پاکستان بی خان شد؛ بازگشت شریف ها به قدرت

به گزارش اکو ایران به نقل از یورو نیوز،"عمران‌خان" رهبر حزب تحریک انصاف به عنوان حزب حاکم پاکستان و بیست و دومین نخست وزیر این کشور، بامداد یکشنبه با بی‌اعتمادی نمایندگان جبهه اپوزیسیون در مجلس روبرو شد و سرانجام با رأی اکثریت نمایندگان، وی در نیمه راه مجبور به کناره گیری شد.

جلسه رسمی پارلمانی پاکستان در نخستین ساعات بامداد یکشنبه با حضور نمایندگان جناح مخالف به ریاست «ایاز صادق» رئیس مجلس از جناح مخالف در شهر اسلام‌آباد برگزار شد. این دومین جلسه رای گیری برای عدم اعتماد به نخست وزیر در طول یک هفته اخیر بود. 

«شهباز شریف» رئیس حزب مسلم لیگ نواز به عنوان رهبر اپوزیسیون، طرح عدم اعتماد به نخست وزیر را بار دیگر قرائت و سپس این طرح به رأی گذاشته شد از ۳۴۲ نماینده پارلمان ۱۷۴ نفر با طرح رای عدم اعتماد و برکناری عمران خان از ریاست دولت موافقت کردند. ائتلافی از احزاب مخالف دولت عمران خان احتمالا دولت جدید پاکستان را تشکیل خواهند داد. از شهباز شریف، رهبر حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) و برادر نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین به عنوان گزینه اصلی ریاست دولت جدید یاد می‌شود.

رهبران جبهه مشترک اپوزیسیون پاکستان موسوم به «جنبش دمکراتیک» مدعی بی‌کفایتی دولت عمران‌خان در کنترل تورم، عملکرد ضعیف در بهبود معیشت مردم، تقویت سیاست خارجی و تخریب وجه پاکستان در منطقه و جامعه بین الملل هستند. 

اتحاد رهبران جناح مخالف و رأی اکثریت آنان به عدم اعتماد علیه عمران‌خان، بیست و دومین نخست وزیر پاکستان را به سرنوشت تمام اسلاف وی از زمان استقلال این کشور مبتلا کرد و او نیز نتوانست دوره پنج ساله نخست وزیری را کامل کند. با عین حال عمران خان اولین نخست‌وزیر پاکستان است که با رای عدم اعتماد از کار برکنار می‌شود.

پیش از این عمران‌خان مدعی مداخله خارجی به ویژه توطئه آمریکا برای تحریک اپوزیسیون علیه دولت منتخب در پاکستان شده بود. به گفته او واشنگتن در تلاش برای تغییر دولت منتخب است؛ زیرا ما زیر بار حرف زور نرفته و درپی پیروی از سیاست مستقل خارجی هستیم. 

برخی تحلیلگران هم با اشاره به سفر اخیر عمران خان به مسکو اعتقاد داشتند: از نظر روابط با ایالات متحده این سفر یک فاجعه بود و آمریکا تصور می کند یک دولت جدید در اسلام‌آباد می‌تواند تا حدی به بهبود روابط میان ایالات متحده و پاکستان کمک کند.

عمران خان از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۸ لفاظی‌های ضد آمریکایی بسیاری داشته و اخیرا هم از تمایل اسلام آباد برای نزدیک شدن به چین و حتی روسیه پس از حمله مسکو به اوکراین سخن گفته است. در همان زمان کارشناسان مسائل پاکستان گفتند که ارتش قدرتمند در پاکستان به طور سنتی سیاست خارجی و دفاعی را کنترل می‌کند و در نتیجه این روند قابل داوم نیست.

با عین حال سرنوشت خان از مسیر پارلمان رقم خورد،چهاردهم فروردین نیز جلسه رسمی پارلمان ملی پاکستان برای رسیدگی نهایی به طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر با حضور نمایندگان حزب حاکم و مخالفان برگزار شد. باولی رئیس مجلس ملی با اشاره به مداخله خارجی علیه دولت پاکستان و غیرقانونی بودن طرح عدم اعتماد، آن را رد کرد. 

عمران خان نیز تلاش کرد:با انحلال پارلمان مانع از رای عدم اعتماد نمایندگان به خود شود.در نهایت اما دیوان عالی پاکستان روند انحلال پارلمان را خلاف قانون اساسی تشخیص داد و به این ترتیب جلسه پارلمان برای بررسی طرح رای عدم اعتماد به نخست‌وزیر تشکیل شد.

از کریکت تا سیاست

ˈعمران احمد خان نیازیˈ رییس حزب تحریک انصاف بازیکن بین‌المللی کریکت بیست و دومین نخست وزیر پاکستان بود که با وعده 'پاکستان جدید و پایان دادن به فساد در این کشور' در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۸ حضور یافت و پیروز شد البته جناح مخالف مدعی تقلب گسترده در انتخابات و تبانی عمران‌خان با تشکیلات قدرتمند نظامی شد. 

عمران‌خان ۶۹ ساله، چندین سال بود که برای جلب حمایت عمومی در انتخابات تلاش می‌کند؛ او در سال ۱۹۹۶ حزب تحریک انصاف پاکستان را تأسیس کرد. وی تنها کاندیدای این حزب در انتخابات ۲۰۰۲ برای کسب کرسی پارلمان این کشور بود و این حزب، انتخابات سال ۲۰۰۸ را تحریم کرد. 

