به گزارش اکوایران، پس از ماه‌ها کشمکش‌های دیپلماتیک و تبادل تهدیدات میان آنکارا و تهران، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز چهارشنبه از موضع «سازنده و حمایتی» همتای ترکیه‌ای خود، هاکان فیدان، درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان تمجید کرد.

به نوشته آراف‌آی، هدف از مذاکرات عمان، جلوگیری از حمله احتمالی ایالات متحده به ایران است؛ گزینه‌ای که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هنوز منتفی ندانسته است. با وجود تنش در روابط آنکارا با تهران، اجتناب از درگیری نظامی همچنان یکی از اولویت‌های ترکیه است.

اوزگور حسارچیکلی، رئیس دفتر بنیاد مارشال آلمان در آنکارا، می‌گوید: «ترکیه به دلایل زیادی نگران است. این [به طور بلقوه] یک جنگ دیگر در مرزهای ترکیه خواهد بود. ترکیه ناچار خواهد شد با مشکلات دشواری روبه‌رو شود و بی‌ثباتی در ایران تقریباً به‌طور قطع موج جدیدی از بی‌ثباتی را برای ترکیه به‌دنبال خواهد داشت.»

تنش‌های دیپلماتیک میان ترکیه و ایران در ماه‌های اخیر رو به افزایش گذاشته، به‌طوری که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، تهدیداتی ضمنی علیه تهران مطرح کرده و از ایران خواسته در تلاش‌های آنکارا برای پایان دادن به درگیری با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) مداخله نکند - گروهی که دهه‌هاست برای دستیابی به حقوق بیشتر برای اقلیت کرد در ترکیه مبارزه می‌کند.

پ ک ک کردستان ترکیه

سرهان آفاقان، رئیس مرکز مطالعات ایران مستقر در آنکارا، می‌گوید: «آنکارا بر این باور است که ایران تلاش دارد روند صلح را هم در داخل ترکیه و هم در سوریه تضعیف کند.»

در ماه فوریه، عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ‌ک‌ک، خواستار خلع سلاح این سازمان شد. با توجه به اینکه پ‌ک‌ک پایگاه‌هایی در عراق دارد و شاخه‌ای وابسته به آن در سوریه فعال است، آنکارا مکرراً تهران را متهم کرده که از پ‌ک‌ک به عنوان ابزاری در رقابت منطقه‌ای خود استفاده می‌کند. آفاقان معتقد است آنکارا نگران نفوذ پایدار تهران بر گروه‌های کرد است.

او گفت: «به‌ویژه در سوریه، ایران ممکن است تلاش کند آن‌ها را متقاعد کند که به درخواست اوجالان پاسخ مثبت ندهند. این نگرانی اصلی ترکیه بوده است.»

نگرانی‌های ایران

برکناری اخیر بشار اسد، رهبر دیرپای سوریه، ایران را از یکی از متحدان کلیدی‌اش محروم کرده است؛ در حالی که حاکمان جدید سوریه با آنکارا هم‌راستا هستند، نه تهران. توافق صلح میان ترکیه و نیروهای کرد نیز تنها بر نگرانی‌های ایران از افزایش نفوذ منطقه‌ای ترکیه خواهد افزود.

بیلگهان آلاگوز، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه مرمره استانبول، می‌گوید: «ترکیه در حال پایان دادن به پ‌ک‌ک از طریق سیاست‌های خود در داخل و سطح منطقه‌ای است، و این مسئله نوعی هراس در طرف ایرانی ایجاد کرده است. ایران این تحولات را تهدیدی برای نفوذ منطقه‌ای خود می‌بیند و امری که می‌تواند ترکیه را قدرتمندتر کند.»

با این حال، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) – نیروهای شبه‌نظامی تحت رهبری کردها در سوریه که روابط نزدیکی با پ‌ک‌ک دارد - اعلام کرده‌اند که خود را ملزم به تبعیت از درخواست اوجالان برای خلع سلاح نمی‌دانند. اگرچه این گروه با حاکمان جدید سوریه بر سر اصل ادغام نیروها به توافق رسیده است، اما شرایط دقیق این توافق همچنان نامشخص باقی مانده است.

ترکیه سوریه

رهبری جدید سوریه

تنش‌ها میان نیروهای دموکراتیک سوریه و رهبری جدید سوریه همچنان پابرجاست. این گروه خواهان خودمختاری بیشتر در چارچوب سوریه است - موضعی که با مخالفت سرسختانه حاکمان جدید دمشق و حامیان آن‌ها در آنکارا روبه‌روست. ترکیه گمان می‌برد که ایران از یک ساختار غیرمتمرکز و ضعیف در سوریه حمایت می‌کند - هدفی که بنا بر تحلیل‌ها، اسرائیل نیز آن را دنبال می‌کند.

گالیا لیندن‌اشتراوس، کارشناس سیاست خارجی در مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تل‌آویو، می‌گوید: «خاورمیانه پر از ائتلاف‌های عجیب است. گاهی اوقات این روندها به شکلی غیرمنتظره پیش می‌روند.»

او همچنین دیدگاه صفر و یکی اسرائیل نسبت به ترکیه را زیر سؤال می‌برد - که ترکیه را یک رقیب و حامی حاکمان جدید سوریه می‌داند.

لیندن‌اشتراوس اظهار داشت: «مطمئن نیستم که ایده سوریه‌ای غیرمتمرکز در تل‌آویو به‌خوبی مورد بررسی قرار گرفته باشد. می‌دانم که انرژی زیادی صرف این خط فکری شده، اما مسلماً ما نمی‌خواهیم ایران از سوریه به نفع خود استفاده کند. شاید یک رژیم متمرکز سناریوی بهتری برای سوریه باشد، اما این موضوع هزینه دارد و آن هزینه، افزایش دخالت و نفوذ ترکیه در سوریه است. بنابراین، با یک معضل مواجه‌ایم.»

ماه گذشته، هاکان فیدان با هشدار درباره اینکه ایران در صورت تلاش برای بی‌ثبات‌سازی سوریه ممکن است خود دچار بی‌ثباتی شود، تهران را خشمگین کرد.

حسارچیکلی بر این باور است که آنکارا خود را در رقابت منطقه‌ای با تهران در موقعیت برتر می‌بیند، اما در عین حال نسبت به خطرات احتمالی ناشی از درگیری نظامی میان آمریکا و ایران، نگران است.

پرهیز از چنین درگیری‌ای اکنون زمینه مشترکی برای همکاری میان ترکیه و رقیب دیرینه منطقه‌ای‌اش، ایران، فراهم کرده است - رابطه‌ای که اغلب به عنوان توازن حساسی میان همکاری و رقابت توصیف می‌شود.

تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که این توازن شکننده در ماه‌های آینده به شدت تحت آزمون قرار خواهد گرفت.