به گزارش اکوایران، اعضای اروپایی ۵+۱ شامل ۳ کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا (E3 یا تروئیکای اروپایی) در بیانیه‌‌ای خطاب به شورای حکام آژانس درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواستار رسیدگی به اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت توافق شدند.

در آغاز این بیانیه فرانسه، آلمان و بریتانیا از مدیرکل آژانس رافائل گروسی به خاطر آخرین گزارش خود درباره وضهیت برنامه هسته‌ای و تعهدات ایران ذیل برنامه جامع اقدام مشترک، علیرغم محدودیت‌های اعمال شده در راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های ایران تشکر کرده‌اند.

10

نگران از پیشروی هسته‌ای ایران

این بیانیه با ابراز نگرانی عمیق از پیشرفت‌های هسته‌ای مستمر ایران، می‌افزاید: در نتیجه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در نقض برجام برای بیش از سه سال، برنامه هسته‌ای این کشور اکنون بیش از هر زمان دیگری در گذشته پیشرفت کرده است» که به ادعای این کشورها، »این امر امنیت بین المللی را تهدید می کند و خطر تضعیف رژیم جهانی منع اشاعه را به همراه دارد».

در ادامه بیانیه آمده است: «انباشت نگران کننده مواد غنی شده، به ویژه اورانیوم با غنای بالا تا 60 درصد و اورانیوم غنی شده تا 20 درصد، دلیلی برای نگرانی بزرگ است. این باعث کاهش بیشتر زمان گریز هسته‌ای ایران می‌شود و به بی‌اعتمادی نسبت به اهداف دامن می‌زند. بخشی از این ذخایر به اهداف غنی‌شده تبدیل شده و تحت تشعشع قرار گرفته است که بازگشت به برجام را پیچیده‌تر می کند». تروئیکای اروپایی مدعی است «هیچ یک از این فعالیت ها توجیه غیرنظامی معتبری ندارند».

خطر فروپاشی توافق

علاوه بر این، ۳ کشور اروپایی بر این باورند که «پیشرفت‌های هسته‌ای ایران خطر از هم پاشیدن توافقی که ما با دقت آن را برای بازگرداندن برجام تنظیم کرده‌ایم را به همراه دارد. ادامه تحقیق و توسعه و استفاده گسترده از سانتریفیوژهای پیشرفته به طور دائمی توان غنی سازی ایران را بهبود می بخشد. ایران اکنون با بیش از 2000 سانتریفیوژ پیشرفته قدرتمند غنی‌سازی می‌کند که می‌توانند چندین برابر سریع‌تر از مدل مجاز در برجام غنی‌سازی کنند. هرچه ایران بیشتر در حال پیشرفت و انباشت دانش با پیامدهای غیرقابل برگشت باشد، بازگشت به برجام دشوارتر می شود».

این بیانیه با اشاره به فعالیت های تحقیق و توسعه در مورد تولید فلز اورانیوم تأکید کرده است: «ضروری است که ایران این فعالیت ها را از سر نگیرد یا کار دیگری را آغاز نکند، به ویژه در رابطه با تبدیل UF6 به UF4، که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری در ایران ندارند. پیشرفت‌ها در این زمینه خیلی سریع توازن توافقی را که ما در وین نهایی کرده‌ایم بر هم می‌زند».

مذاکرات+برجامی+وین

امکان عدم بازیابی تداوم دانش آژانس

این بیانیه می‌افزاید: «از زمانی که ایران اجرای اقدامات نظارتی مرتبط با برجام را متوقف کرد و اجرای پروتکل الحاقی را به حالت تعلیق درآورد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به مدت یک سال و نیم از دسترسی حیاتی به داده‌های مربوط به سانتریفیوژ و ساخت قطعات محروم بوده است. این بدان معناست که نه آژانس و نه جامعه بین‌المللی نمی‌دانند ایران چه تعداد سانتریفیوژ در فهرست موجودی خود دارد، چه تعداد سانتریفیوژ ساخته شده است و در کجا ممکن است واقع شوند، و دقیقاً در چه نقطه‌ای در حال گسترش برنامه و ساخت قطعات و مونتاژ سانتریفیوژ است. آژانس بسیار واضح است که فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آن در رابطه با برجام در نتیجه تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهداتش به‌طور جدی تحت تأثیر قرار گرفته است. این موضوع این سوال را مطرح می‌کند که آیا آژانس با توجه به زمانی که از زمان شروع این اقدامات ایران می‌گذرد، در آینده می‌تواند تداوم دانش را بازیابی کند یا خیر.

