تنش پنهان میان بن‌سلمان و ترامپ؛ چرا همه راه‌ها به ریاض منتهی می‌شود!

به گزارش اکوایران، ولیعهد ۳۹ ساله سعودی اکنون در مرکز مجموعه‌ای از درگیری‌ها، از اوکراین تا غزه، قرار گرفته که دولت ترامپ تلاش دارد آن‌ها را پشت سر بگذارد.

در اوکراین، عربستان سعودی به‌عنوان یک میانجی مناسب برای دولت ترامپ ظاهر شده است، که نشان‌دهنده چرخش سریع سیاست خارجی آمریکا در اروپای شرقی است.

به گزارش میدل‌ایست‌آی، در حالی که دولت بایدن در سال ۲۰۲۳ از شرکای خود می‌خواست که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را تحریم کنند، عربستان سعودی از او در ریاض استقبال کرد.

اکنون، با ترامپ در قدرت و کنار گذاشته شدن متحدان ناتو از روند مذاکرات، ریاض به زمینه‌ای بی‌طرف برای آغاز گفت‌وگوهای تاریخی میان کرملین و واشنگتن درباره پایان جنگ اوکراین تبدیل شده است، مذاکراتی که تحلیلگران معتقدند می‌تواند معماری امنیتی اروپا را از نو بنویسد.

مارکو روبیو، مشاور امنیت ملی مایک والتز، و نماینده ویژه خاورمیانه استیو ویتکاف، روز سه‌شنبه در ریاض با هیاتی از مقامات روسی، از جمله وزیر خارجه سرگئی لاوروف و مشاور پوتین یوری اوشاکوف، دیدار کردند.

با این حال، در دیگر جبهه‌ها، محمد بن سلمان یک بازیگر فعال است و رسماً با دولت ترامپ در تضاد قرار دارد.

روبیو در چارچوب سفر گسترده خود به خاورمیانه، ابتدا به اسرائیل رفت. در آنجا، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از طرح جنجالی ترامپ برای «تصرف» غزه و تبدیل آن به یک منطقه لوکس پس از آوارگی اجباری ساکنان فلسطینی آن حمایت کرد.

نتانیاهو روز دوشنبه گفت: «پس از جنگ غزه، نه حماس وجود خواهد داشت و نه تشکیلات خودگردان فلسطین. من به طرح رئیس‌جمهور ترامپ برای ایجاد یک غزه متفاوت متعهد هستم.»

در اقدامی که نشان‌دهنده پیشروی اسرائیل در تلاش برای تخلیه نوار غزه از فلسطینیان است، وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتز، روز دوشنبه «اداره‌ای ویژه» برای تسهیل «مهاجرت داوطلبانه» فلسطینیان از غزه از طریق زمین، دریا و هوا تأسیس کرد.

عربستان سعودی به شدت با این طرح‌ها مخالفت کرده است. در واقع، پس از آنکه ترامپ ایده تصرف غزه توسط آمریکا را مطرح کرد، ریاض بار دیگر بر پیش‌شرط‌های خود برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تأکید کرد که این اتفاق تنها پس از ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی رخ خواهد داد.

اظهارات نتانیاهو مبنی بر اینکه فلسطینی‌ها می‌توانند کشوری را در عربستان تأسیس کنند، با واکنش خشمگین رسانه‌های دولتی عربستان روبه‌رو شد.

در اسرائیل، روبیو از طرح ترامپ به‌عنوان طرحی «جسورانه» دفاع کرد. اما او در مصاحبه‌های قبلی گفته بود که اگر کشورهای عربی با پیشنهاد ترامپ مخالف هستند، باید پیشنهاد خود را ارائه دهند.او افزود: «یک نفر باید با این افراد (حماس) مقابله کند. این افراد اما قرار نیست سربازان آمریکایی باشند. و اگر کشورهای منطقه نمی‌توانند راه‌حلی برای این موضوع پیدا کنند، پس اسرائیل مجبور خواهد شد این کار را انجام دهد.»

اما حتی برخی از نزدیک‌ترین متحدان ترامپ در آمریکا هم این سوال را مطرح کرده‌اند که چرا رئیس‌جمهوری که با وعده خروج از جنگ‌های خارجی روی کار آمد، اکنون می‌خواهد «مالک» غزه باشد؟

در سفر به اسرائیل، لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه، روز سه‌شنبه گفت که «تمایل بسیار کمی» در آمریکا برای تصرف غزه توسط ایالات متحده وجود دارد.

