بغداد بر لبه تیغ؛ آتش‌‌بس گروه‌های عراقی با آمریکا شکسته می‌شود؟

به گزارش اکوایران، در پی جنجالی که بر سر نامزد دولت جو بایدن برای ریاست سفارت آمریکا در بغداد به وجود آمد، گروه‌های مقاومت عراقی اعلام کرده‌اند که ممکن است «آتش‌بس» غیررسمی آن‌ها با نیروهای آمریکایی به پایان برسد.

به نوشته رسانه منطقه‌ای امواج‌مدیا، در بحبوحه تشدید تنش‌های منطقه‌ای، کمیته هماهنگی مقاومت عراق (آرسی‌سی) واشنگتن را متهم کرده که فرصت خروج مسالمت‌آمیز نیروهای آمریکایی را از دست داده است. این تحولات نشان می‌دهد که عصائب اهل‌الحق مجدداً به جمع «مقاومت» پیوسته و احتمالاً در صورت وقوع جنگ تمام‌عیار بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان، به حملات علیه منافع اسرائیل و آمریکا بپیوندد.

آغاز دومینو

در بیانیه ۱۹ ژوئن آرسی‌سی آمده که اعضای آن برای بحث در مورد تحولات منطقه‌ای یک «جلسه فوق‌العاده» تشکیل داده‌اند. اهمیت این نشست در آن بوده که کمیته هماهنگی مقاومت عراق که در سال ۲۰۲۰ تأسیس شد، از اکتبر ۲۰۲۳، تقریباً توسط «مقاومت اسلامی عراق» (آی‌آرآی) جایگزین شده است. دومی یک نهاد جدید بوده که تمام بازیگران مقاومت عراق، به جز گروه عصائب اهل الحق را گرد هم می‌آورد. آی‌آرآی در حمایت از فلسطینیان، منافع آمریکا را هدف قرار داده است.

بیانیه ۱۹ ژوئن همچنین بر «ضرورت حرکت به سمت دستیابی به حاکمیت عراق، به ویژه پس از تعلل و لجبازی دشمن» تأکید کرد. این نامه تنها چند ساعت پس از سخنرانی حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان منتشر شد که در آن، از خطر گسترش «درگیری بدون محدودیت»، در صورت حمله نظامی اسرائیل به لبنان سخن به میان آورد.

بیانیه دیگری که توسط آرسی‌سی در تاریخ ۳۰ ژوئن صادر شد، صراحتاً هشدار داد که آغاز «جنگ گسترده» علیه لبنان، واکنش فوری عراق را به دنبال خواهد داشت. این نهاد اعلام کرد که «منافع آمریکا در عراق و منطقه هدف مشروع نیروهای مقاومت خواهند بود».

قابل توجه است که آر‌سی‌سی همچنین از حمایت «نفت و پول عراق از اسرائیل» انتقاد کرد. این بیانیه به طور خاص در مورد حملات به خط لوله صادرات نفت بصره-عقبه که هنوز احیا نشده، هشدار داد.

طبق گزارش‌هایی که به منابع نزدیک به گروه‌های مقاومت عراقی استناد کرده، تصمیم برای اعلام علنی پایان «آتش‌بس» با نیروهای آمریکایی، در پاسخ به اظهارات نامزد دولت بایدن برای سفارت ایالات متحده در بغداد صورت گرفته است. 

تریسی جیکوبسون، در جلسه تأییدیه ۱۳ ژوئن در مقابل قانون‌گذاران آمریکایی مدعی شد: «تهدید اصلی برای ثبات و حاکمیت عراق، نیروهای مقاومت عراق هستند». او همچنین اعلام کرد: «از تمام ابزارهای سیاستی آمریکا برای مقابله با این گروه‌ها و مهار نفوذ مقاومت استفاده خواهد کرد». 

ادعاهای جیکوبسون سریعاً منجر به اتهام دخالت آمریکا در امور عراق شد. خالد الیاقوبی، مشاور امنیتی محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در توییتر نوشت که این اظهارات «نشان‌دهنده فقدان درک واضح از عراق جدید و در حال بهبود است».

سرمد البیاتی، کارشناس مسائل راهبردی عراق نیز اعلام کرد که ادعاهای جیکوبسون باعث تعجب محافل سیاسی عراق شده است؛ زیرا این اظهارات می‌توانند به معنای تغییر سیاست واشنگتن نسبت به «آتش‌بس» غیررسمیش با گروه‌های مقاومت باشد.

آتش‌بس شکننده

در ژانویه سال جاری، بغداد و واشنگتن مذاکرات خود را برای کاهش حضور حدود ۲۵۰۰ نیروی باقی‌مانده آمریکا در عراق آغاز کردند. افزایش تنش‌های لفظی علیه واشنگتن پیش از برگزاری کمیسیون عالی نظامی عراق و آمریکا در اواخر این ماه که وظیفه بحث در مورد آینده همکاری‌های امنیتی را برعهده دارد، صورت می‌گیرد.

