چگونه کانال ارتباطی پشت‌پرده آمریکا و چین شکل گرفت؟

به گزارش اکوایران، سه ماه پس از پرواز یک بالون جاسوسی چینی بر فراز ایالات متحده، واقعه‌ای که روابط با پکن را به پایین ترین سطح خود از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در سال 1979 رساند، جیک سالیوان مأموریت مخفیانه خود را آغاز کرد.

به نوشته فایننشال تایمز، مشاور امنیت ملی ایالات متحده در 10 می 2023 برای یک جلسه بسیار مهم به وین پرواز کرد - جلسه ای که به شکلی مخفیانه و مطابق با شهرت تاریخی پایتخت اتریش برگزار شد.

سالیوان برای دیدار با وانگ یی، دیپلمات کهنه کار چینی که در ژانویه به ارشدترین مقام سیاست خارجی کشورش تبدیل شده بود، در وین بود. پس از دست دادن و عکس دسته جمعی، دو تیم یک سری گفتگوها را در هتل امپریال آغاز کردند که بیش از هشت ساعت در دو روز به طول انجامید.

این اولین دیدار از چندین ملاقات مخفی در سراسر جهان از جمله مالت و تایلند بود که اکنون «کانال استراتژیک» نامیده می‌شود. سالیوان روز سه‌شنبه برای دور دیگری از مذاکرات با وانگ وارد پکن خواهد شد که اولین سفر او به چین به عنوان مشاور امنیت ملی ایالات متحده خواهد بود.

این کانال نقش حیاتی در مدیریت روابط بین ابرقدرت‌های رقیب در دوره‌ای پر تنش ایفا کرده است. در زمانی که ایالات متحده شدیداً درگیر ایده رقابت با چین است و پکن به طور ناگهانی بین اعتماد زیاد و پارانویا در مورد جایگاه جهانی خود شیفت می‌کند، این کانال یک ضربه گیر بوده است که به گفته مقامات به کاهش خطر اشتباه محاسباتی از سوی هر دو طرف کمک کرده است.

وانگ یی در ماه می سال گذشته با سالیوان در وین ملاقات می‌کند

روری دانیلز، کارشناس چین در موسسه سیاست جامعه آسیا، می‌گوید در حالی که کانال ارتباطی پشت پرده، مسائل اساسی بین ابرقدرت‌های رقیب را حل نکرده است، به درک هر یک از آن‌ها از دیگری کمک کرده است.

او می‌گوید: «این کانال در تثبیت کوتاه‌مدت وضعیت، انتقال خطوط قرمز و پیش‌نمایش اقداماتی که ممکن است برای طرف مقابل مضر تلقی شود، بسیار موفق بوده است».

فایننشال تایمز بر اساس مصاحبه‌ها با مقامات آمریکایی و چینی، چگونگی پیدایش این کانال دیپلماتیک و جزئیات نحوه عملکرد آن را بازگو کرده است.

در وین خطرات بسیار زیاد بود. ماجرای بالون تنها یکی از بسیاری از رویدادهایی بود که روابط را متشنج کرده بود. چین از کنترل صادرات ایالات متحده بر روی نیمه هادی‌ها عصبانی بود، در حالی که واشنگتن از اینکه به نظر می‌رسید چین از جنگ روسیه در اوکراین حمایت می‌کند، خشمگین بود.

همه مسائل در پس زمینه حساس‌ترین موضوع در روابط ایالات متحده و چین - تایوان – روی هم چیده شده بودند. در سال‌های اخیر، چین فعالیت‌های نظامی خود را در اطراف جزیره‌ای که آن را قلمروی خودمختار خود می‌داند افزایش داده است و نگرانی‌هایی را در ایالات متحده برانگیخته است. در همین حال، تلاش‌های آمریکا برای تسلیح این کشور و آموزش ارتش آن، خشم پکن را برانگیخته است.

تنش ها در آگوست 2022 شعله ور شد، زمانی که نانسی پلوسی اولین رئیس مجلس نمایندگان آمریکا شد که در 25 سال گذشته به تایوان سفر کرد. چین با مانورهای نظامی گسترده پاسخ داد و برای اولین بار موشک‌های بالستیک را بر فراز این جزیره شلیک کرد.

وانگ و سالیوان وظیفه داشتند تا مهمترین روابط دوجانبه جهان را تثبیت کنند. شش ماه قبل، رئیس جمهور جو بایدن و رئیس جمهور شی جین پینگ هنگام ملاقات در G20 در بالی، اندونزی، برای ایجاد یک کانال استراتژیک توافق کرده بودند. آن‌ها می‌خواستند یک «کف» زیر رابطه بگذارند تا از فرو نشست بیشتر آن جلوگیری کنند. اما در عرض چند ماه، این طرح توسط حماسه بالون از مسیر خارج شد.

وین فرصتی برای تلاش برای راه اندازی مجدد آن بود. اما مشخص نبود که آیا وانگ موافقت می‌کند یا نه، تا حدی به دلیل بحث خشمگینانه درباره اوکراین با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده در مونیخ ماه‌ها قبل از آن.

