آلترناتیو ۵گانه آمریکا برای «مرگ برجام»

به گزارش اکو ایران، چشم‌انداز مبهم نسبت به احتمال موفقیت در حصول توافق برای بازگشت متقابل طرف‌ها به برجام، دیپلمات‌ها و کارشناسان را به بررسی جایگزین‌های بالقوه و گمانه‌زنی درباره سناریوهای پس از شکست  احتمالی در احیای برجام سوق داده است.

در حالی که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی در وین از روز دوشنبه کلید می‌خورد، طرف ایرانی این موعد را آغاز مذاکرات با هدف رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا می‌خواند، و طرف غربی اغلب از ۲۹ نوامبر به عنوان تاریخ «ازسرگیری» مذاکرات «احیای برجام» یا «راند هفتم» مذاکرات وین می‌نامد. امری که خود حاکی از میزان اختلاف موجود و پیچیدگی مسیر دیپلماتیک پیش رو است و در عین حال یک نکته را یادآور می‌شود؛

اینکه طرف غربی خواهان ادامه مسیر از جایی است که مذاکرات در دور ششم با «تدوین یک نقشه راه کلی مورد توافق طرف و چند مورد اختلافی مهم»، متوقف شد. در حالی که اظهارات وزیر خارجه ایران و معاونش، علی باقری که مسئول پرونده هسته‌ای است این تصور را ایجاد کرده که احتمالاً دولت جدید ایران، مخالف چارچوب تفاهم‌شده و خواهان مذاکره از ابتدای کار است.

هنری رُم، تحلیلگر ارشد گروه اوراسیا به فارین پالیسی گفت که «هنوز دلایل خوبی برای بازگشت ایران به میز مذاکره وجود دارد. مهم‌ترین دلیل این است که آنها باید روسیه و چین را در کنار هم نگه دارند و روس‌ها و چینی‌ها می‌خواهند توافق به جای خود بازگردد. آنها خواهان تعامل ایران هستند». وی بر این باور است که «ایرانی‌ها بسیار مشتاق هستند اطمینان حاصل کنند که حداقل  ادعای قابل قبولی داشته باشند که دلیل شکست مذاکرات نبوده‌اند».

با این حال رم هنوز نسبت به پیشرفت فوری تردید دارد: «بسیار شک دارم که در این دور اول اتفاقی سازنده رخ دهد. اما اگر در اطراف میز انعطاف پذیری وجود داشته باشد، می توانید پیشرفت را خیلی سریع مشاهده کنید».

رم افزود: «مزایای بازگشت به توافق همانطور که بود، با برخی اصلاحات برای محاسبه زمان سپری شده، قابل بازیابی است. آنطور که من آن را می بینم، اساساً توافق از قبل نوشته شده است  یک معامله روی میز وجود دارد. چیزهایی وجود دارد که باید اصلاح شوند، اما هیچ کدام غیرممکن نیست». تحلیلگران گروه اوراسیا احتمال احیای برجام در سال ۲۰۲۲ را حدود ۳۰ درصد ارزیابی کرده‌اند.

ایده توافق موقت به جای احیای برجام

از سوی دیگر برخی گزارش‌ها حاکی است که با توجه به پیشرفت چشمگیر ایران در پیشبرد برنامه هسته‌‌ای خود، طرف آمریکایی نیز نسبت به مزایای باقی‌مانده توافق اولیه دچار تردید شده و در حال بررسی سناریوهای آلترناتیو برای شرایطی هستند که هدف بالقوه آن احیای برجام نیست.

کالم کویین نویسنده خبرنامه فارن پالیسی می‌‌گوید: به نظر می رسد مقامات ایالات متحده در مورد چشم انداز یک توافق به سرعت به نتیجه رسیده اند. گزارش نیویورک تایمز که روز یکشنبه منتشر شد، حاکی از آن است که کاخ سفید در عوض در حال بررسی یک توافق موقت با هدف توقف غنی‌سازی ایران در ازای کاهش برخی تحریم‌ها است. این سازش تا حدی ناشی از درک این نکته است که تلاش‌های خرابکارانه اسرائیل در ماه‌های اخیر به طور قابل‌توجهی برنامه هسته‌ای ایران را عقب نشینی نکرده است.

این هفته دولت بایدن ایده توافق هسته ای موقت با ایران را به عنوان یک آلترناتیو دیپلماتیک در صورت شکست احتمالی در احیای برجام را مطرح کرد. همانطور که پیش‌تر اکوایران گزارش داد، آکسیوس به نقل از منابعی مدعی شده است که اگرچه اولویت دولت بایدن همچنان احیای توافق برجام است، اما آمریکا ایده یک توافق موقت هسته‌ای با ایران را نیز در نظر دارد.

خریدن زمان بیشتر

باراک راوید خبرنگار آکسیوس به نقل از  سه منبع اسرائیلی و آمریکایی مدعی شده است که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، در هفته‌های اخیر، حین بحث درباره گام‌های بعدی پرونده هسته‌ای ایران با همتای خود ایال هولاتا «ایده توافق موقت با ایران برای خرید زمان بیشتر برای مذاکرات هسته ای» را مطرح کرد.

