به گزارش اکوایران، «بودجه خانوار» یکی از مهم‌ترین داده‌هایی است که مرکز آمار به صورت سالانه منتشر می‌کند. طبق اطلاعات موجود در این گزارش، می‌توان خانوارهای کل کشور را بر اساس سطح درآمدی که دارند در 10 گروه تقسیم‌بندی کرد. بر اساس این دسته‌‌بندی، اولین گروه شامل خانوارهایی می‌شود که در سال 12 میلیون تومان یا کمتر درآمد دارند. آخرین گروه نیز شامل خانوارهایی است که در سال 120 میلیون یا بیش‌تر درآمد دارند.

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال 1401، تعداد افراد محصل در هر خانوار شهری بر اساس سطح درآمدی که این خانوار داشته متفاوت است. برای مثال، نزدیک به 90 درصد از خانوارهای شهری با کمترین درآمد سالانه، حتی یک نفر محصل نیز در خانوار خود ندارند.

این در حالی است که هر چه به سطوح درآمدی بالاتر نزدیک می‌شویم این نسبت کاهش می‌یابد به طوری که در بالاترین سطح درآمدی، تنها حدود نیمی از خانوارها بدون فرد محصل هستند. همچنین، خانوارهای شهری با سطح درآمدی بیش‌تر از 120 میلیون تومان در سال، بیش‌تر از سایر خانوارها دارای یک نفر محصل در خانوار خود هستند.

گروه‌بندی خانوارها طبق درآمد، از کمتر از 12 میلیون تا بالای 120 میلیون تومان

برای دسته‌بندی درآمدی خانوارها روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها دسته‌بندی بر اساس متوسط درآمد سالانه است. داده‌های بودجه خانوار مرکز آمار نشان می‌دهد که به این روش می‌توان کل خانوارهای کشور را در ده گروه درآمدی تقسیم‌بندی کرد. اولین گروه که نماینده کم‌درآمدترین قشر جامعه است شامل خانوارهایی می‌شود که در سال کمتر از 12 میلیون تومان درآمد دارند. باید توجه داشت که خانوار الزاما به معنای خانواده نیست بلکه نشان‌دهنده تعدادی از افراد است که با یکدیگر هم‌خرج هستند و یک‌ جا زندگی می‌کنند. طبق سرشماری سال 95، بُعد خانوار در ایران 3.2 نفر است. یعنی هر خانوار به طور میانگین 3.2 نفر جمعیت دارد. در این رده‌بندی، ثروتمندترین خانوارها در گروه درآمدی 120 میلیون تومان و بیش‌تر در یک سال، قرار می‌گیرند.

021102

سهم بالای خانوارهای بدون محصل میان کم‌درآمدها

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، 89.6 درصد از خانوارهایی که 12 میلیون تومان یا کمتر از این مقدار در سال درآمد داشته‌اند، حتی یک محصل نیز در خانوار خود ندارند. همچنین، از میان کل خانوارهای این رده درآمدی، 9.5 درصد خانوارها دارای یک فرد محصل و 0.9 درصد خانوارها دو محصل دارند.

هر چه از سمت خانوارهای کم درآمد به سوی خانوارهای با درآمد بالا حرکت کنیم، سهم خانوارهای بدون محصل کمتر و سهم خانوارهای دارای یک محصل بیش‌تر می‌شود. برای مثال، در سال 1401 از میان کل خانوارهایی که بین 12 تا 19.5 میلیون تومان در یک سال درآمد دارند، 80 درصد خانوارها بدون یک فرد محصل و 13.8 درصد آن‌ها دارای یک فرد محصل هستند.

طبق داده‌های سال 1401، سهم خانوارهای بدون محصل با نزدیک‌شدن به درآمدهای بالاتر به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. برای مثال، از میان کل خانوارهایی که در سال بین 90 میلیون تا 120 میلیون تومان درآمد دارند، تنها 54.3 درصد از آن‌ها بدون محصل‌اند و بیش از 25 درصد این خانوارها یک محصل دارند. همچنین، 16.4 درصد از آن‌ها دو محصل و 3.6 درصد از آن‌ها 3 محصل در خانوار خود دارند.

بالاترین رده درآمدی مربوط به خانوارهایی است که در سال گذشته 120 میلیون تومان یا بیش‌تر در طول یک سال درآمد داشته‌اند. 50.9 درصد از این خانوارها هیچ فرد محصلی ندارند اما بیش از 27.5 درصد از این خانوارها دارای یک فرد محصل هستند. سهم خانوارهایی با 2، 3 و حتی 4 محصل نیز در این رده درآمدی بالا است. برای مثال، 18.3 درصد از خانوارهای این گروه درآمدی 2 محصل و 2.8 درصد از آن‌ها 3 محصل در میان خود دارند.

بنابراین به نظر می‌رسد که در سطوح درآمدی بالاتر امکان تحصیل‌کردن برای افراد بیش‌تری در یک خانوار فراهم می‌شود در حالی که این مشاهده درمورد خانوارهایی با درآمد پایین خلاف این رویه را نشان می‌دهد.