گزارش شده که «آتش‌بس» غیررسمی بین گروه‌های عراقی و ارتش ایالات متحده در فوریه ۲۰۲۴ توسط بغداد، تهران و واشنگتن با هدف تسهیل خروج نیروهای آمریکایی و همچنین کاهش تنش‌های منطقه‌ای مورد توافق قرار گرفت. با این حال، گفته شده که پیش از این، گروه‌های کتائب حزب‌الله و حرکت حزب‌الله النجباء از تعهد به هرگونه توقف خصومت خودداری کرده بودند.

برخی از تحلیلگران بر این باورند که اختلاف بین گروه‌های مقاومت عراق منجر به شکافی در میان این بازیگران و جانشینی آی‌آر‌آی به جای آرسی‌سی شده است.

علی الاسدی، رئیس شورای سیاسی حرکت حزب‌الله النجباء در ۱۴ ژوئن مستقیماً به جیکوبسون هشدار داد: «روزهای آینده نشان خواهد داد که سیلی بعدی ما به صورت شما خواهد بود و خواهید دید که حرف آخر را چه کسی می‌زند».

از ماه ژانویه و علاوه بر انجام حملات هوایی علیه گروه‌های مقاومت عراقی در واکنش به حملات علیه منافع آمریکا، واشنگتن به طور تهاجمی تحریم‌هایی را علیه بازیگران مقاومت اعمال کرده است. این مسئله احتمالاً باعث تشدید درگیری‌های لفظی فعلی شده است.

ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه حسین الموسوی، نماینده مجلس عراق و رئیس جنبش حقوق اعلام کرد. این گروه به عنوان شاخه سیاسی کتائب حزب‌الله شناخته می‌شود. الموسوی متعاقباً خواستار پایان‌دادن به «سلطه دلار» شد. در بحبوحه بحران جاری، رهبر جنبش حقوق در مصاحبه تلویزیونی ۱۵ ژوئن یک اسکناس دلار آمریکا را سوزاند و اعلام کرد که واشنگتن از قدرت اقتصادی خود به عنوان سلاحی برای «تحقیر ملت‌ها» استفاده می‌کند.

همچنین در ۱۸ ژوئن، دولت بایدن حرکت انصار‌الله الاوفیا را به عنوان «گروه تروریستی جهانی ویژه» هدف قرار داد. این اقدام شامل تحریم‌هایی علیه حیدر مالک السعیدی، رهبر آن و سایر افراد مرتبط با این گروه بود. واشنگتن ادعا کرد: «این گروه مسئول ده‌ها حمله اخیر علیه پرسنل نظامی آمریکا در عراق و سوریه بوده و همچنین یک حمله هوایی مرگبار در اردن را بر عهده گرفته است». در حمله هوایی مذکور سه سرباز آمریکایی کشته شدند.

یکی برای همه، همه برای یکی

چگونگی عملی‌شدن تهدیدهای مقاومت اسلامی عراق، به احتمال زیاد به چگونگی تحول چشم‌انداز جنگ حزب‌الله و اسرائیل بستگی دارد. فراتر از این سناریو، تغییر لحن اخیر گروه‌های عراقی نشان می‌دهد که حملات بیشتر به منافع آمریکا در منطقه ممکن است دوباره از سر گرفته شود.

گزارش‌هایی از حمله پهپادی در تاریخ ۲۲ ژوئن به مواضع کتائب سیدالشهدا در مرز غربی عراق با سوریه نگرانی‌هایی را در مورد آغاز یک درگیری منطقه‌ای وسیع‌تر ایجاد کرده است. با این حال، نیروهای آمریکایی سریعاً انجام هرگونه عملیاتی در این منطقه را تکذیب کردند.

به گفته گزارش‌ها، روز بعد از حمله ۲۲ ژوئن، سخنگوی کتائب سیدالشهدا اعلام کرد که نیروهای این گروه «در خط مقدم مقابله با تجاوز صهیونیستی قرار خواهند گرفت».

مقاومت اسلامی عراق مسئولیت چندین حمله به اسرائیل را در ماه‌های گذشته بر عهده گرفته است. نشانه‌هایی قوی وجود دارد که حمله زمینی اسرائیل به لبنان ممکن است باعث ورود بازیگران دیگری فراتر از حزب‌الله لبنان شود.

رسانه‌های اسرائیلی ادعا کرده‌اند که نیروی قدس ایران از گروه‌های عراقی برای کمک به حزب‌الله در صورت حمله اسرائیل به لبنان درخواست حمایت کرده است. گزارش‌های دیگر حاکی از آن بوده که داوطلبان عراقی از قبل به لبنان سفر کرده‌اند.

کمال خرازی، مشاور ارشد سیاست خارجی رهبر ایران اخیراً هشدار داد که در صورت حمله اسرائیل، «تمام مردم لبنان، کشورهای عربی و اعضای محور مقاومت از لبنان در برابر اسرائیل حمایت خواهند کرد». خرازی افزود: «احتمال گسترش جنگ به کل منطقه وجود دارد که در آن همه کشورها از جمله ایران وارد جنگ خواهند شد. در چنین شرایطی، چاره‌ای جز حمایت از حزب‌الله با تمام قوا نخواهیم داشت».