ما قویاً از ایران می‌خواهیم که به تعهدات قانونی خود و اجرای قانون بازگردد».

توافق بطور نامحدود روی میز نمی‌ماند

در ادامه بیانیه آمده است: «اتحادیه اروپا، ۳ کشور اروپایی، آمریکا، چین و روسیه از آوریل 2021 درگیر مذاکرات فشرده با ایران با هدف بازگرداندن برجام هستند. E3 از هیچ تلاشی دریغ نکرده است و زمانی که ما سه ماه پیش وین را ترک کردیم، یک توافق قابل اجرا روی میز داشتیم که ایران و آمریکا را به تعهداتشان در برجام بازمی‌گرداند. ما متاسفیم که ایران هنوز از فرصت دیپلماتیک برای انعقاد توافق استفاده نکرده است.

ما همیشه به صراحت گفته ایم که اولویت ما بازگرداندن برجام بوده است. به همین ترتیب، ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که توافق نمی‌تواند به طور نامحدود روی میز بماند، دقیقاً به این دلیل که ایران به پیشرفت توانایی‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و مزایای عدم اشاعه توافق و در نتیجه امکان دستیابی به توافق را تضعیف می‌کند.

ما قویاً از ایران می‌خواهیم که تشدید برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند و فوراً برای توافقی که روی میز است اقدام کند. این امر همچنین به آژانس اجازه می‌دهد تا راستی‌آزمایی و نظارت کامل را از سر بگیرد و تداوم دانش خود را در مورد این برنامه بازسازی کند و به جامعه بین‌المللی در مورد ماهیت منحصراً صلح‌آمیز آن تضمین دهد.

ما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به خاطر گزارش‌های عینی و کامل و اجرای دقیق و بی‌طرفانه مأموریتی که شورای امنیت سازمان ملل به آن اعطا کرده است، ستایش می‌کنیم. ما مدیرکل را ترغیب می کنیم که شورا را در مورد پیشرفت نظارت و راستی آزمایی در ایران در تمام جنبه های آن مطلع کند. ما از انتشار عمومی آخرین گزارش سه ماهه آژانس در مورد نظارت و راستی آزمایی در ایران استقبال می کنیم».

گروسی دست خالی ایران را ترک کرد

آمریکا و اروپا پیش‌نویس قطعنامه را به شورای حکام دادند 

این در حالی است که آمریکا و اروپایی ها پیش نویس قطعنامه انتقاد از ایران را به شورای حکام آژانس ارائه کردند.

بر اساس گزارش رویترز، ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و فرانسه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به هیئت ناظر هسته‌ای سازمان ملل ارائه کرده‌اند که در آن از ایران به دلیل پاسخ ندادن کامل به سؤالات این نهاد در مورد ردیابی اورانیوم در سایت‌های اعلام‌نشده انتقاد کرده‌اند، اقدامی که احتمالاً منجر به نارضایتی ایران خواهد شد.

ارائه متنی که رویترز مشاهده کرده و نسبت به پیش‌نویس منتشر شده در هفته گذشته تغییر چندانی نکرده است، به این معنی است که در نشست سه‌ماهه این هفته شورای حکام 35 کشوری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بحث و رأی‌گیری قرار خواهد گرفت.

چندین دیپلمات گفتند که این قطعنامه به‌رغم هشدارهای ایران در مورد پاسخ متقابل و عواقبی که می‌تواند مذاکرات متوقف‌شده برای نجات برجام را بیشتر تضعیف کند، احتمالاً به راحتی تصویب می‌شود. روسیه متحد ایران با چنین قطعنامه ای مخالف است.

متن پیش‌نویس قطعنامه ارائه شده می‌گوید: «شورای حکام نگرانی عمیق خود را ابراز می‌کند که مسائل پادمان مربوط به این سه مکان اعلام‌نشده به دلیل همکاری‌های اساسی ناکافی از سوی ایران، علی‌رغم تعاملات متعدد با آژانس، حل‌نشده باقی مانده است».