این کانال برای تسهیل بحث‌های عمیقی طراحی شده است که در طول دیدارهای سطح بالا سخت‌تر است. واشنگتن در گذشته از مشاوران امنیت ملی برای مأموریت‌های حساس مرتبط با چین استفاده کرده است، از جمله زمانی که رئیس جمهور جورج اچ دبلیو بوش، برنت اسکوکرافت را در سال 1989 پس از کشتار میدان تیان آن من به پکن فرستاد.

به نظر می‌رسید که طرح ایجاد یک مکالمه کمتر از پیش تعیین شده کارساز بود. دومین مقام آمریکایی می‌گوید: «بسیار نادر است که ببینیم هر دو طرف بحث در مورد نقاط اختلاف را کنار بگذارند و فقط یک گفتگوی استراتژیک فلسفی عمیق داشته باشند.»

هر یک از طرفین با فهرستی از موضوعات راهبردی که می‌خواستند به طور مفصل در مورد آنها بحث کنند، وارد جلسات شدند. یکی از مقامات چینی می‌گوید وانگ از رویارویی‌ها در وین، مالت و بانکوک برای تبیین سه موضوع استفاده کرد.

پیام اصلی او این بود که چین به تایوان به عنوان مهمترین موضوع نگاه می‌کند، «خط قرمزی» که هرگز نباید از آن عبور کرد.

مقام چینی که با فایننشال تایمز صحبت کرده، گفت: «او اشاره کرد که استقلال تایوان بزرگ‌ترین خطر برای صلح در تنگه تایوان و بزرگترین چالش برای روابط چین و آمریکا است.

چین تعامل آمریکا با تایوان را مداخله در امور داخلی خود می‌داند. اما در یک درک متعادل کننده ظریف - که در انظار عمومی ذکر نشده است - متوجه است که واشنگتن توانایی بسیار بیشتری نسبت به پکن برای تأثیرگذاری بر تایپه دارد. این مقام چینی گفت این کانال راهبردی به وانگ و سالیوان اجازه داد تا در مورد تایوان به شیوه ای «بسیار صریح» گفتگو کنند.

به عنوان مثال، سالیوان در وین تاکید کرد که به گفته منبع آمریکایی، واشنگتن در تلاش برای زدن جرقه جنگ نیست.

مقام آمریکایی دیگر اضافه می‌کند: «ما در تلاش نیستیم چین را به درگیری بر سر تایوان بکشانیم. هیچ چیز نمی‌تواند از حقیقت دورتر از این باشد» و افزود که پکن در مورد نیات ایالات متحده «بسیار توطئه گرا» شده است.

با تأکید بر این پارانویا، شی چند هفته قبل از اجلاس سران به اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا گفته بود که ایالات متحده در تلاش است چین را برای حمله به تایوان تشویق کند.

گرم شدن آهسته روابط آمریکا و چین

مارس 2021

اولین دیدار مقامات چینی و دولت بایدن در آلاسکا با سرزنش خشمگین علنی پایان یافت

آگوست 2022

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از تایوان بازدید کرد و چین را خشمگین کرد، چین در واکنش تمرینات نظامی در نزدیکی این جزیره برگزار کرد.

نوامبر 2022

در اجلاس G20 بالی، بایدن و شی توافق کردند که یک کانال دیپلماتیک برای ایجاد یک «کف» در روابط ایجاد کنند.

فوریه 2023

نیروی هوایی ایالات متحده یک بالن جاسوسی در ارتفاع بالا را که در سراسر آمریکای شمالی پرواز کرد، ساقط کرد و تنش‌ها را تشدید کرد.

مه 2023

اولین ملاقات کانال پشت پرده بین سالیوان و وانگ در وین برگزار می‌شود

سپتامبر 2023

دومین ملاقات کانال پشت پرده بین سالیوان و وانگ در مالت برگزار می‌شود

اکتبر 2023

وانگ برای دیدار با بایدن از واشنگتن بازدید می‌کند و راه را برای دیدار رهبران آمریکا و چین هموار می‌کند

نوامبر 2023

دیدار بایدن و شی در سانفرانسیسکو برای نشستی که هر دو طرف در آن توافق کردند که گامی به سمت کاهش تنش‌ها است.

ژانویه 2024

سومین جلسه کانال پشت پرده در بانکوک برگزار می‌شود

آگوست 2024

سالیوان برای دور چهارم مذاکرات، برای اولین بار به عنوان مشاور امنیت ملی به پکن سفر می‌کند

اولین مقام آمریکایی می‌گوید: «نوع مفهوم کلی "شما دارید در مورد تایوان با آتش بازی می‌کنید" همچنان یکی از ویژگی‌های اصلی تفکر آنهاست.»

به گفته مقام چینی، فراتر از تایوان، وانگ بر دو پیام دیگر تمرکز کرد. او تعریف ایالات متحده از این رابطه به عنوان یک «رقابت» را رد کرد. و تاکید کرد که چین با کنترل صادرات آمریکا مخالف است.

