به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسد تشکیل کابینه جدید در ایران، پایگاه اصلاح‌طلبان را ناامید کرده و نشان از رکود احتمالی پویایی سیاسی در دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان در ماه‌های آینده دارد. با این حال، برخی از تحلیلگران انتظار یک سیاست خارجی معتدل را در روزهای آینده دارند.

لحظه منحصربفرد پزشکیان

علی‌رغم تشکیل کابینه نسبتا محافظه‌کار، جناح‌های میانه‌روتر در طیف سیاسی ایران، رئیس جمهور تازه منتخب را تشویق می‌کنند تا ریاض را برای اولین سفر خارجی رسمی خود در اولویت قرار دهد. منطق آنها واضح است: مهارت‌های دیپلماتیک عربستان سعودی در کاهش تنش‌ها موفق بوده است.

به نوشته هیل، این لحظه فرصتی منحصر به فرد برای ایران فراهم می‌کند تا روابط خود را تنظیم کند. اهمیت این درخواست‌ها با در نظر گرفتن ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس در تهران در 31 ژوئیه مصادف با مراسم تحلیف پزشکیان بیشتر می‌شود. این حادثه نگرانی‌ها را افزایش داده و ایده میانجی‌گری را جذاب‌تر کرده است.

در حالی که نقش میانجیگری عربستان سعودی در روابط ایران جدید نیست، اما با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و عدم اطمینان پیرامون پیروزی دونالد ترامپ، این تصور در حال افزایش است. طرفداران این استراتژی پیشنهاد می‌کنند که روابط نزدیک ریاض با واشنگتن می‌تواند کاهش تحریم‌ها علیه تهران را تسهیل کند یا معافیت‌هایی را برای شرکت‌های سعودی برای تعامل با ایران تضمین کند.

میانجی بهبود روابط

این پیشنهاد البته کاملاً جدید نیست. حتی قبل از تشدید تنش‌های اخیر، شخصیت‌های با نفوذ در ایران درباره ایده ورود عربستان سعودی به عنوان میانجی برای کمک به بهبود روابط تیره تهران با جامعه جهانی صحبت کرده بودند. ترور اخیر تنها این بحث‌ها را تشدید کرده و بر نیاز مبرم به جستجوی راه حلی برای خروج از انزوا تاکید می‌کند. همکاری احتمالی عربستان سعودی با واشنگتن می‌تواند در این سناریو نقش داشته باشد.

ایران عربستان

با استفاده از نفوذ ریاض، تهران به طور بالقوه می‌تواند از طریق تحریم‌ها یا مقررات ویژه‌ای که به تعاملات اقتصادی بدون مواجهه با پیامدهای ایالات متحده اجازه می‌دهد، مساعدت را تضمین کند. چنین اقدامی نه تنها می‌تواند اقتصاد ایران را تقویت کند، بلکه راه را برای روابط بهتر با همتایان عرب خود مانند مصر، اردن و بحرین هموار می‌کند. در منطقه‌ای که در آستانه بی‌ثباتی قرار دارد، این اقدام دیپلماتیک ممکن است حمایت مورد نیاز ایران را ارائه دهد.

پیشرفت در روابط

پس از سقوط هلیکوپتر که باعث جان باختن ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه شد، عربستان سعودی گام‌های مثبتی برای حفظ پیشرفت شکننده در روابط خود با تهران برداشته است. این تلاش‌ها که ریشه در توافق‌نامه‌ای با حمایت چین دارد، نشان‌دهنده تعهد ریاض به ادامه روند اعتمادسازی است.

ایران عربستان

ژست‌های حسن نیت عربستان با شرکت در مراسم رئیسی آغاز شد. این موضوع با حضور یک هیات سعودی در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، که در آن شاهزاده منصور بن متعب نامه‌ای از ملک سلمان ارائه کرد و بر تداوم تعامل دیپلماتیک تاکید کرد، تقویت شد. تماس ولیعهد محمد بن سلمان پس از تحلیف با پزشکیان برای گفتگو در مورد روابط دوجانبه و تحولات منطقه لایه دیگری به این روایت دیپلماتیک در حال گسترش افزود.

اکنون سؤال مهم این است که آیا این تلاش‌های فراگیر صرفاً مانورهای تاکتیکی هستند یا منعکس‌کننده تغییر عمیق‌تر در جناح‌های عمل‌گرایانه ایران هستند. ارزیابی مجدد سیاست خارجی تهران، به‌ویژه در قبال عربستان سعودی، می‌تواند راه‌هایی را برای استفاده از ابتکارات توسعه و اصلاحات جاری ریاض باز کند. چنین تغییری نه تنها می‌تواند انزوای بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران را کاهش دهد، بلکه احتمال دارد فشارهای داخلی را نیز کاهش ‌دهد و لحظه‌ای مهم در دیپلماسی منطقه‌ای است.

