به گزارش اکوایران، نفت یکی از مهمترین متغیرهای تصمیم ساز در اقتصاد ایران است. این طلای سیاه سال‌هاست نقشی کلیدی را در اقتصاد کشور بازی کرده است. نقشی که آن را در دوران رونق و تولید یا رکود و کاهش رشد اقتصادی می‌توان به وضوح مشاهده کرد. به طوریکه آمارها نشان می‌دهد در دوران فروش وافر نفت در کشور همواره اقتصاد با سرعت خوبی حرکت کرده است اما به محض فروکش کردن درآمدهای نفتی رشد اقتصادی از آن متاثر شده و رکود در بازارها به وجود آمده است.

 بررسی آمار فروش نفت در کشور نشان می‌دهد از سال ۱۹۷۳ تا سال ۲۰۰۹ همواره این آمار به صورت شفاف منتشر شده و منابع مختلف آماری با اختلاف کمی میزان فروش نفت ایران را اعلام کرده‌اند. اما از سال ۲۰۰۹ به بعد واگرایی آماری میان منابع مختلف ایجاد شده است به طوریکه گاهی میان دو آمار رسمی یک میلیون بشکه نفت اختلاف وجود داشته است.

این اختلاف از کجا می‌آید؟ سوالی که سعی شده در این گزارش به آن پاسخ داده شود.

فروش نفت از سال ۱۹۷۳ تا ۲۰۰۹

همانطور که گفته شد از سال ۱۹۷۳ تا سال ۲۰۰۹ میلادی آمار فروش نفت از مجاری مختلف تقریبا یکسان بوده است. برای بررسی این گزاره از آمارهای سه منبع مهم استفاده شده است که دقیق‌ترین آمار از فروش نفت ایران را داشته‌اند.

این سه منبع عبارتند از بانک مرکزی، اوپک و شرکت نفتی بریتیش پترولیوم. این سه مرکز آماری معتبر در طی این سال‌ها همواره اختلاف جزئی در اعلام آمارهای نفتی داشته‌اند اما به طور کلی میزان فروش نفت ایران را با دقت بالایی منتشر می‌کردند. 

اما از سال ۲۰۰۹ به بعد این سه مرکز دچار واگرایی آماری شدند که در ادامه به بررسی این واگرایی و علت آن خواهیم پرداخت.

030108

واگرایی آماری با آغاز تحریم‌ها

چنانچه گفته شد از سال ۲۰۰۹ به بعد آمارهای نفتی این سه مرکز معتبر آماری دچار واگرایی شد. علت این واگرایی نیز شروع تحریم‌های اقتصادی ایران بود. به بیان دقیق‌تر تحریم‌های اقتصادی و نفتی به مرور اقتصاد ایران را دچار آسیب کرد به طوریکه هر آمار شفافی از فروش نفت می‌توانست گلوگاه‌های فروش نفت ایران را تهدید کند و به اقتصاد آسیب برساند.

به همین دلیل از این سال به بعد و علی الخصوص پس از شروع دهه ۹۰، این اختلاف آماری واگرایی بیشتری پیدا کرد. برای مثال در سال ۲۰۱۶ آمار فروش نفت ایران توسط bp یک میلیون بشکه در روز بیشتر از آمارهای اعلامی توسط اوپک و بانک مرکزی بود.

لذا می‌توان گفت با شروع تحریم‌های اقتصادی و نفتی آمریکا علیه ایران، شفافیت آمارهای فروش نفت کاهش یافت و واگرایی این آمارها از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ بیشتر و بیشتر شد.