به گزارش اکوایران، اتهام افسر سیا، آصف رحمان، به افشای اطلاعات محرمانه‌ای از آماده‌سازی‌های اسرائیل برای حملات تلافی‌جویانه علیه جمهوری اسلامی ایران در ماه اکتبر، جنگ در سایه‌ جاسوسی و ضدجاسوسی میان بازیگران درگیر در یک منازعه منطقه‌ای چند ده‌ساله‌‌ای را آشکار کرده است.

کانال تلگرامی که رحمان متهم به افشای اطلاعات به آن است، هرگونه ارتباط با دولت ایران را رد می‌کند. اما بی‌تردید این ماجرا باعث شرمساری دولت آمریکا شده که پیش‌تر با محکومیت یکی دیگر از افسران خود، جک تکسیرا، به دلیل افشای اسناد پنتاگون، مواجه شده بود.

ببه گزارش الجزیره، افشای رحمان نگاهی گذرا به تعامل پیچیده میان سازمان‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران، اسرائیل و آمریکا ارائه می‌دهد؛ تعاملاتی که هم در شکل‌گیری منازعه کنونی و هم در تأثیرگذاری بر درک ما از آن نقش داشته‌اند.

تور جاسوسان

در اواخر اکتبر، سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شین بت) ادعا کرد که هفت اسرائیلی ساکن در بیت‌المقدس شرقی اشغالی را به ظن جاسوسی برای جمهوری اسلامی ایران بازداشت کرده است. یک روز پیش از آن، هفت  اسرائیلی در حیفا به اتهام کمک به دشمن، یعنی وزارت اطلاعات ایران، در زمان جنگ دستگیر شده بودند. 

منابع پلیس اسرائیل تأیید کرده‌اند که به وجود سلول‌های جاسوسی بیشتری مشکوک هستند. این امر جدید نیست. در ماه سپتامبر، مَتی مامان، تاجر ۷۳ ساله اسرائیلی، نیز توسط شین بت و پلیس اسرائیل به همکاری با اطلاعات جمهوری اسلامی ایران متهم شد. ادعا می‌شود که او پیشنهاد قتل بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و دیگر شخصیت‌های سیاسی را در ازای پیش‌پرداخت یک میلیون دلاری ارائه داده بود.

 

در مقابل، جمهوری اسلامی ایران نیز چندین شهروند خود را در جریان جنگ اسرائیل علیه غزه به اتهام همکاری با سازمان جاسوسی اسرائیل، موساد، بازداشت کرده است. 

در ماه دسامبر، ایران سه مرد و یک زن را که به جاسوسی برای موساد و انجام اقدامات مختلف از خرابکاری تا ربودن مقامات امنیتی ایرانی متهم شده بودند، اعدام کرد.

در ماه سپتامبر، در پی حملاتی که به اسرائیل نسبت داده شد و سیستم‌های ارتباطاتی حزب‌الله، متحد جمهوری اسلامی را هدف قرار داد، ایران اعلام کرد که ۱۲ شهروند خود را به اتهام همکاری با اسرائیل و برنامه‌ریزی برای انجام حملاتی در داخل کشور بازداشت کرده است.

جاسوسی در جهانی در حال تغییر

در حالی که شنودهای الکترونیکی، نظارت و رصد رسانه‌های اجتماعی به ابزارهای ارزشمند اطلاعاتی تبدیل شده‌اند، اطلاعات انسانی همچنان نقشی کلیدی در جمع‌آوری اطلاعات و هدف‌گیری نظامی ایفا می‌کند.

راکت حماس جنگ غزه گنبد آهنین اسراییل

سینا طوسی، پژوهشگر ارشد مرکز سیاست بین‌الملل، می‌گوید: «اطلاعات انسانی نقش قابل‌توجهی در جنگ مخفیانه جاری بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران دارد. هر دو کشور به شدت درگیر جمع‌آوری اطلاعات از طریق عملیات جاسوسی و ضدجاسوسی هستند که محاسبات استراتژیک گسترده‌تر آن‌ها را شکل می‌دهد.»

افراد بازداشت‌شده در حیفا به انجام ۶۰۰ تا ۷۰۰ مأموریت جمع‌آوری اطلاعات برای ایران طی دو سال متهم شده‌اند که شامل هدف‌گیری یک مقام ارشد اسرائیلی، احتمالاً برای ترور، مشابه ترورهای برجسته‌ای است که به اسرائیل نسبت داده می‌شود. یکی از این موارد، ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، در ایران در ماه جولای بود.

طوسی اضافه کرد: «در ایران، اسرائیل توانایی‌های خود را از طریق مجموعه‌ای از ترورهای برجسته و مأموریت‌های خرابکاری نشان داده است که اغلب به نفوذ عمیق موساد نسبت داده می‌شود. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران تلاش کرده شبکه‌های اطلاعات انسانی در اسرائیل ایجاد کند، همان‌طور که بازداشت اخیر چندین اسرائیلی به اتهام جاسوسی برای ایران نشان می‌دهد».