در متنی که رویترز مشاهده کرده است، شورای حکام از ایران می‌خواهد که برای انجام تعهدات قانونی خود فوراً اقدام کند و بدون تأخیر، پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تعامل بیشتر برای شفاف‌سازی و حل و فصل همه مسائل پادمانی باقی‌مانده را بپذیرد».

هشدار تهران

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه در پیامی درباره این مذاکرات در توئیتر نوشت: «کسانی که برای قطعنامه ضدایرانی در آژانس فشار می آورند، مسئول تمام عواقب آن خواهند بود».

امیرعبداللهیان هفته گذشته گفت هرگونه اقدام سیاسی آمریکا و سه متحد اروپایی اش در آژانس بین المللی انرژی اتمی «بی شک با پاسخ متناسب، مؤثر و فوری ایران مواجه خواهد شد».

امیرعبداللهیان

تقابل ایران و آژانس، توافق را منتفی می‌کند؟

در همین رابطه، امواج‌مدیا در گزارشی به تأثیر قطع‌نامه‌‌ آمریکا و سه کشور اروپایی علیه ایران بر روند مذاکرات هسته‌ای پرداخته است.

بر اساس این گزارش، در شرایطی که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال بررسی این است که آیا تهران را محکوم کند یا خیر، ایران اعلام کرده است که به هر اقدامی علیه خود "مؤثر و فوری" پاسخ خواهد داد.

ایران هشدار داده است که اگر شورای حکام قطع‌نامه‌ای را که از سوی ایالات متحده و سه کشور اروپایی امضاکننده‌ی برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) پیشنهاد شده است، تصویب کند، ممکن است تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۱۳۹۴ از مسیر خارج شود و حتی همکاری با ناظر هسته‌ای سازمان ملل تحت تأثیر قرار گیرد.

ایالات متحده و سه کشور اروپایی امضاکننده‌ی برجام، در ۱۱ خرداد برای همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تحقیقاتش درباره‌ی آثار اورانیوم یافت‌شده در سه تأسیسات اتمی قدیمی اما اعلام‌نشده، پیش‌نویس یک قطع‌نامه را تنظیم کردند.

رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارشی در روز ۹ خرداد اعلام کرد که پاسخ‌های ایران به سؤالات آژانس در مورد این سه مکان، "از نظر فنی معتبر نیستند."

واکنش شدیداللحن تهران به احتمال تصویب قطعنامه

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، روز ۱۷ خرداد، آژانس را به تن‌دادن به "بازیِ طراحی‌شده از سوی رژیم فاسد صهیونیستی" متهم کرد. کمالوندی در یادداشتی که در خبرگزاری رسمی ایرنا منتشر شد، نوشت "خرابکاری انسانی" با هدف ایجاد "آلودگی" در کشوری به پهناوری ایران امکان‌پذیر است.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی ایران، در تاریخ ۱۰ خرداد از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد کرد و گفت که این "منصفانه نیست." او همچنین مدعی شد که این گزارش تحت "فشار" اسرائیل -منتقد سرسخت توافق هسته‌ای ایران‌- تهیه شده است. در خور توجه است که گروسی در روز ۱۲ خرداد برای گفتگو با نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل و سایر مقامات ارشد به این کشور سفر کرد.

خطیب‌زاده در ۱۶ خرداد گفت که ایران از "همه‌ی اعضای شورای حکام" خواسته است به قطع‌نامه‌ی آمریکا و سه کشور اروپایی در ۱۸ خرداد رأی منفی دهند.

این دیپلمات ارشد ایرانی گفت که ایران هم گزارش آژانس و هم قطع‌نامه‌ی غرب را "قبول ندارد" زیرا "برخلاف" دیپلماسی هستند. او همچنین هشدار داد که این قطع‌نامه می‌تواند هم بر "همکاری‌های ما با آژانس و هم مذاکرات ما اثرات منفی" داشته باشد.

سه روز پیش از آن، در تاریخ ۱۳ خرداد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، به جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا، هشدار داد که ایران به هر اقدامی علیه خود در آژانس "واکنش متناسب، مؤثر و فوری" نشان خواهد داد.

