از ویژگی‌های منحصربه‌فرد انتخابات در ایران،‌ نامشخص بودن اسامی نامزدها حتی در فاصله‌ای کمتر از بیست روز تا رای‌گیری است. این ویژگی به‌خاطر موضوع «تایید صلاحیت» است. ابهام و عدم قطعیت انتخابات‌ در ایران زمانی تشدید می‌شود که می‌بینیم عللی که از سوی شورای نگهبان به‌عنوان دلایل رد صلاحیت مطرح می‌شود، در برخی از مواقع به‌شدت غیرعینی و ذهنی هستند. برای آوردن نمونه از همین انتخابات، احتمالا هیچ‌وقت مشخص نشود چرا مسعود پزشکیان ۱۴۰۰ ردصلاحیت شد اما ۳ سال بعد تایید صلاحیت.

همین امروز بود که عباس عبدی در یادداشتی به این موضوع اشاره کرد: «اینکه یک نفر را پیش‌تر رد صلاحیت کردند ولی این بار او را تأیید می‌کنند، در حالی که هیچ تغییر ملموس یا مهمی در او رخ نداده، جای تعجب دارد. پیام این رفتار روشن است. اینکه تصمیمات ضابطه‌مند نیست و نمی‌توانید روی برداشت‌های خود از روند امور کشور حساب کنید و ریسک سرمایه‌گذاری (هر نوع سرمایه‌گذاری) بالاست».

تایید صلاحیت قالیباف و جلیلی ردخور نداشت

نظرخواهی اکوایران، در خصوص احتمال تایید صلاحیت تعدادی از نامزدها سوال پرسیده بود. قالیباف و جلیلی با به‌ترتیب ۹۷ و ۹۵ درصد، بیشترین احتمال تایید صلاحیت را به‌خود اختصاص دادند. از میان اسامی پرسیده‌شده، پیش‌بینی تایید صلاحیت شدن محمود احمدی‌نژاد و محمود صادقی نیز در کم‌ترین میزان بود.

زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی، با به‌ترتیب ۸۴ و ۸۱ درصد احتمال تایید صلاحیت، دوچهره بعدی بودند که اکثرا فکر می‌کردند که تایید صلاحیت می‌شوند.

بذرپاش نفر پنجی که نشد

هر چهار فردی که در نظرخواهی بالا ۸۰ درصد احتمال تایید صلاحیت داشتند،‌ تایید صلاحیت شدند. اما بیشترین کسی که گمان می‌رفت تایید صلاحیت شود و نشد، مهرداد بذرپاش بود. نزدیک به ۷۷ درصد احتمال تایید صلاحیت برای بذرپاش می‌رفت.

جالب آن‌که از ۷۷ درصد احتمال تایید صلاحیت بذرپاش تا ۵۷ درصد احتمال تایید برای علی نیکزاد و محمدمهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد) هیچ فرد دیگری وجود نداشت. به عبارتی ۵ نفر اول لیست فاصله محسوسی با نفرات بعد داشتند. از این ۵ نفر، ۴ گزینه اول تایید صلاحیت شدند و در این جمع تنها مهرداد بذرپاش بود که ردصلاحیت شد.

معمای مسعود

مسعود پزشکیان تنها نامزد غیراصول‌گرای این انتخابات است. او در نظرسنجی در میان هم‌تیمی‌های خودش هم گزینه‌ای با شانس بالا محسوب نمی‌شد. جالب آن‌که در میان نامزدهای متفاوت (بخوانید غیرخودی) علی لاریجانی با ۵۲ درصد احتمال تایید صلاحیت، خوش‌شانس‌ترین به‌نظر می‌رسید.

به‌عبارتی می‌توان با کمی تقریب گفت که از نظر روزنامه‌نگاران با سابقه، شانس همه نامزدهای غیر اصول‌گرا برای تایید صلاحیت حدود ۵۰ درصد و به پایین بود. بعد از ۵۲ درصد لاریجانی، همتی ۴۶ درصد بخت تایید صلاحیت داشت و شریعتمداری ۴۵ درصد. جالب آن‌که اسحاق جهانگیری و مسعود پزشکیان هر دو در کانال ۳۰ درصدی حضور داشتند؛ جهانگیری ۳۸ درصد اقبال عبور از شورای نگهبان را داشت و پزشکیان ۳۶ درصد.

اما برخلاف پیش‌بینی روزنامه‌نگاران با سابقه سیاسی این پزشکیان بود که در آخر تایید صلاحیت شد.

از قلم افتادن پورمحمدی و دقت یک روزنامه‌نگار

متاسفانه مصطفی پورمحمدی جز نام‌هایی نبود که اکوایران در نظرخواهی خود برای صاحب‌نظران فرستاده بود. نکته جالب اما این بود که در میان افرادی که در این نظرسنجی شرکت کردند، علی ملیحی –عضو تحریریه ماه‌نامه اندیشه پویا- پس از پر کردن سوالات به این نکته اشاره کرد که احتمال می‌دهد از بین میرتاج‌الدینی و پورمحمدی یکی تایید شود تا انتخابات ریاست‌جمهوری بدون حضور شخصی معمم نباشد.

تنوع نظر در میانه

یکی از وجوه جالب توجه این نظرخواهی آن بود که به جز افرادی که در دو سر طیف قرار می‌گرفتند -یعنی آنانی که بخت تایید صلاحیت بسیار بالا یا بسیار پایین داشتند- در خصوص افراد دیگر پراکندگی نظر زیاد بود. برای نمونه افرادی چون همتی و نیکزاد در نظرخواهی از گزینه تایید صلاحیت قطعی داشتند تا گزینه بسیار کم.