عبداللطیف الرشید؛ سازشکار یا سنت‌شکن؟

به گزارش اکوایران، انتخاب عبداللطیف رشید به عنوان رئیس جمهوری جدید عراق می تواند به ماه‌ها بن بست سیاسی در این کشور پایان دهد چرا که امروز بیش از گذشته تمرکزها بر تعریف دولت جدید است؛ تعریف کابینه ای که نخبگان سیاسی از زمان انتخابات سراسری اکتبر نتوانستند در باره آن به پیشرفتی دست یابند. رشید پس از آن که توسط پارلمان به عنوان رئیس جمهوری برگزیده شده بلافاصله محمد شیاع السودانی را به عنوان نخست وزیر عراق تعیین کرد. السودانی از حمایت چارچوب هماهنگی شیعیان که حالا بزرگ ترین بلوک پارلمانی است، برخوردار است. هرچند سخت ترین موانع پیش رویش نخست، جریان صدر است که در جریان کارزار اخیر اکثریت نسبی کرسی ها را در اختیار گرفت و بعد؛ بی اعتمادی عراقی ها به نخبگان حاکم سیاسی.

هراس از آغاز تنش ها میان احزاب کرد

عبداللطیف رشید 78 ساله، مهندس تحصیل کرده در بریتانیا و وزیر پیشین عراق است که اولین گام را برای برون رفت از بن بست حاکم برداشت. انتخاب رشید در حقیقت ماحصل رقابت شدید میان دو حزب اصلی کردستان عراق است؛ حزب کردستان عراق که از نامزدی عبداللطیف الرشید حمایت می کند و رقیب سنتی اش؛ اتحادیه میهنی کردستان که برهم صالح نامزد برگزیده اش بود.در چنین شرایطی پیروزی رشید نگرانی ها در باب تشدید تنش ها میان حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان که در دهه 1990 درگیر جنگ داخلی بودند را افزایش داده است.حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی نتوانستند در باب برطرف کردن اختلاف هایشان به توافق دست یافته و بر سر یک نامزد واحد به اجماع برسند.از همین رو انگونه که علی سلیم، استادیار علوم سیاسی در دانشگاه سلیمانی گفته، روابط میان اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکراستان کردستان در پایین ترین سطح خود قرار دارد.با این حال سلیم پیش بینی کرد که این تنش منجر به قطع روابط میان دو حزب نخواهد شد و در نهایت همه چیز آرام می شود چرا که رشید یکی از اعضای اتحادیه میهنی است و همسرش یک چهره قدرتمند در حزب است.

پیروزی در میانه رقابتی تنگاتنگ

براساس گزارش ها اعضای پارلمان عراق کم تر از یک ساعت پس از این که موشک های کاتیوشا منطقه سبز؛ محل استقرار پارلمان و سایر نهاد های دولتی و بین المللی  را هدف قرار دادند، رای گیری را به شکل مخفی آغاز کردند تا بدین طریق جانشین برهم صالح را برگزیند. در ساختار سیاسی عراق، رئیس جمهوری این کشور از میان کردها برگزیده می شود. به گزارش دفتر رسانه های مجلس، با شمارش نهایی آرا، رشید 162 رای را از آن خود کرد و صالح توانست از حمایت 99 قانونگذار برخوردار باشد.از همین رو انتخابات وارد دور دوم شد و رشید؛ سیاستمدار و وزیر برق پیشین، پیروز کارزار.

رشید متولد 1944 در منطقه شمال شرق سلیمانیه است و در رشته  مهندسی عمران در دانشگاه لیورپول آموزش دیده و در سال 1968 فارغ التحصیل شد و دکترای مهندسی اش را در سال 1976 از دانشگاه منچستر دریافت کرد. او از سپتامبر 2003 تا دسامبر 2010 در قامت مشاور ارشد رئیس جمهوری عراق و همچنین وزیر منابع اب فعالیت داشت و همچنین یکی از اعضای فعال در حزب اتحادیه میهنی کردستان  تا سقوط رژیم صدام حسین و حزب بعث در سال 2003 بود.

رشید؛ سیاستمداری مدرن یا چهره ای سازشکار؟

رئیس جمهوری جدید عراق، سیاستمدار کهنه کار کرد است و به باور ناظران در شرایطی که چشم انداز سیاسی عراق از هم گسیخته به عنوان چهره ای سازگار و سازش کار تعریف شده است. نامزدی رشید برای عهده داری عنوان ریاست جمهوری زمانی رسانه ای شد  که نیروهای هماهنگی شیعیان برای تشکیل دولت خیز برداشته اند.رشید نیز با معرفی سودانی به عنوان نخست وزیری که از حمایت این گروه از شیعیان برخوردار است، راه را برای هیات هماهنگی جهت تعریف کابینه هموار کرد. هرچند چشم انداز مسیر پیش رو چندان روشن نیست.

برهم صالح، رئیس جمهوری 62 ساله پیشین عراق پس از عهده داری عنوان ریاست جمهوری در سال 2018 از نقش تشریفاتی اش پا را فراتر گذاشت و میان رهبران سیاسی رقیب نقش میانجی را ایفا کرد و ابتکار عمل هایی در حوزه هایی مختلف چون حوزه آب و هوایی را پیشنهاد کرد.از همین رو جامعه بین الملل صالح را چهره ای مدرن در سیاست عراق قلمداد می کند.حال سوال این است که آیا اللطیف هم به سان سلفش چهره ای مدرن است یا سازشکار؟ فعلا براساس گام های نخست الرشید می توان گفت که او قادر است از برخی سنت های ساختاری عبور کند.

صالح از حامیان جلال طالبانی بود هرچند از حمایت سیاسی گسترده ای در منطقه کردستان عراق برای آن که رئیس جمهور بماند برخوردار نبود.در چنین شرایطی درگیری اش با مسعود بارزانی که حزبش بر کردستان عراق مسلط است و همچنین رقابت میان دو حزب اصلی کردی،شانس صالح برای حفظ این سمت را به شدت کاهش داد.

صالح بعد از برگزیده شدن عبداللطیف الرشید، با انتشار پیامی در توئیترش این پیروزی را به جانشین خود تبریک گفت و بر حمایت خود از رشید برای تحقق اصلاحات در کشور تاکید کرد. همزمان با حضور نمایندگان در پارلمان عراق، 9 موشک کاتیوشا منطقه سبز و دیگر مناطق بغداد را هدف قرار داد؛ حملاتی که به گفته الکاظمی « تلاش برای ایجاد مانع در فرایند دموکراتیک» این کشور تلقی می شود.

انتقاد از  تکرار سیاست سهمیه ای فاسد

در جریان انتخاب عبداللطیف الرشید حدود 20 نماینده پارلمان رای گیری را تحریم کردند که بسیاری از آنها از اعضای احزاب اپوزسیون متشکل از اصلاح طلبان منتخب از جنبش اعتراضی اند که زمینه را برای استعفای دولت عراق در سال 2019، پس از کشته شدن صدها معترض توسط امنیتی ها، هموار کردند. علا الرکابی، رئیس جنبش «امتداد» نیز هم صدا با مخالفان رای گیری را تحریم کرد و استدلالش این بود که تکیه بر این رویه تکرار همان سیستم سهمیه بندی است که به گفته اش دولت های ضعیف و فاسدی را در عراق تعریف کرده است.ریاست جمهوری در عراق به شکلی سنتی عمدتا یک عنوان تشریفاتی است اما همانگونه که تحلیلگران می گویند رای به رشید برای تشکیل کابینه می تواند پایانی برای این عنوان سنتی نسبتا منفعل باشد