به گزارش اکوایران، رهبران شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس روز جمعه با همتایان مصری و اردنی خود دیدار کردند تا پیش از نشست گسترده‌تر سران عرب در اوایل ماه آینده، راهبردی برای مقابله با پیشنهاد جنجالی دونالد ترامپ درباره غزه تدوین کنند.

به نوشته نیویورک تایمز، رهبران کشورهای عربی خلیج فارس در این نشست در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، با مقامات مصر و اردن گفتگو کردند. هدف از این نشست، هماهنگی برای مقابله با پیشنهاد ترامپ مبنی بر بازسازی غزه تحت کنترل ایالات متحده و جابجایی ساکنان فلسطینی آن است. این نشست، مقدماتی برای اجلاس گسترده‌تر اتحادیه عرب است که در تاریخ ۴ مارس در مصر برگزار خواهد شد.

ماه گذشته، ترامپ پیشنهاد داد که آمریکا ممکن است کنترل غزه را در دست بگیرد، آن را به «ریویرای خاورمیانه» تبدیل کند و فلسطینیان ساکن آن را به کشورهای همسایه مانند مصر و اردن منتقل کند. این پیشنهاد با حیرت و خشم گسترده‌ای در سراسر جهان عرب مواجه شد. پس از واکنش‌های شدید، مشاوران ترامپ تلاش کردند این طرح را تلاشی برای به چالش کشیدن رهبران خاورمیانه مطرح کنند و از آن‌ها خواستند که راه‌حلی بهتر ارائه دهند.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، هفته گذشته گفت: «همه این کشورها ادعا می‌کنند که به فلسطینی‌ها اهمیت می‌دهند. اگر کشورهای عربی طرح بهتری دارند، پس عالی است.»

اکنون، دولت‌های عربی به‌سرعت در حال رایزنی برای ارائه چنین جایگزینی هستند.

بر اساس گزارش دیپلمات‌ها و مقامات مطلع از این مذاکرات، مصر، اردن، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در حال همکاری برای تدوین طرحی جایگزین هستند که در آن کشورهای عربی تأمین مالی و نظارت بر بازسازی غزه را بر عهده بگیرند و دو میلیون ساکن فلسطینی این منطقه در جای خود باقی بمانند و امکان تشکیل یک دولت فلسطینی حفظ شود.

تاکنون چندین طرح بلندپروازانه برای آینده غزه پس از جنگ مطرح شده، اما هیچ‌یک به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته است. جدیدترین این پیشنهادها از سوی تاجر اماراتی، خلف الحبتور، ارائه شد که طرحی جاه‌طلبانه برای بازسازی این منطقه در "چند سال، نه چند دهه" پیشنهاد داد.

اما یکی از چالش‌های اساسی، موضوع حاکمیت بر غزه پس از جنگ است.

بر اساس یک طرح پیشنهادی از سوی مصر، احتمال دارد کمیته‌ای از تکنوکرات‌ها و رهبران محلی فلسطینی – که هیچ‌گونه وابستگی به حماس ندارند – تشکیل شود تا اداره غزه را پس از جنگ بر عهده بگیرند.

با این حال، رهبران اسرائیل اعلام کرده‌اند که با هرگونه طرحی که راه را برای حاکمیت فلسطینیان هموار کند، مخالفت خواهند کرد. در مقابل، رهبران عرب تأکید دارند که تنها از طرحی حمایت خواهند کرد که حداقل به‌طور اسمی، مسیر تشکیل یک دولت فلسطینی را فراهم کند.

جنگ غزه

برای هرگونه راهبرد در زمینه اداره غزه، رهبران عرب خواهان تأیید و همراهی تشکیلات خودگردان فلسطین هستند؛ نهاد رسمی و بین‌المللی شناخته‌شده‌ای که تا پیش از تسلط حماس بر غزه در حدود دو دهه پیش، اداره این منطقه را بر عهده داشت.

با این حال، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، نسبت به هر طرحی که کنترل کامل غزه را به او ندهد، محتاطانه برخورد کرده است.

