المانیتور؛ آیا ایران تحت ریاست جمهوری پزشکیان به اف‌ای‌تی‌اف خواهد پیوست؟

به گزارش اکوایران، مسعود پزشکیان با کسب ۵۳ درصد آرا به عنوان رئیس‌جمهور منتخب جمهوری اسلامی معرفی شد. در حالی که ممکن است اقتدار او در مواجهه با مخالفان قدرتمند ضعیف به نظر برسد، اما پتانسیل تغییرات قابل‌توجهی تحت رهبری او وجود دارد.

به نوشته علی دادپِی برای وبگاه المانیتور، بسیاری از ایرانیان با شنیدن نقش‌داشتن سعید جلیلی تندرو، رقیب اصلی پزشکیان در ممانعت از پیوستن ایران به گروه اقدام ویژه مالی (FATF) شوکه شدند. FATF یک نهاد نظارت جهانی مستقر در پاریس است که سیاست‌هایی را برای مبارزه با پولشویی تدوین می‌کند.

جلیلی که در گذشته، خود را رئیس دولت سایه ایران می‌خواند، عضو شورای امنیت ملی است. این سومین‌بار بود که جلیلی برای ریاست‌جمهوری نامزد می‌شد. به عنوان عضو شورای امنیت ملی، او در سال ۲۰۱۶ مخالفت خود با تصویب FATF را سازماندهی کرد و با موفقیت مانع از تصویب آن شد. او به مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری دولت حسن روحانی گفته بود که به روحانی (رئیس‌جمهور وقت و رئیس شورای امنیت ملی) اعتماد ندارد.

بدین ترتیب ایرانیان برای کارشکنی‌های این چنینی میلیاردها دلار ضرر دیدند. رد FATF به معنای ادامه ابهام در مورد بانک‌های ایران و توانایی آن‌ها برای دسترسی به سیستم بانکداری جهانی بود. در حالی که مقامات و بنگاه‌های اقتصادی ایران تلاش می‌کردند تا از فواید برجام که توسط دولت روحانی مذاکره و امضا شده بود، بهره ببرند، عدم ارتباط با بانکداری بین‌المللی مانع بزرگی به شمار می‌رفت. موفقیت در جلوگیری از پیوستن ایران به FATF همچنین هرگونه سرمایه‌گذار خارجی بالقوه را ترساند، زیرا نشان می‌داد که جمهوری اسلامی تماماً پشت برجام قرار ندارد.

تناقض حاصل از این وضعیت سورئال بود. از یک طرف، مقامات ایرانی در مورد خرید ده‌ها هواپیما، بازکردن اقتصاد ایران به روی دنیا و شرکت در تالارهای جذب سرمایه‌گذاری صحبت می‌کردند و از سوی دیگر، اقتصاد ایران از منظر بانکی به قرن نوزدهم بازگردانده شد. ایرانیان برای ارسال یا دریافت پول از خارج کشور مجبور بودند از صرافی‌ها، افراد مشکوک و دلالان بازار سیاه استفاده کنند. این حرکت انحصار حاکمیت بر مبادلات ارز خارجی را حفظ کرد. طرفداران جلیلی استدلال می‌کردند که بندهای FATF علیه پولشویی، تهران را از حمایت از حزب‌الله لبنان، گروه‌های فلسطینی و دولت بشار اسد در سوریه باز می‌دارد.

چند ماه پس از جلسه شورای امنیت ملی ایران در مورد FATF، وزارت راه و شهرسازی ایران اعلام کرد که با موانع بزرگی برای تأمین مالی توافقات خود با شرکت‌های هواپیماسازی ایرباس و بوئینگ برای خرید هواپیماهای مسافربری مدرن روبرو است. ارزش این توافقات در مجموع ۵۰ میلیارد دلار بود. دولت روحانی امید داشت چنین خرید مهمی صنعت گردشگری ایران را احیا کرده و صدها شغل در سراسر کشور بیافریند.

پزشکیان به ایرانیان روزهای بهتری را وعده داده است. او قول داده که قیمت بنزین را که در حال حاضر لیتری کمتر از ۰.۰۶ دلار است، ثابت نگه دارد و اجازه واردات خودرو را بدهد. با این حال، هیچ یک از این وعده‌ها در صورت ادامه تحریم‌ها و انزوای بانک‌های ایرانی از نظام بانکداری جهانی محقق نخواهد شد. اما سؤال این است که آیا پزشکیان برجام را احیا و جمهوری اسلامی را ملزم به رعایت قوانین FATF خواهد کرد؟ او می‌تواند تلاش کند، اما به تنهایی موفق نخواهد شد.

برخلاف سلف‌های اصلاح‌طلب خود، پزشکیان از حمایت گسترده ایرانیان برخوردار نیست. با این حال، او با پایین‌ترین میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری در تاریخ جمهوری اسلامی به قدرت رسید. او نه از حمایت مردمی محمد خاتمی بهره‌مند است و نه از اجماع سراسری که پشت روحانی وجود داشت. از هر دو ایرانی واجد شرایط، یک نفر در بهار ۱۳۷۶ به خاتمی رأی داد و از هر پنج ایرانی واجد شرایط، دو نفر در بهار ۱۳۹۶ به حسن روحانی رأی دادند؛ اما تنها یک نفر از هر سه ایرانی واجد شرایط از پزشکیان حمایت کرده‌اند. برخی ایرانیان به درخواست اصلاح‌طلبان برای مشارکت توجهی نکرده و در هر دو روز انتخابات در خانه ماندند.

برخلاف پزشکیان، جلیلی و هوادارانش در دفاتر غیرانتخابی خود ریشه دوانده‌اند. در حالی که جلیلی همچنان در شورای امنیت ملی حضور دارد، وحید جلیلی (برادرش) نفر دوم سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است. پیش از این، سعید جلیلی قول داده که اگر رئیس‌جمهور منتخب از «مسیر واقعی انقلاب» منحرف شود، جناح او وارد عمل خواهد شد. در حالی که احتمالاً پزشکیان مشغول گزینش وزیران کابینه خود باشد، ایرانیان از خود می‌پرسند که آیا دولت سایه جلیلی همچنان به هدایت وقایع پشت درب‌های بسته ادامه خواهد داد؟ به اعتقاده عده‌ای، حتی پیش از روی کار آمدن پزشکیان، سایه‌های گذشته هر امیدی به تغییر را از بین برده است.