جنگ سردی که ناگهان داغ شد؛ مخاطرات تغییر نظم خاورمیانه

به گزارش اکوایران، در واشنگتن، تل‌آویو و پایتخت‌های عربی، مخالفان و حامیان تهاجم اسرائیل، ایده‌های متضادی درباره اقدامات بعدی ایالات متحده ارائه می‌کنند.

درس‌های نیاموخته

به نوشته آسوشیتدپرس، چهره‌های تندرو از دولت بایدن خواسته‌اند تا در حملات اقدام علیه ایران به اسرائیل بپیوندد. با این حال، منتقدان به درس‌هایی از عملیات نظامی ایالات متحده در عراق و سرنگونی صدام حسین اشاره می‌کنند، زمانی که جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، هشدارهای اعراب مبنی بر اینکه دیکتاتور عراق موازنه‌ای در مقابل نفوذ جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود را نادیده گرفت. آن‌ها نسبت به کسب پیروزی‌های نظامی بدون در نظر گرفتن خطرات، اهداف نهایی یا برنامه‌های بعدی و در مورد عواقب ناخواسته، هشدار می‌دهند.

ولی نصر که مشاور دولت اوباما بود، گفت: در نهایت، اسرائیل «در موقعیتی قرار خواهد گرفت که تنها با جنگ دائمی می‌تواند از خود محافظت کند». او که اکنون استاد دانشکده مطالعات بین المللی پیشرفته جانز هاپکینز است، یکی از کسانی است ک به افزایش نفوذ منطقه‌ای ایران از زمان حمله آمریکا به عراق اشاره می‌کند.

نصر با اشاره به رهبر اسرائیل گفت در شرایطی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به درخواست‌های دولت بایدن برای خویشتن‌داری اهمیت محدودی می‌دهد، ایالات متحده و شرکای آن در خاورمیانه «گرفتار این هستند که نتانیاهو تا کجا جنگ را پیش خواهد برد.»

راندا اسلیم، یکی از همکاران SAIS و محقق در موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، گفت: «به‌نظر می‌رسد که ما درس‌ها یا حماقت‌های آن تجربه را در عراق در سال 2003 درباره تغییر شکل نظم خاورمیانه نیاموخته‌ایم».

مخاطرات تغییر نظم خاورمیانه

مخالفان هشدار می‌دهند که اقدام نظامی بدون حل و فصل نارضایتی فلسطینی‌ها و دیگران، چرخه‌های بی‌پایان و بی‌ثبات‌کننده جنگ، شورش‌ها و خشونت‌های افراطی را به دنبال دارد و دولت‌های خاورمیانه برای کنترل اوضاع، سرکوبگر‌تر می‌شوند.

و البته این ریسک هم وجود دارد که در صورت احساس خطر وجودی،جمهوری اسلامی ایران در دکترین اتمی خود تجدیدنظر کند. پیش از حملات اسرائیل به حزب‌الله، مقامات ایران به صراحت اعلام کرده بودند که علاقه‌مند به بازگشت به مذاکرات با ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای و به طور کلی مایل به بهبود روابط با غرب هستند.

اما در عرض چند هفته، حملات هوایی و عملیات اطلاعاتی اسرائیل، رهبری، صفوف و زرادخانه‌های حزب‌الله مستقر در لبنان را -که یکی از قدرتمندترین نیروهای جنگی خاورمیانه و سنگر خارج از کشور جمهوری اسلامی در برابر حملات به خاک ایران بود- هدف گرفت و زیرساخت‌های نفتی حوثی‌های یمن را مورد حمله قرار داد.

به نظر می‌رسد که یک سال حمله هوایی اسرائیل در غزه، به شدت به رهبری حماس آسیب وارد کرده است. با این حال، نیروهای اسرائیلی دوباره در این هفته درگیر نبردهای شدیدی در آنجا شدند و حماس در هفتم اکتبر سالگرد حمله این گروه به اسرائیل، توانست به سمت تل آویو راکت شلیک کند.

حملات احتمالی اسرائیل به ایران می‌تواند تحول در موازنه قدرت در منطقه‌ را تسریع بخشد. و البته، می‌تواند خطر جنگ همه‌جانبه منطقه‌ای را تشدید کند - چیزی که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده و دولت‌های قبلی آمریکا برای جلوگیری از آن تلاش کردند.

گسترش حملات اسرائیل از اواخر ماه گذشته، میانجیگری ایالات متحده، مصر و قطر برای آتش‌بس و توافق برای آزادی اسرا در غزه را به حاشیه برد. رهبران ایالات متحده می‌گویند که اسرائیل قبل از حمله به رهبران حزب‌الله لبنان به آنها هشدار نداده، اما از افزایش حملات دفاع کرده‌اند، در حالی که همچنان بر صلح تاکید می‌کنند.

بر لبه پرتگاه؛ پیامدهای داغ شدن یک جنگ سرد قدیمی

حملات گسترده اسرائیل برای برخی چشم‌انداز وسوسه‌انگیز تضعیف اتحاد ضدغربی و ضد اسرائیلی در منطقه را ایجاد می‌کند. اما، تأثیرات ناخواسته تجربه مداخله نظامی ایالات متحده در عراق، از جمله ظهور محور مقاومت غیر قابل انکار است.

احسان الشیمری، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بغداد، گفت: «دو دهه پیش، چه کسی می‌توانست روزی را ببیند که ایران با سلاح از روسیه حمایت کند؟ دلیلش افزایش نفوذ آن پس از سرنگونی صدام توسط آمریکا است».

رهبران جهانی حتی کمتر از سال 2003، ایده‌ای شفاف در مورد چگونگی پایان دادن به تغییرات قدرتی که ارتش اسرائیل در حال پیشبرد آن است، برای ایران، اسرائیل، خاورمیانه به طور کلی، و ایالات متحده دارند.

ریچارد گلدبرگ در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها مدعیست که ایران و متحدانش در حال تضعیف شدن هستند. اما نصر متذکر شد که نفوذ ایالات متحده هم دچار چنین سرنوشتی شده، زیرا به نظر می‌رسد به دنبال اسرائیل کشیده می‌شود. 

مهران کامروا، استاد و کارشناس خاورمیانه در دانشگاه جورج تاون قطر، گفت که این درگیری می‌تواند به اسرائیل آسیب برساند، برای مثال، اگر در یک جنگ زمینی در لبنان در باتلاق گرفتار شود. 

به باور کامروا، پس از چهار دهه خصومت عمیق بین رهبران اسرائیل و ایران، «جنگ سرد بین آنها به یک جنگ داغ تبدیل شده است و این چشم‌انداز استراتژیک خاورمیانه را به‌طور قابل‌توجهی تغییر می‌دهد و ناگزیر از تغییر آن است». کامروا گفت: «ما مطمئناً در پرتگاه تغییر هستیم. اما «پیش‌بینی جهت و ماهیت آن تغییر در این مرحله بسیار سخت است.»