مقامات حماس اعلام کرده‌اند که حاضرند اداره امور غیرنظامی را به نهاد دیگری واگذار کنند، اما تاکنون از انحلال شاخه نظامی خود خودداری کرده‌اند؛ موضعی که برای اسرائیل و ترامپ غیرقابل قبول است.

انتظار می‌رود تمامی شش عضو شورای همکاری خلیج فارس، به همراه عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، در نشست روز جمعه در ریاض شرکت کنند. السیسی قرار بود روز پنجشنبه برای انجام مذاکرات مقدماتی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، وارد ریاض شود.

السیسی روز چهارشنبه، پیش از عزیمت به عربستان، در گفتگو با خبرنگاران تأکید کرد که پیشنهادهای مصر شامل "جابجایی اجباری" فلسطینیان نخواهد بود.

طرح پیشنهادی کشورهای عربی بر این ایده متمرکز است که فلسطینیان در داخل غزه باقی بمانند، در مقابل، پیشنهاد ترامپ که خواستار پذیرش آن‌ها از سوی مصر و اردن بود، رد شده است. بسیاری در جهان عرب هرگونه جابجایی اجباری فلسطینیان از غزه را نوعی پاک‌سازی قومی و جنایت جنگی و پایان امیدها برای تشکیل یک دولت فلسطینی می‌دانند.

برخی کشورها، از جمله اردن و مصر، همچنین نگران هستند که افزایش مهاجرت فلسطینیان باعث ایجاد بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی در داخل مرزهایشان شود.

استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، روز پنجشنبه در یک مجمع سرمایه‌گذاری که توسط عربستان سعودی در میامی برگزار شد، گفت که طرح رئیس‌جمهور آمریکا برای غزه با هدف اخراج فلسطینیان نیست، بلکه برای ایجاد تحول در تفکر موجود و بهبود شرایط فلسطینیان ارائه شده است.

او افزود: «ترامپ این بحث‌ها را در سراسر جهان عرب برانگیخته است. اکنون راه‌حل‌های متفاوتی نسبت به قبل مطرح شده است.»

هرگونه طرحی برای غزه باید شامل تدابیری برای جلوگیری از حملات آینده علیه اسرائیل باشد. همچنین این پرسش مطرح است که چه کسی هزینه بازسازی غزه را تأمین خواهد کرد و آیا کشورهای عربی نیروهایی برای حفظ ثبات در این منطقه اعزام خواهند کرد یا خیر.

برنامه جامع مصر

مصر هنوز جزئیات کامل پیشنهاد خود را منتشر نکرده است، اما مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر این کشور، روز چهارشنبه اعلام کرد که قاهره در حال تدوین یک برنامه جامع برای بازسازی غزه است که طبق آن، این منطقه ظرف سه سال بازسازی خواهد شد.

دیپلمات سابق مصری، محمد حجازی، طرحی را در سه مرحله فنی طی یک دوره سه تا پنج ساله ارائه کرده است. به گفته او، مرحله نخست که شش ماه به طول می‌انجامد، بر "بهبود اولیه وضعیت" و پاک‌سازی آوار تمرکز خواهد داشت. مرحله دوم شامل برگزاری یک کنفرانس بین‌المللی برای ارائه جزئیات بازسازی و تمرکز بر احیای زیرساخت‌های خدماتی خواهد بود. مرحله نهایی شامل برنامه‌ریزی شهری، بازسازی واحدهای مسکونی، ارائه خدمات و ایجاد یک مسیر سیاسی برای اجرای راه‌حل دو دولتی خواهد بود.

یک دیپلمات عرب آشنا با مسائل خلیج فارس در گفتگو با خبرگزاری فرانسه اظهار داشت: «بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی طرح مصر، تأمین مالی آن است.»

نوار غزه پس از بیش از یک سال جنگ بین اسرائیل و حماس عمدتاً ویران شده است و سازمان ملل اخیراً برآورد کرده است که بازسازی بیش از 53 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

ریاض این هفته نقشی کلیدی در دیپلماسی منطقه‌ای ایفا کرده و میزبان مقامات آمریکایی، روسی و عرب برای مذاکرات مهم درباره جنگ‌های اوکراین و غزه بوده است.