تغییر معادلات

اسرائیل با جامعه کوچک و معمولاً منسجم خود مدت‌ها برای سازمان‌های جاسوسی خارجی غیرقابل نفوذ تلقی می‌شد. با این حال، تنش‌های ناشی از درگیری‌های کنونی، رشد جناح راست افراطی و اختلافات تلخ بر سر اصلاحات قضایی سال ۲۰۲۳ به رهبری نتانیاهو، شکاف‌های اجتماعی از پیش موجود را تشدید کرده و جامعه اسرائیل را اساساً تغییر داده است.

حمزه عطار، تحلیلگر دفاعی، می‌گوید: «به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران در حال بهره‌گیری از این اختلافات برای نفوذ اطلاعاتی است». 

عطار اشاره می‌کند که گروه اول از ۱۴ مأمور بازداشت‌شده در حیفا، ۱۰ سال پیش از آذربایجان به اسرائیل مهاجرت کرده بودند و گروه دوم به‌عنوان فلسطینی‌های ساکن در سرزمین‌های اشغالی اسرائیلی شناخته می‌شدند و تا حدی خارج از جریان اصلی جامعه اسرائیل قرار داشتند. او این موضوع را بسیار مهم می‌داند و اضافه می‌کند که اگر ایران بتواند این دو گروه را به همکاری با خود ترغیب کند، احتمالاً می‌تواند افراد بیشتری را جذب کند.

بازی‌های بزرگ

تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای نفوذ به جامعه اسرائیل به‌تازگی آشکار شده است، در حالی که مدت‌هاست گزارش‌هایی درباره استفاده اسرائیل از اطلاعات مخفیانه در ایران منتشر می‌شود.

نیروگاه اتمی ایران

اندازه جغرافیایی ایران، با جمعیتی که تقریباً ۹.۵ برابر اسرائیل است، و شکاف‌های اجتماعی و سیاسی آن  به اسرائیل در این زمینه کمک کرده است.

آهرون برگمن از دپارتمان مطالعات جنگ در کینگز کالج لندن می‌گوید: «هدف اعلام‌شده اسرائیل از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، تحریک به سرنگونی رژیم از درون بوده است. این هدف رویکرد آن‌ها را شکل می‌دهد. اسرائیل زمان طولانی برای برنامه‌ریزی، جذب نیرو و ساختاردهی اطلاعات خود در ایران داشته است.»

در مقابل، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران بخش زیادی از برنامه‌ریزی‌های بلندمدت خود را صرف ایجاد شبکه‌ای از متحدان، مانند حزب‌الله لبنان کرده که اطلاعات مورد نیاز آن را فراهم می‌کنند.

فعالیت‌های اطلاعاتی و تأثیر آن‌ها

فعالیت‌های اطلاعاتی ایران به‌طور عمده بر جذب فلسطینیانی متمرکز شده که در داخل اسرائیل کار می‌کنند، جایی که اغلب با تبعیض مواجه هستند. همچنین تلاش‌هایی کم‌ریسک‌تر از طریق شبکه‌های اجتماعی برای نفوذ به جامعه اسرائیل گزارش شده است.

در ژانویه، منابعی در اسرائیل ادعا کردند که اطلاعات ایران به دنبال سوءاستفاده از خشم عمومی نسبت به تغییرات قضایی و سرنوشت نامعلوم اسرای گرفته‌شده به غزه، با هدف تحریک نارضایتی، بوده است.

با این حال، سینا طوسی اضافه کرد: «عملیات اطلاعاتی اسرائیل در ایران به‌مراتب پیشرفته‌تر و گسترده‌تر به نظر می‌رسد. ترور دانشمندان ایرانی، شخصیت‌های برجسته‌ای مانند اسماعیل هنیه، خرابکاری در تأسیسات هسته‌ای و توانایی اثبات‌شده اسرائیل برای انجام حملاتی عمیق در داخل ایران، همگی نشان‌دهنده این است که آن‌ها چقدر به بخش‌های حساس کشور نفوذ کرده‌اند».

نقش بازدارندگی

کنترل روایت عمومی می‌تواند به اندازه تضعیف دشمن در حفظ بازدارندگی حیاتی باشد. آهرون برگمن می‌گوید: «شین‌بت و پلیس این بازداشت‌ها را عمداً عمومی می‌کنند. این کار برای بازدارندگی دیگران است.»

طوسی نیز اشاره می‌کند که تبلیغات پیرامون بازداشت‌های اخیر، شکست‌های متعدد اطلاعاتی اسرائیل را پنهان کرده است، از جمله ناتوانی آن‌ها در پیش‌بینی حملات ویرانگر حماس در ۷ اکتبر سال گذشته. او اضافه می‌کند: «قابلیت‌های اطلاعاتی اسرائیل فوق‌العاده است، اما این کشور همچنان با مقاومت پایدار و چالش‌های عمده در چندین جبهه روبرو است.»