فروپاشی آرام اوکراین در جبهه شرقی؛ آغاز پایان یا تغییر تاکتیک؟

به گزارش اکوایران، در طول سال، اوکراین شهرها، شهرستان‌ها و روستاهای زیادی را در منطقه شرقی دونباس به روسیه واگذار کرده و معمولاً پس از نبردهای سختی که گاهی ماه‌ها به طول انجامیده، نیروهای خود را عقب کشیده است.

به نوشته نیویورک تایمز، مارینکا اولین جایی بود که در نبرد دونباس سقوط کرد؛ نشانه‌ای که از برتری میدانی روسیه در ماه ژانویه حکایت داشت. سپس آودیوکا، یک شهر صنعتی که سربازان اوکراینی در یک شبکه متراکم از خندق‌ها و پناهگاه‌ها پناه گرفته بودند، به تصرف درآمد. نهایتاً در هفته گذشته، کی‌یف از ووخلدار، یک شهر معدنی که در ارتفاعات واقع شده و نقش کلیدی در دفاع اوکراین در جنوب شرقی داشت، عقب‌نشینی کرد.

اسراتژی جسورانه کی‌یف

برای ناظران خارجی، عقب‌نشینی آرام اما پیوسته اوکراین از منطقه دونباس که امروز اصلی‌ترین جبهه جنگ است، ممکن است نشانه‌ای از آغاز پایان باشد، در حالی که مسکو به طور قاطع در میدان نبرد برتری پیدا کرده و از مزیت چشمگیر خود در نیروی انسانی و قدرت آتش استفاده می‌کند.

اما فرماندهان و کارشناسان نظامی اوکراینی این نظر را رد می‌کنند و می‌گویند که نبردی حیاتی‌تر در این منطقه در حال شکل‌گیری بوده که فراتر از دستاوردها و باخت‌های سرزمینی صِرف است. آن‌ها می‌گویند که اکنون این جنگ نبردی فرسایشی بوده و هر طرف سعی دارد دیگری را با واردکردن حداکثر خسارات خسته کند تا ظرفیت و اراده دشمن برای ادامه جنگ را در هم بشکند.

در طول تابستان، روسیه با بی‌توجهی به تلفات، امواجی از نیروها را با پشتیبانی ستون‌های خودروهای زرهی برای حملات شدید اعزام می‌کرد و آسمان‌ها را با پهپادها، گلوله‌ها و بمب‌ها اشباع می‌ساخت.

اوکراین، کشوری که اندازه‌اش یک‌دهم روسیه و حدود یک‌سوم بوده و یک‌سوم آن جمعیت دارد، در این نوع نبرد دارای ناتوانی ذاتی است. این کشور نیروهای کمتری برای اعزام به جبهه داشته و با وجود ورود کمک‌های نظامی غربی، همچنان از نظر تسلیحاتی در میدان نبرد عقب مانده است.

این موضوع کی‌یف را وادار ساخته به آن استراتژی که میکولا بیلیسکوف، تحلیلگر نظامی در مؤسسه مطالعات استراتژیک اوکراین آن را «واگذاری زمین در ازای واردکردن خسارت» نامیده، روی آورد. ایده این است که اوکراین از شهرهایی تحت حمله عقب‌نشینی کرده و در عوض، بیشترین هزینه انسانی و تجهیزاتی را بر روس‌ها وارد بیاورد.

اولکساندر سولونکو، یکی از اعضای گردان ۴۱۱ام پهپادی اوکراین که در اطراف شهر خط‌مقدمی پوکروفسک می‌جنگد، در مورد روس‌ها گفت: «این موضوع به این بستگی دارد که آن‌ها قبل از اینکه متوجه شوند تلاششان بی‌فایده است، محتمل چقدر زیان بشوند». اما او افزود در مواجه با حملات بی‌وقفه مسکو، برخی فرماندهان اوکراینی نیز «ترجیح می‌دهند در صورت وقوع تلفات زیاد در سمت خود، موضع یا شهری که در دست دارند را رها کنند».

