های مؤثر او در تغییرات گسترده و توسعه دراین کشور مورد توجه عموم است. بسیاری از مردم ترکیه او را به عنوان پدر ملت و بنیان‌گذار جمهوری ترکیه می‌شناسند.

از امپراطوری عثمانی تا جمهوری ترکیه

بعد از پایان جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی، آتاتورک به عنوان رهبر جدید ترکیه انتخاب شد و با رهبری قومیت‌گرای خود، تلاش کرد تا ترکیه را از تأثیرات امپراتوری عثمانی واسلام پاکسازی کند و به یک کشور مدرن و مستقل تبدیل کند. 

او با ارتش خود، که به عنوان نیروی نظامی ملی شناخته می‌شد، در جنگ‌های مختلف برای حفظ استقلال و تأسیس جمهوری ترکیه مبارزه کرد. آتاتورک توانست با استفاده از این نیروی نظامی و با حمایت مردم، سلطنت عثمانی را به سقوط و اعلام جمهوری ترکیه برساند.

مخالفان آتاتورک در مسیر اعلام جمهوری

چالش‌های زیادی در مسیر کار آتاتورک وجود داشت. او با مخالفت‌های داخلی و خارجی، شورش‌های قومیت‌گرا، تحریکات امپریالیستی و نظامات سلطنتی مبارزه کرد. او همچنین با مخالفت قوای سنتی و مذهبی، به ویژه از سوی اولیای دین و ائمه محلی، روبه‌رو بود، اما با استقامت خود، توانست این چالش‌ها را پشت سر بگذارد.

مخالفان آتاتورک شامل گروه‌های مختلفی بودند. از جمله مخالفان او می‌توان به اولیای دین، گروه‌های قومیت‌گرا، شاهزادگان و نخبگان سابق سلطنت عثمانی اشاره کرد. همچنین برخی از قوای خارجی نظیر امپراتوری‌های اروپایی و شوروی نیز مخالفان آتاتورک بودند و تلاش کردند تا از پیروزی و تأسیس جمهوری ترکیه جلوگیری کنند.

نقش آتاتورک در توسعه صنعتی ترکیه

او به توسعه صنعتی و اقتصادی ترکیه بسیارعلاقه‌مند بود و بسیاری از اصلاحات مهم را در این زمینه اجرا کرد. به طور فعال به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل، صنایع، آموزش و پژوهش، بهداشت و سایر حوزه‌ها پرداخت.

 اصول شش‌گانه آتاتورک که نوسازی ترکیه را بر ستون‌های آنها بنا کرد، مشتمل بر جمهوریخواهی، عرفی‌گرایی، ملی‌گرایی، مردم‌گرایی، دولت‌سالاری و انقلابی‌گری بودند، اما در واقع این «جمهوریخواهی» بود که مصطفی کمال، آن را در کارزار طولانی خود برای تغییرات سیاسی و اجتماعی سنگ بنا قرار داد. 

آتاتورک بعد از تأسیس جمهوری ترکیه، اصلاحات گسترده‌ای را در زمینه‌های اقتصادی و صنعتی اجرا کرد که به توسعه این کشور کمک کرد. برخی از راهکارهایی که او برای تقویت صنعت ترکیه به کار برد، عبارت بودند از:

اصلاحات زمینه‌ای: آتاتورک اصلاحات گسترده‌ای را در زمینه‌های مالکیت اراضی، اصلاحات کشاورزی و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل اجرا کرد. این اصلاحات منجر به افزایش تولید محصولات کشاورزی و توسعه صنایع پردازشی شد.

تأسیس صنایع: آتاتورک تلاش کرد تا صنایع مختلفی را در ترکیه تأسیس کند، از جمله صنایع نفت، فولاد، نساجی و خودروسازی. این تلاش‌ها به توسعه صنعت و افزایش تولیدات در کشور کمک کرد. این اقدامات باعث شد تا ترکیه به یک قدرت صنعتی در منطقه تبدیل شود و بسیاری از محصولات داخلی به جای واردات استفاده شوند.

آموزش فنی و حرفه‌ای: آتاتورک توجه زیادی به آموزش فنی و حرفه‌ای داشت و مدارس و دانشگاه‌های فنی را تأسیس کرد. این اقدامات منجر به افزایش تعداد کارگران ماهر و توانمند در صنایع شد. ضمن آنکه فعالیت‌های او در توسعه آموزش نیز منجر به توسعه فناوری در این کشور شد. 

توسعه زیرساخت‌ها: آتاتورک به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل، شبکه‌های برق و آب، راه‌آهن و بنادر پرداخت. در واقع یکی از مهم‌ترین اصلاحات او همین توسعخه زیرساخت‌های حمل و نقلی بود. این اقدامات باعث شد تا ترابری و تجارت در سراسر این کشور بهبود یابد و فرصت‌های جدید برای توسعه صنایع و تجارت به وجود آید.

آتاتورک همچنین به توسعه بخش بهداشت و درمان  هم توجه داشت و این بخش را هم توسعه داد. به طور کلی، با این اقدامات، آتاتورک به توسعه ترکیه کمک زیادی کرد و پایه‌های اقتصاد قوی و پایداری را برای کشور فراهم کرد.

سرانجام در تاریخ 10 نوامبر 1938 میلادی درگذشت. برخی منابع علام کرده‌اند که او به علت بیماری و سکته قلبی درگذشته است. خبر درگذشت او باعث شد پرچم‌ها در بسیاری از کشورها به حالت نیمه افراشته درآمده و در ترکیه نیز یک ماه عزای عمومی اعلام شود.