تلاش او سرانجام در انتخابات عمومی گذشته در سال ۲۰۱۳ نتیجه داد و حزب او به عنوان بازیگری جدی در صحنه سیاسی پاکستان ظاهر شد. حزب تحریک انصاف در آن سال به عنوان دومین حزب بزرگ، آرا را به خود اختصاص داد. 

از سال ۱۳۲۶ شمسی (۱۹۴۷میلادی) که جمهوری اسلامی پاکستان به استقلال دست یافت، تا به امروز هیچ یک از ۲۱ نخست وزیر این کشور نتوانستند دوره پنج ساله نخست وزیری خود را کامل کنند. هر کدام از آن‌ها به دلایل مختلف از جمله ترور، کودتای نظامی، پرونده‌های فسادمالی، عدم توانایی اداره کشور و یا عدم توانایی امنیت کشور زودتر از موعد پنج ساله صندلی نخست وزیری را ترک کرده‌اند. 

عمران‌خان سومین نخست وزیر در پاکستان است که با طرح عدم اعتماد در مجلس روبرو می‌شود و نخستین آن است که طرح عدم اعتماد علیه وی از سوی نمایندگان مجلس به تصویب می‌رسد.

جانشین خان در پاکستان

جبهه مشترک جناح مخالف پاکستان که موفق به تصویب عدم اعتماد علیه عمران خان شده‌ و اکنون «شهباز شریف» رهبر اپوزیسیون را به عنوان نامزد مشترک خود برای تصدی کرسی نخست وزیری پاکستان معرفی کرده‌اند. 

شهباز شریف رئیس حزب مسلم لیگ نواز و برادر نواز شریف نخست وزیر پیشین پاکستان تاکنون سه دوره سروزیری ایالت پنجاب به عنوان دومین ایالت بزرگ این کشور را بر عهده داشته است.

برخی از رهبران اپوزیسیون پاکستان در سخنانی پس از اعلام رسمی تصویب طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر این کشور گفتند که حاکمیت آتی باید به فکر رفاه مردم و آبادانی کشور باشد.

«شهباز شریف» رهبر جبهه مشترک اپوزیسیون پاکستان نیز تاکید کرد که دولت آتی به دنبال بهبود اوضاع کشور فراتر از اختلافات و یا انتقام از مخالفان سیاسی خواهد بود.

همزمان با درخواست دو حزب سیاسی مستقر در پاکستان برای برکناری عمران خان از قدرت، کریدور اقتصادی چین و پاکستان به ارزش ۶۰ میلیارد دلار راه‌اندای می‌شود و اقتصاد پاکستان را بیش از پیش به چین نزدیک می‌کند.

شهباز شریف، رهبر اپوزیسیون و جانشین احتمالی عمران خان مستقیما در این قرارداد حضور داشت و به عنوان رهبر استان پنجاب با چین توافق کرد. شهرت او به دلیل انجام پروژه‌های زیربنایی بزرگ او و همچنین اجتناب از ورود به بحث‌های سیاسی او را به شخصیتی تبدیل کرده که مورد توجه چین قرار گرفته است. در نتیجه ممکن است پکن از این تغییر و تحولات استقبال کند و روی شهباز شریف سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد.

واکنش آمریکا به عزل خان

به گزارش رویترز کارشناسان جنوب آسیا مستقر در آمریکا می‌گویند که بعید است بحران سیاسی پاکستان برای جو بایدن که در حال حاضر در بحران اوکراین درگیر است یک اولویت به شمار آید مگر اینکه به ناآرامی‌های گسترده یا افزایش تنش با هند منجر شود.

رابین رافل، دستیار پیشین وزیر امور خارجه آمریکا در جنوب آسیا و از همکاران ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در این رابطه می‌گوید: «ما در حال حاضر اولویت‌های بسیار بیشتری نسبت به مساله پاکستان روی میز داریم.»

به گفته برخی از تحلیلگران با حفظ کنترل پشت پرده سیاست خارجی و امنیتی پاکستان توسط ارتش این کشور، سرنوشت سیاسی عمران خان چندان جای نگرانی ندارد.

کورتیس در این رابطه می‌گوید: «از آنجایی که این ارتش است که سیاست‌هایی را که برای آمریکا اهمیت دارد، مدیریت می‌کند، تحولات سیاست داخلی پاکستان تا اندازه زیادی برای واشنگتن بی‌ارزش است.»

او در ادامه با اشاره به اینکه مسائلی چون افغانستان، هند و همچنین کنترل سلاح‌های هسته‌ای همگی با مدیریت ارتش انجام می‌شود، تاکید کرد اینها اولویت‌های آمریکا در رابطه با پاکستان هستند و تمامی این موارد تحت کنترل ارتش این کشور است.

کورتیس همچنین در ادامه سفر اخیر عمران خان به مسکو را از نظر روابط با ایالات متحده یک فاجعه نامید و تاکید کرد یک دولت جدید در اسلام‌آباد می‌تواند تا حدی به بهبود روابط میان ایالات متحده و پاکستان کمک کند.