سالیوان تلاش کرد تا وانگ را به درک واقعیت جدید وادار کند - این که این کشورها در رقابت هستند، اما این رقابت نباید مانع از همکاری شود. دومین مقام آمریکایی می‌گوید: «قبول این واقعاً برای چینی‌ها سخت بود. آن‌ها می‌خواستند رابطه را به طور صاف و ساده تعریف کنند [به این صورت که] ما یا شریک هستیم یا رقیب.»

وانگ دور جدیدی از مذاکرات را در بانکوک در ژانویه سال جاری با سالیوان برگزار کرد. 

مقام چینی گفت چین این استدلال را نمی‌پذیرد. وانگ یی خیلی واضح توضیح داد که شما نمی‌توانید همکاری، گفتگو و ارتباط داشته باشید...و در عین حال منافع چین را تضعیف کند.»

با این که وانگ متقاعد نشد، دیدار وین راه اندازی مجدد را ممکن کرد. این نشست راه را برای بلینکن برای بازدید از چین در ژوئن و سایر بازدیدهای متقابل سطح بالا هموار کرد.

در سپتامبر 2023، چهار ماه پس از وین، سالیوان و وانگ برای ملاقات دیگری وارد مالت شدند. وانگ و سالیوان روی مذاکره درباره دیدار احتمالی بایدن و شی، در صورتی که رهبر چین تصمیم بگیرد در نوامبر نوامبر سال جاری در مجمع Apec در سانفرانسیسکو شرکت کند، متمرکز بودند.

در حالی که تبادلات سختی در مورد موضوعاتی مانند نگرانی‌های ایالات متحده در مورد کمک چین به روسیه برای بازسازی پایگاه صنعتی دفاعی خود و سایر موضوعات وجود داشت، به نظر می‌رسید هر دو طرف آماده حرکت به جلو هستند.

در پایان، بایدن و شی با هم دیدار و گفتگو کردند و به نظر می‌رسید که هر دو طرف راضی بودند.

دو ماه پس از سانفرانسیسکو، وانگ و سالیوان دوباره در بانکوک ملاقات کردند، جایی که به گفته اولین مقام آمریکایی، وانگ بر دو موضوع متمرکز بود: تلاقی اقتصاد، فناوری و امنیت، و دوم تایوان.

سالیوان به وانگ گفت که در حالی که چین از کنترل‌های صادرات فناوری ایالات متحده عصبانی است، باید سیاست‌هایی خود را در نظر داشته باشد. اما وانگ قاطع بود که ایالات متحده با استراتژی کنترل صادراتی «حیاط کوچک، حصار بلند» خود در تلاش است تا رشد اقتصادی چین را مهار کند.

با این حال، با وجود اختلافات زیاد، هر دو طرف می‌گویند که این کانال ارتباطی ارزشمند است. مقام چینی گفت که این یک مکانیسم «بسیار مهم» بود که نقش سازنده‌ای ایفا کرد و امکان بحث‌های مهمی را در مورد تایوان فراهم کرد.

پس از دوره‌ای که برخی کارشناسان نگران بودند که ایالات متحده و چین در مسیری به سوی درگیری احتمالی قرار گرفته‌اند، به کاهش تنش تایوان کمک کرده است.

مقامات آمریکایی و چینی می گویند یکی از دلایلی که این کانال کار می‌کند، شخصیت‌هایی است که در آن نقش داشتند. اولین دیدار بین مقامات ارشد بایدن و همتایان چینی آنها - در آلاسکا در سال 2021 - به یک تبادل عمومی آتشین بین یانگ جیچی، سلف وانگ و بلینکن منجر شد. تا حدودی به این دلیل است مقامات چینی می‌گویند که ترجیح می‌دهند با سالیوان معامله کنند، حتی اگر او را سخت گیر بدانند.

ایالات متحده نیز وانگ را به سلف خود ترجیح می دهد. وانگ اهل بحث و جدل نیست. اولین مقام آمریکایی می‌گوید که او با قدرت به نکات خود اشاره می‌کند، اما قصد دارد اطمینان حاصل کند که سالیوان دیدگاه چین را درک می‌کند، به جای اینکه بخواهد کسب امتیاز کند.

سالیوان به فایننشال تایمز می‌گوید که چنین توهمی نداشت که این کانال چین را متقاعد کند که سیاست‌هایش را تغییر دهد، اما او تأکید کرد که این کانال نقش مهمی در کمک به تغییر پویایی در روابط ایالات متحده و چین داشته است.

سالیوان می‌گوید: «تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که خط مشی آن‌ها و خط مشی خودما را مطرح کنیم و سپس سعی کنیم آن را مدیریت کنیم تا بتوانیم اقدامات لازم را برای حفظ ثبات در رابطه انجام دهیم. ما توانسته‌ایم هر دوی این موارد را انجام دهیم.»