خیلی دور خیلی نزدیک؛ چرا مسکو تهران را به خویشتنداری دعوت کرد؟

به گزارش اکوایران، فوریه گذشته، رویترز ادعا کرد که ایران حدود 400 موشک بالستیک فاتح-110 به روسیه صادر کرده است - یک سیستم تسلیحاتی قوی‌تر از پهپادهای یک طرفه‌ای که ادعا می‌شود تهران به مسکو ارسال کرده است. با این حال، رویترز در 9 اوت گزارش داد که «منابع اطلاعاتی اروپایی» ناشناس گفته‌اند که «اصلاً هیچ انتقالی اتفاق نیفتاده است». علاوه بر این، اوکراین علناً گزارشی از یافتن بقایای موشک ایرانی نداده است.

شریک استراتژیک

به نوشته شورای آتلانتیک، در مقاله رویترز همچنین به نقل از منابع اطلاعاتی اروپایی ادعا شده بود که «ده‌ها» پرسنل نظامی روسیه در ایران در حال آموزش دیدن برای موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد فتح-۳۶۰ هستند که گفته می‌شود حداکثر برد ۱۲۰ کیلومتر دارند. این منابع اطلاعاتی همچنین ادعا کردند که «به زودی» انتظار تحویل موشک‌های فتح-360 را دارند. به گفته یک منبع، فتح-360 بر اساس طرح فاتح-100 ساخته شده است، اما بسیار کوچکتر است و پرتابگر آن را می‌توان به عنوان یک کامیون غیرنظامی استتار کرد. این در حالی است که تهران و مسکو اعتبار این گزارش را رد کرده‌اند.

علاوه بر این، سرگئی شویگو، وزیر دفاع اسبق روسیه و دبیر فعلی شورای امنیت روسیه در تاریخ 5 آگوست در تهران بود و در آنجا با چندین مقام از جمله مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران دیدار کرد. پزشکیان در این دیدار به شویگو گفته که ایران مصمم به گسترش روابط با «شریک استراتژیک خود روسیه» است. منابع رسانه‌ای مدعی شده‌اند که تهران درخواست‌های خود از روسیه برای دریافت سامانه‌های پدافند هوایی پیشرفته را تجدید کرده و ممکن است مسکو رادار، موشک اسکندر و تجهیزات دیگر را تحویل ایران داده باشد، اما این گزارش‌ها تأیید نشده است.

این گزارش‌ها در زمانی منتشر می‌شود که مسکو و تهران هر دو با چالش‌هایی مواجه شده‌اند. اسرائیل فواد شکر، یکی از فرماندهان ارشد حزب الله لبنان و سپس اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس را ترور کرد. در همین حال، مسکو نتوانست از تهاجم مسلحانه نیروهای اوکراینی به بخش قابل توجهی از خاک روسیه در مجاورت کورسک در نزدیکی مرز روسیه و اوکراین جلوگیری کند.

در حالی که گسترش همکاری نظامی روسیه و ایران از قبل شروع شده است، این عقب‌گرد‌هایی که مسکو و تهران به دست اوکراین و اسرائیل تحت حمایت ایالات متحده تجربه کرده‌اند، ممکن است تنها به تشدید روابط میانشان کمک کند. با این حال، سیاست‌های روسیه و ایران کاملاً هماهنگ نیستند.

راه‌های جدا

در حالی که تهران متعهد شده که به‌خاطر ترور هنیه از اسرائیل انتقام بگیرد، مسکو از «همه طرف‌ها» - که شامل ایران نیز می‌شود - خواسته از انجام اقداماتی که می‌تواند منجر به جنگ گسترده‌تر در منطقه شود، خودداری کنند.

علاوه بر این، تهران نمی‌تواند از گزارش‌های خبری اخیر، مبنی بر این‌که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به درخواست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، برنامه تامین موشک برای حوثی‌های یمن را کنار گذاشته، خرسند باشد. مشخص نیست که این گزارش‌ها تا چه حد دقیق هستند، زیرا منابع اطلاعاتی مختلف این گزارش‌ها با یکدیگر همخوانی کامل نداشتند. این مسئله یادآوری است از این که حتی در حالی که روابط مسکو با دشمن ایران، اسرائیل، ممکن است پس از حمله 7 اکتبر حماس تیره شده باشد، روابط روسیه با رقبای عرب سنی ایران مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی این طور نبوده است.

بر اساس گزارش‌های دیگر، هواپیمای جنگنده سوخو ۳۵ که روسیه با ارسال آن به ایران موافقت کرده است، هنوز تحویل داده نشده است. توافق بر سر یک توافقنامه همکاری جامع جدید بیست ساله روسیه و ایران هنوز نهایی نشده است و منابع روسی تهران را دلیل آن عنوان کردند.

دعوت به خویشتنداری

علیرغم اختلافات آن‌ها، همکاری نظامی روسیه و ایران احتمالا ادامه خواهد داشت و افزایش خواهد یافت. اما با توجه به اینکه هر دو در حال حاضر در وضعیت دشواری هستند، سوال این است که همکاری آن‌ها چقدر مفید است. مسکو از ایران می‌خواهد که در پاسخ به اسرائیل برای ترور هنیه در تهران خویشتن‌داری کند، نه به دلیل ماهیت ذاتی صلح دوستی مسکو، بلکه به این دلیل که کرملین درک می‌کند که با وجود نیروهایش در اوکراین، در موقعیتی نیست که در یک درگیری گسترده‌تر با اسرائیل، کار زیادی برای کمک به ایران انجام دهد – به خصوص اگر اسرائیل از حمایت نظامی ایالات متحده برخوردار شود.

با این حال، در حالی که روابط نظامی مسکو و تهران به چیرگی روسیه بر اوکراین، یا ایران بر اسرائیل و ایالات متحده در خاورمیانه منجر نشده، به هر دو آن‌ها اجازه می‌دهد که به پیگیری این درگیری‌ها ادامه دهند -چیزی که مقامات در روسیه و ایران به وضوح مصمم به انجام آن هستند. به نظر نمی‌رسد که ایالات متحده و شرکای آن در اروپا و خاورمیانه، ابزار مناسبی برای وادار کردن یا متقاعد کردن مسکو یا تهران به کاهش همکاری نظامی خود داشته باشند، مگر این‌که به نحوی بتوانند اساسا به هر یک از این درگیری‌ها پایان دهند.