ریچارد بلومنتال، سناتور دموکرات نیز گفت که ملک عبدالله، پادشاه اردن، به او گفته است که کشورهای عربی برنامه‌ای برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تحقق خودمختاری فلسطینیان، و گسترش توافقات دفاعی منطقه‌ای با اسرائیل دارند.

روز دوشنبه، اسکای نیوز عربی گزارش داد که حماس تحت فشار مصر با واگذاری کنترل غزه به تشکیلات خودگردان فلسطین موافقت کرده است. در واکنش به این گزارش، عمر دستری، سخنگوی نتانیاهو، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «چنین اتفاقی نخواهد افتاد.»

تنش‌های سعودی-ترامپ؟

محمد بن سلمان در دوره اول ترامپ، روابط نزدیکی با حلقه داخلی او داشت. او دوستی نزدیکی با جرد کوشنر، مشاور و داماد ترامپ، برقرار کرد و بعدها در شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی افینیتی متعلق به کوشنر سرمایه‌گذاری کرد.

کوشنر پیش از ترامپ، ایده جابجایی اجباری فلسطینیان از غزه را مطرح کرد و آن را به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات در نظر گرفت.

قرار است عربستان سعودی روز پنجشنبه میزبان یک نشست چندجانبه عربی برای بررسی پیشنهادهای مربوط به غزه پس از جنگ باشد. اما در این میان، امارات متحده عربی، همسایه و رقیب سنتی عربستان موضع متفاوتی گرفته است. سفیر امارات در آمریکا اعلام کرده که هیچ جایگزینی برای طرح ترامپ نمی‌بیند.

پیش از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، عربستان سعودی به عادی‌سازی روابط با اسرائیل نزدیک شده بود، توافقی که دولت ترامپ به شدت مایل به نهایی کردن آن است. اما ولیعهد سعودی مسیر خود را تغییر داده است.

دیپلمات‌ها و تحلیل‌گران اکنون در تلاشند بفهمند که آیا لحن انتقادی بن سلمان صرفاً مصرف داخلی دارد یا بخشی از یک استراتژی چانه‌زنی است. ولیعهد سعودی به‌طور علنی اسرائیل را به «نسل‌کشی در غزه» متهم کرده است.

نشریات رسمی دو کشور پس از دیدار محمد بن سلمان و مارکو روبیو، بیانیه‌های کوتاه و غیرمعمول منتشر کردند، که می‌تواند نشانه‌ای از تنش باشد.

وزارت خارجه آمریکا به نقش میانجی‌گری عربستان در مذاکرات با روسیه اشاره نکرد، موضوعی که سعودی‌ها علاقه داشتند برجسته شود. همچنین هیچ اشاره‌ای به فلسطینیان نشده است.

در مقابل، عربستان تنها یک ویدئوی کوتاه از گفت‌وگوی بن سلمان و روبیو منتشر کرد.

یک مقام امنیت ملی آمریکا به میدل ایست آی گفت که دولت ترامپ در چندین موضوع از عملکرد عربستان ناراضی است.

عربستان سعودی ماه گذشته درخواست ترامپ برای افزایش تولید نفت را نادیده گرفت. اگر این درخواست تنها یک ژست سیاسی بوده باشد، اما تصمیم ریاض برای جلوگیری از استفاده آمریکا از پایگاه‌های سعودی برای حمله به حوثی‌های یمن، یک نقطه تنش جدی در روابط دو کشور است.

ترامپ در ژانویه ۲۰۲۴، حوثی‌ها را دوباره به‌عنوان یک سازمان تروریستی خارجی (FTO) معرفی کرد.

آمریکا اعلام کرد که روبیو و ولیعهد سعودی درباره «امنیت دریای سرخ و آزادی ناوبری» گفت‌وگو کرده‌اند. اما در واقع، عربستان تا حد زیادی از جنگ علیه حوثی‌ها عقب‌نشینی کرده و در حال مذاکره صلح است.

اسرائیل در حال لابی‌گری برای متقاعد کردن دولت ترامپ به حمایت از حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران است.

اگرچه عربستان سعودی در سال ۲۰۱۸ از خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حمایت کرد، اما از آن زمان به بعد، سیاست خود را تغییر داده و حتی در شرایطی که سعی دارد نفوذ تهران را در سوریه و لبنان کاهش دهد، از طریق دیپلماسی به دنبال مدیریت روابط با جمهوری اسلامی ایران بوده است.