با این حال، مسکو تا کنون نشان داده که قادر به تحمل خسارات از طریق جذب سربازان بیشتر و افزایش تولید تسلیحات بوده و هنوز مشخص نیست که کی‌یف چه مقدار از سرزمین را باید واگذار کند تا ارتش روسیه خسته شود؛ البته اگر اصلاً این اتفاق بیفتد. چیزی که شرایط را پیچیده‌تر ساخته، تهاجم اوکراین به منطقه غربی کورسک روسیه در ماه آگوست است که منابع کی‌یف را بیشتر تحت فشار گذاشته و تواناییش برای انجام یک عقب‌نشینی کنترل‌شده در منطقه دونباس، بدون اینکه خط مقدم فرو بپاشد را تهدید کرده است.

مأموریت دشوار مردان زلنسکی

پاسی پاریونن، کارشناس نظامی گروه بلک‌برد که تصاویر و فیلم‌های میدان نبرد را تحلیل می‌کند، گفت که پس از تهاجم به کورسک، روسیه با سرعتی بی‌سابقه از سال ۲۰۲۲ به پیشروی در منطقه دونباس ادامه داده است. در دو ماه گذشته، این کشور حدود ۲۷۰ مایل مربع از این منطقه را به تصرف درآورده که تقریباً سه برابر مساحتی است که در ژوئن و جولای گرفته بود.

اما این به روسیه کمک نمی‌کند تا به هدف دیرینه‌اش یعنی تصرف کامل این منطقه دست یابد. برای رسیدن به این هدف، روسیه نیاز دارد که ۴ هزار مایل مربع دیگر از سرزمین اوکراین را به تصرف درآورد که حدود پنج برابر مساحتی است که در سال گذشته به دست آورده بود.

فرانز-استفان گادی، تحلیلگر نظامی مستقر در وین گفت: «سرنوشت این جنگ با کنترل ووخلدار یا دیگر شهرها و شهرستان‌های خط‌مقدم تعیین نخواهد شد». او ادامه داد: «موضوع این است که مسکو در تلاش برای تصرف ووخلدار، در مقایسه با خساراتی که اوکراینی‌ها برای حفظ آن متحمل شده‌اند، چه میزان نیرو صرف کرده‌اند».

دونباس که شامل دو منطقه شرقی لوهانسک و دونتسک می‌شود، کانون این نبرد فرسایشی بوده است. نزدیکی آن به غرب روسیه به مسکو اجازه داده تا به آسانی نیروها، تجهیزات و مهمات را به خط‌مقدم ارسال کند. این منطقه پراکنده دارای روستاها و شهرهای متعددی است که هر دو طرف را مجبور به نبردهای شهری می‌کند.

رومن، فرمانده لشکر ۷۲ام اوکراین که ووخلدار دفاع کرده، گفت وقتی نیروهای روسی تلاش‌های خود را بر یک منطقه خاص متمرکز می‌کنند، می‌توانند دفاع اوکراین را تحت فشار قرار دهند. او اشاره کرد که تا اواخر تابستان، روس‌ها در اطراف ووخلدار برتری توپخانه‌ای ۱۰ به ۱ داشتند. او پرسید: «چطور یکی از سیستم‌های توپخانه‌ای ما می‌تواند با ۱۰ تا از آن‌ها مقابله کند»؟

نیروهای اوکراینی برای بیش از دو سال بر ووخلدار تسلط داشتند و ستون‌های تانک‌های روسی را در کمین‌ها نابود کرده و بسیاری از سربازانی را که به حملات زمینی وحشیانه فرستاده شده بودند، به قتل رساندند. اما ارتش مسکو به فشار ادامه داد و با نزدیک‌شدن به ووخلدار در هفته‌های اخیر، به نیروهای کی‌یف تلفات قابل توجهی وارد کرد. پزشکان اوکراینی گفتند که ده‌ها سرباز روزانه زخمی می‌شوند و ارتش گزارش داد که حملات روسیه «نیروهایش را تضعیف کرده است».

نهایتاً ارتش در روز چهارشنبه اعلام کرد که از شهر عقب‌نشینی کرده «تا از پرسنل و تجهیزات نظامی محافظت کند».

اوکراین در نهایت امیدوار است که خسارات فزاینده جنگ را برای کرملین غیرقابل‌تحمل کند قبل از اینکه برای کی‌یف چنین شود. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در سخنرانی شبانه‌اش گفت: «خسته‌کردن دشمن، این مهم‌ترین موضوع است».