گروسی در یک کنفرانس مطبوعاتی در ۱۶ خرداد -پس از سخنرانی در جلسه‌ی اولیه‌ی نشست فصلی شورای حکام- از احتمال بازنگری ایران در روابط خود با آژانس ابراز تأسف کرد.

گروسی به خبرنگاران گفت: "به نفع هیچ‌کس نیست که همکاری بیش از این کاهش یابد."

در همین حال، خبرگزاری تسنیم در تاریخ ۱۶ خرداد ادعا کرد که تصویب قطع‌نامه ممکن است بر توافق‌های موجود ایران با آژانس تأثیر بگذارد.

تسنیم به نقل از "منابع آگاه" نوشت که با قطع‌نامه علیه ایران "زمینه برای برهم خوردن توافق‌های سابق با آژانس فراهم خواهد شد."

طبق توافقی که ابتدا اسفند ۱۳۹۹ منعقد شد -و از آن زمان بارها تمدید شده است- ایران به آژانس اجازه‌ی ادامه‌ی کار دوربین‌های نظارتی را می‌دهد؛ با این امای بزرگ که آژانس تا زمانی که برجام به طور کامل احیا نشود، به تصاویر دسترسی نخواهد داشت.

در اسفند ۱۴۰۰، گروسی و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، بر سر چارچوبی به توافق رسیدند که بر اساس آن تهران باید توضیحاتی کتبی برای سؤالات آژانس در مورد آثار اورانیوم یافت‌شده در سه سایت ایران ارائه می‌کرد.

گروسی در نطق آغازین خود در جلسه‌ی شورای حکام در ۱۶ خرداد تأکید کرد که ایران "توضیحاتی ارائه نکرده است که از نظر فنی معتبر باشد."

گروسی بعداً در یک نشست مطبوعاتی به خبرنگاران گفت که این فقط "موضوع زمان" است که ایران به اندازه‌ی کافی اورانیوم غنی‌شده برای هبور از آستانه هسته‌ای به دست آورد. با این حال، وی تأکید کرد که تهران با داشتن سلاح هسته‌ای واقعی فاصله دارد و داشتن مواد با ساختن بمب دو چیز متفاوت است.

دفاع تهران از توضیحات خود

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، ضمن دفاع از پاسخ‌های ایران به سؤالات آژانس، در ۱۶ خرداد تأکید کرد که تهران توضیحاتی "دقیق" ارائه کرده است.

اسلامی در گفتگو با الجزیره احتمال این‌که سطح غنی‌سازی اورانیوم در صورت نیاز از ۶۰ درصد فعلی به ۹۰ افزایش یاید را رد نکرد.

با این حال، اسلامی خاطرنشان کرد تصمیم برای افزایش سطح غنی‌سازی با "مسئولان مربوطه" است که احتمالاً اشاره‌ی وی به شورای عالی امنیت ملی بوده است. وی افزود: اگر ایران تصمیم به افزایش سطح غنی‌سازی بگیرد، «برای تحریک‌کردن نیست."

به نوشته امواج‌مدیا، با توقف مذاکرات برای احیای برجام از ۲۰ اسفند -و این‌که هیچ پیشرفتی در مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده از آن زمان تاکنون صورت نگرفته است- ایران می‌گوید که آماده است بدون توافق هسته‌ای ادامه دهد.

معنای هشدارهای تهران

با این حال، هشدار ایران مبنی بر این‌که قطعنامه و سرزنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را از مسیر خارج کند، حاکی از آن است که تهران می‌خواهد برجام را بازگرداند.

اگر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطع‌نامه‌ی سخت‌گیرانه‌ای تصویب کند، دست ایران بسته نیست. ممکن است اقدامات تلافی‌جویانه شامل مراحلی مانند خاموش‌کردن دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا از بین‌بردن تصاویر ثبت‌شده تا کنون در دوربین‌ها باشد. ایران همچنین می‌تواند سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد.

ایران در گذشته هشدار داده بود که رأی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بازگرداندن پرونده‌ی هسته‌ای‌اش به شورای امنیت سازمان ملل، می‌تواند تحریکی باشد برای خروج از معاهده‌ی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT).