نیویورک تایمز: چرخش انتخاباتی ایران و فهرست دلهره‌آور پیش‌روی پزشکیان/ عبور اصولگرایان از خطوط حزبی و خون تازه در رگ‌های اصلاح‌طلبان

به گزارش اکوایران، بر اساس نتایج منتشر شده از سوی وزارت کشور در روز شنبه، در یک چرخش انتخاباتی در ایران، کاندیدای اصلاح طلب که از سیاست‌های میانه‌رو در داخل و بهبود روابط با غرب حمایت می‌کند، در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در برابر یک رقیب تندرو پیروز شد.

برنده رقابت، مسعود پزشکیان، جراح قلب 69 ساله، با 16.3 میلیون رای توانست سعید جلیلی را با 13.5 میلیون رای شکست دهد. این یک ضربه به جناح محافظه‌کار نظام سیاسی ایران و یک پیروزی بزرگ برای اردوگاه نسبتا میانه‌رو اصلاح طلب بود که در چند سال گذشته از سیاست کنار گذاشته شده بود.

به نوشته نیویورک تایمز، دور اول انتخابات در پایین بودن مشارکت رکورد زد، چرا که بسیاری از ایرانیان در اعتراض آن را تحریم کردند. اما چشم انداز یک دولت تندرو که قوانین سختگیرانه اجتماعی از جمله اجرای حجاب اجباری برای زنان را دو چندان کند و از مذاکرات برای رفع تحریم‌های اقتصادی بین المللی امتناع کند، ظاهراً ایرانیان را تشویق به افزایش 10 درصدی مشارکت کرد.

پزشکیان در جریان مبارزات انتخاباتی گفت که تشخیص می‌دهد که اصلاح اقتصاد به طور جدایی ناپذیر با سیاست خارجی گره خورده است – به ویژه بن بست با غرب بر سر برنامه هسته‌ای - و برای لغو تحریم‌ها مذاکره خواهد کرد. او گفته است که با قانون حجاب اجباری مخالف است و خواهان روابط مسالمت آمیز با غرب است.

نادر هاشمی، استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه جورج واشنگتن گفت: «یک رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب، علی‌رغم همه محدودیت‌ها و ناکامی‌های گذشته، هنوز به‌طور معنی‌داری بهتر است و به نحوی قابل‌توجه، محدودیت‌هایی برای اقتدارگرایی ایجاد می‌کند».

برخی از حامیان محافظه‌کار جلیلی در شبکه‌های اجتماعی گفتند که صرف نظر از اینکه چه کسی برنده شد، حضور در انتخابات یک پیروزی برای جمهوری اسلامی بود و آن‌ها امیدوارند که دولت جدید برای پل زدن بر اختلافات میان جناح‌های سیاسی تلاش کند.

انتخابات در ایران منطبق با معیارهای غربی نیست و نامزدها پیش از تائید، باید توسط شورای نگهبان بررسی شوند. اما مدتهاست که مشارکت رای دهندگان به عنوان نشانه‌ای از مشروعیت معرفی می‌شود.

دو نامزد دور دوم، از دو طرف متضاد طیف سیاسی محدود ایران، دیدگاه‌های متفاوتی برای ایران داشتند که پیامدهایی برای سیاست داخلی و منطقه‌ای داشت.

در روزهای قبل از انتخابات، تجمعات تبلیغاتی پزشکیان جمعیت بیشتری را به خود جلب کردند. سیاستمداران برجسته‌ای مانند محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق، برای او کمپین تبلیغاتی کردند و گفتند که این یک انتخاب بین «روز و شب» است.

به نظر می‌رسد این پیام که رای دهندگان باید از ترس جلیلی پای صندوق بروند، برای برخی طنین انداز شد. صدیقه، متخصص اطفال 41 ساله در تهران روز جمعه با ترک عدم مشارکت، به پزشکیان رای داد، با اینکه در تماس تلفنی گفت امیدی به اینکه هیچ رئیس جمهوری بتواند تغییرات معناداری را که مردم خواستار آن هستند ایجاد کند، ندارد. او گفت: «من رای دادم، زیرا فکر می‌کنم ما به تغییرات کوچک و تدریجی نیاز داریم که زندگی ما را کمی بهتر کند، و اگر رئیس‌جمهوری باشد که بتواند یا بخواهد این تغییرات کوچک را ایجاد کند، فعلا کافی است.»

پزشکیان که از جانبازان جنگ ایران و عراق است، به مدت 16 سال در مجلس حضور داشت، یک دوره نایب رئیس مجلس و 4 سال نیز وزیر بهداشت بود. پس از فوت همسرش در یک تصادف رانندگی، او فرزندان خود را به عنوان یک پدر مجرد بزرگ کرد و ازدواج مجدد نکرده است. این، و هویت او به عنوان یک آذری، یکی از گروه‌های قومی ایران، او را برای بسیاری از رای دهندگان محبوب کرد. او در هر راهپیمایی و سخنرانی‌های بزرگ در کنار دخترش به مبارزات انتخاباتی پرداخت.

عبور اصولگرایان از خطوط حزبی 

بسیاری از محافظه کاران از خطوط حزبی عبور کردند و به پزشکیان رای دادند، زیرا به گفته آن‌ها، جلیلی بیش از حد افراطی است و باعث تعمیق تنش در داخل می‌شود.

سعید حاجتی، یک محافظه‌کار، که گفته بود به پزشکیان رای می‌دهد در کلاب‌هاوس گفت: «جلیلی نمی‌تواند ایرانی‌ها را متحد کند. او ما را بیشتر چند دسته خواهد کرد، اما ما به کسی نیاز داریم که بتواند این اختلافات را از بین ببرد.»

پزشکیان قول داد با رقبای خود برای حل چالش‌های متعدد ایران همکاری کند.

جلیلی با این پیام که از آرمان‌های انقلابی دفاع می‌کند و در برابر چالش‌هایی مانند تحریم‌ها و مذاکرات هسته‌ای مقاومت می‌کند، مبارزات انتخاباتی خود را آغاز کرد. او روز شنبه به پیروز انتخابات تبریک گفت و گفت که می‌خواهد به دولت کمک کند تا مشکلات کشور را حل کند.

در روزهای قبل از رای گیری، سیاستمداران و روحانیون برجسته جلیلی را «متوهم» خواندند، او را با طالبان در افغانستان مقایسه کردند و هشدار دادند که ریاست جمهوری او کشور را در مسیر برخورد با ایالات متحده و اسرائیل قرار خواهد داد.

اصلاح طلبان ایران گفتند که مبارزات انتخاباتی پزشکیان جان تازه‌ای برای جنبش سیاسی آن‌ها بود، جنبشی که پس از حاشیه‌ای شدن در انتخابات مجلس و آخرین انتخابات ریاست جمهوری در سال 2021، بسیاری در داخل و خارج از کشور آن را نادیده گرفتند. در آن سال، نامزدهای رقابتی رد صلاحیت شدند، در حالی که آن‌هایی که باقی ماندند با رای دهندگان سرخورده روبرو شدند.

لیست بلندبالای چالش‌ها

فهرست دلهره‌آوری از چالش‌ها در انتظار برنده است: اقتصاد بیمار که به دلیل سال‌ها تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی ضعیف شده است، رای‌دهندگان ناامید و پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی که ایران را در سال جاری دو بار به آستانه جنگ رسانده است. بسیاری از ایرانیان نظام سیاسی را مقصر تخریب اقتصاد، محدود کردن آزادی‌های اجتماعی و منزوی کردن کشور می‌دانند.

در زمان تصدی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید، وی بر استراتژی گسترش نفوذ منطقه‌ای ایران و تقویت روابط با روسیه و چین نظارت داشت. گروه‌های منطقه‌ای متحد ایران دامنه نفوذ خود را گسترش دادند و به سلاح‌های پیشرفته‌تری در سراسر خاورمیانه دست یافتند، و برنامه هسته‌ای این کشور پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، تا سطح آستانه گریز هسته‌ای پیش رفت.

با ادامه جنگ بین اسرائیل و حماس در غزه، نیروهای متحد ایران جبهه‌های جدیدی را علیه اسرائیل، از یمن تا لبنان گشوده‌اند. این تنش‌ها ایران را در ماه آوریل با اسرائیل و در فوریه با ایالات متحده به آستانه جنگ رساند.