تخته‌گاز روسیه در اوکراین

اما آیا این استراتژی واقع‌بینانه است؟ ولادیمیر پوتین اقتصاد کشورش را به حالت جنگی درآورده و هیچ نشانه‌ای از آمادگی برای پایان‌دادن به جنگ بروز نداده است. به نظر می‌رسد که مردم روسیه نیز در حمایت از تلاش‌های جنگی کرملین ثابت‌قدم باشند.

مقامات اوکراینی و غربی افزایش آمار تلفات روسیه، نزدیک به روزانه ۱۲۰۰ نفر در آگوست امسال را دلیلی بر هزینه‌های جنگی سنگین روسیه می‌دانند.

طبق اطلاعات سایت تحلیل نظامی اوریکس که تنها خسارات تأییدشده بصری را می‌شمارد، در طول جنگ، مسکو تقریباً به ازای نابودکردن هر خودروی اوکراینی، سه خودروی زرهی جنگی خود را از دست داده است. تحلیلگران مؤسسه رویال یونایتد سرویسز تخمین زده‌اند که با نرخ فعلی تلفات و تولید جایگزین‌ها، روسیه احتمالاً تا سال ۲۰۲۶ موجودی خودروهای زرهی خود را تمام خواهد کرد.

گادی که مطالعه مشابهی انجام داده، گفت که روسیه تا آن زمان قادر خواهد بود از نظر تحمل تلفات خودروهای زرهی، فقط «یک یا دو نبرد به مقیاس آودیوکا» را انجام دهد.

اما حداقل در حال حاضر، ارتش روسیه در حال افزایش تعداد نیروها و تولید تسلیحات است. سولونکو گفت در میدان نبرد منطقه دونباس، روس‌ها «منابع زیادی را صرف کرده و به سرعت اقدام می‌کنند، در حالی که می‌توانستند با تلفات کمتر، همه چیز را آرام‌تر پیش ببرند».

گادی و دیگر کارشناسان نظامی گفتند که در آغاز تابستان، ارتش اوکراین در موقعیت خوبی قرار داشت تا به نبرد در این منطقه ادامه دهد و در انتظار واردساختن خسارات به روسیه، خود را برای ضدحملات ممکن در سال آینده آماده کند.

ضعف نیروی انسانی و قدرت آتش اوکراین به لطف بسیج عمومی و افزایش کمک‌های متحدان غربی، از جمله بسته چند میلیارد دلاری امسال ایالات متحده، در حال بهبود بود. ژنرال اولکساندر سیرسکی، فرمانده ارشد اوکراین گفته که نسبت استفاده از گلوله‌های توپخانه بین روسیه و اوکراین طی ماه‌های اخیر کاهش یافته است.

شمشیر دولبه

اما تحلیلگران گفتند تهاجم غافلگیرکننده اوکراین به منطقه کورسک روسیه نیروهای آن را در خطر بیشتری قرار داده است. در حالی که این حمله روحیه اوکراینی‌ها را بالا برده، همچنین منابع جنگی این کشور را بیشتر تحت فشار قرار داده و موجب شده برخی از مجرب‌ترین نیروهای آن از منطقه دونباس به منطقه کورسک منتقل شوند. کی‌یف تا کنون بیش از ۲۰۰ قطعه تجهیزات را در تهاجم خود از دست داده که تقریباً به اندازه تلفات روسیه در نزدیکی شهر پوکروفسک در همان دوره است.

سربازان اوکراینی در منطقه دونباس نظرات متفاوتی درباره مزایای تهاجم کورسک دارند. برخی معتقدند که این اقدام موجب شده تا برخی از نیروهای روس از جبهه شرقی به آنجا منتقل شوند، در حالی که دیگران از سهمیه‌بندی مهمات که از زمان آغاز حمله رخ داده، ابراز نارضایتی کرده‌اند.

وُلیا، افسر گارد ملی اوکراین که در نزدیکی شهر توره‌تسک می‌جنگد، گفت که نبرد در آنجا به شدت هرچه‌تمام‌تر ادامه دارد و هر دو طرف که از هر سلاح ممکن از بمب‌های قدیمی با هزاران پوند مواد منفجره گرفته تا پهپادهای مدرن با قابلیت دید در شب، برای فرسودن دشمن استفاده می‌کنند».

او گفت: «دونباس زمینه‌ای برای استفاده از تمام وسایل و حمله به ضربات هرچه‌شدیدتر است».