درخواست‌های اخیر برای گفت‌وگو ممکن است نشان‌دهنده نگرانی‌ها در داخل ایران، به‌ویژه در میان کسانی که نگران تندروها هستند باشد و می‌تواند مانع از ابتکارات دولت جدید شود. این تندروها، آماده به چالش کشیدن میانه‌روهایی هستند که می‌کوشند توانایی ایران برای مدیریت هر دو چالش خارجی را نشان دهند.

تاثیر انتخابات آمریکا بر استراتژی تهران

در طول سال‌ها، جمهوری اسلامی ایران با وجود انتقاد از ایالات متحده، در عین حال حواسش به اینکه چه کسی ریاست جمهوری را برعهده دارد، بوده است. این آگاهی به انتخابات کارتر-ریگان در سال 1980 برمی‌گردد. امروزه این یک جنبه از استراتژی منطقه‌ای ایران است. در حالی که تهران به چگونگی واکنش به ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس فکر می‌کند، بدیهی است که آنها به این فکر می‌کنند که چگونه اقداماتشان می‌تواند بر انتخابات ایالات متحده تأثیر بگذارد.

هنیه تهران

به نظر می‌رسد که ایران به شکلی نامحسوس خود را با کامالا هریس معاون رئیس جمهور همسو می‌کند.

برخی در تهران تصور می‌کنند که یک انتقام قوی ممکن است عواقبی فراتر داشته باشد، به ویژه اگر منجر به افزایش تنش با اسرائیل شود. چنین اقدامی می‌تواند به شانس هریس ضربه بزند زیرا نشان می‌دهد که او قادر به مدیریت شرایطی که آشکارا بر امنیت و اقتصاد تأثیر می‌گذارد، نیست.

در زمانی که تهران مراقب نحوه مدیریت روابط حزب دمکرات با اسرائیل است، می‌داند که هرگونه اقدام نادرست می‌تواند روابط ایران و آمریکا را پر تنش‌تر کند. جمهوری اسلامی ایران به دقت بررسی می‌کند که با هر تصمیمی که می‌گیرد، چگونه می‌تواند بر نظر آمریکا تأثیر بگذارد.

سوءاستفاده از خویشتن‌داری تهران

در حالی که تهران در تلافی خود برای جلوگیری از تشدید مستقیم تنش تجدید نظر می‌کند، به نظر می‌رسد استراتژی اسرائیل بر روی رویکرد محتاطانه ایران سرمایه‌گذاری کرده است. اسرائیل با تشخیص این لحظه از خویشتن‌داری ایران، با دستور کار خود پیش می‌رود و تحت فشارهای خارجی از جمله فشارهای ایالات متحده قرار ندارد. رهبران تل‌آویو درک می‌کنند که با توجه به تغییرات در پویایی سیاسی پس از انتخابات آینده، این دوره خویشتن‌داری ممکن است طولانی نباشد.

هر دو طرف صبر و حوصله نشان می‌دهند که نشان دهنده بازی است که در آن هر مرحله از نظر تأثیر بالقوه آن بر خطرات درگیری گسترده‌تر ارزیابی می‌شود. عزم اسرائیل برای ادامه کار علیرغم درخواست‌ها برای خویشتن‌داری نشان می‌دهد که اکنون زمان تقویت موقعیتش فرا رسیده است.

این وضعیت با خطراتی همراه است. اسرائیل اذعان دارد که در صورت تشدید تنش از سمت تهران یا تغییرات سیاسی پس از انتخابات، نفوذ کنونی می‌تواند کاهش یابد. این توازن ظریف بین قدرت و احتیاط ممکن است ژئوپلیتیک خاورمیانه را در آینده شکل دهد در حالی که اسرائیل و ایران هر دو به دنبال به حداکثر رساندن مزایای خود هستند.

نیات واقعی تهران از طریق اقداماتش در منطقه آشکار خواهد شد، به ویژه زمانی که صحبت از رسیدگی به مصالحه متوقف شده باشد. عربستان سعودی که به دنبال ثبات است، احتمالاً از سفر رئیس جمهور ایران قدردانی خواهد کرد. با این حال، این حمایت منوط به تعهد تهران به تقویت روابط، حل و فصل اختلافات و تقویت ارتباطات با کشورهای همسایه است.

کمکم است جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به این اهداف  در برخی استراتژی‌های خود تجدیدنظر کند. بدون پیشرفت در رسیدگی به چالش‌های یمن و عراق، فصل تازه‌ای در روابط دور از دسترس باقی خواهد ماند. منطقه به دقت تماشا می‌کند و آگاه است که پیشرفت واقعی تنها در صورتی حاصل می‌شود که ایران از لفاظی‌ها فراتر رفته و تمایل واقعی خود را برای خدمت به منافع منطقه‌ای گسترده‌تر نشان دهد. مخاطرات زیاد است و مسیر رو به جلو چیزی فراتر از اقدامات دیپلماتیک را می‌طلبد. این امر نیاز به اقدامات مشخصی دارد که نشانه انفصال از رفتارهای گذشته باشد.