به نوشته آکسیوس، این ایده فقط مقدماتی است و دولت بایدن همچنان اصرار دارد که توافق هسته ای سال 2015 به طور کامل برقرار شود. اما از سرگیری مذاکرات هسته ای که قرار است در 29 نوامبر در وین آغاز شود، دریچه‌ای حداقلی برای آگاهی از برخی از تفکرات درونی دولت فراهم می کند. دو منبع آمریکایی که از این گفتگو آگاهی دارند می گویند که این دو تنها در حین "طوفان فکری" بودند و سالیوان در حال انتقال ایده ای بود که یکی از متحدان اروپایی آمریکا مطرح کرده بود.

به ادعای آکسیوس منطق توافق موقت از این جهت است که پیشرفت های چشمگیر هسته ای ایران، زمان گریز هسته ای این کشور را بسیار اندک کرده است. به ادعای منابع آمریکایی، ایده این بود که «در ازای مسدود کردن بخشی از این دستاوردهای ایران (مثلاً غنی‌سازی اورانیوم تا 60 درصد)، آمریکا و متحدانش بتوانند برخی از سرمایه‌های مسدود شده ایران را آزاد کنند یا برای کالاهای بشردوستانه معافیت‌های تحریمی ارائه کنند». این در حالی است که ایران بارها بر رفع یک جای تحریم‌ها تأکید کرده است.

با این حال بر اساس این گزارش، یک مقام اسرائیلی مدعی است که هولاتا به سالیوان گفت که فکر می‌کند این ایده خوبی نیست و بر نگرانی اسرائیل مبنی بر تبدیل شدن هرگونه توافق موقت به یک توافق دائمی که به ایران اجازه می‌دهد زیرساخت‌های هسته‌ای و ذخایر اورانیوم خود را حفظ کند، تاکید کرد. یک منبع آگاه نیز گفت: هولاتا در تماس دیگری با سالیوان تاکید کرد که ایالات متحده و متحدان اروپایی آن باید در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین برای صدور قطعنامه محکومیت ایران تلاش کنند. درخواستی که عملاً بیظ پاسخ مانده،  چراکه دیپلمات‌ها می‌گویند ممکن است به روند دیپلماتیک پیش رو آسیب وارد کند.

حداکثرسازی فشار حداکثری؟

در همین حال، راب مالی، نماینده آمریکا در ایران در این هفته از اسرائیل بازدید کرد و با هولاتا و همچنین با بنی گانتز وزیر دفاع و یائر لاپید وزیر خارجه اسرائیل دیدار کرد که به گفته یک مقام ارشد اسرائیلی، هر دو مدعی بودند تنها راه برای بازگرداندن فعالیت‌های هسته‌ای ایران به توافق 2015 افزایش فشار به جای کاهش فشار است. 

این گزارش مدعی است که راب مالی به صراحت گفته است که دولت بایدن نیز فکر می کند «فشار بیشتری بر ایران لازم است». وی گفت: «تفاوت اصلی بر سر زمان اقدامات بعدی علیه ایران است».

یک منبع آمریکایی آگاه با سیاست دولت باید می‌گوید: «رویکرد ایالات متحده این است که با حسن نیت به وین برویم و ببینیم ایران چه پیشنهادی دارد». این منبع ادعا کرده است که اگر ایرانی‌ها خواسته‌های به زعم وی ماکسیمالیستی (افراطی) داشته باشند، این امکان برای آمریکا وجود خواهد داشت که دیگر قدرت‌های جهانی از جمله روسیه و چین را ترغیب به افزایش فشار کند.

آکسیوس همچنین مدعی شد: موضع ایران در مذاکرات این است که ایالات متحده باید به ایران برای خروج از توافق غرامت بدهد، همه تحریم‌های (نه فقط هسته‌ای) اعمال شده از سال 2015 را به‌جای مرحله‌ای به یکباره لغو کند و تضمین دهد که هیچ دولت آینده از این توافق عقب‌نشینی نخواهد کرد.

ابداع جایگزین‌های دیپلماتیک

در چنین وضعیت پیچیده و مبهمی، به سختی می‌توان درباره آنچه ممکن است با ازسرگیری مذاکرات وین حاصل شود، پیش‌بینی قابل اتکایی کرد. اما چشم‌انداز ناامیدکننده نسبت به احتمال احیای توافق اصلی برجام، منجر شده است که دیپلمات‌ها و ناظران، آلترناتیوهای بالقوه را بررسی و درباره آن گمانه‌زنی می‌کنند. احتمالاً در صورت حذف گزینه احیای برجام، دیپلمات‌ها اوایل سال 2022 به ابداع آلترناتیوهای دیپلماتیک خلاقانه روی خواهند آورد.

به نوشته اکونومیست، «بیشتر برای بیشتر» ایران را از تحریم‌های بیشتر از توافق اولیه در ازای تعلیق طولانی‌‌تر برنامه هسته‌ای‌اش رها می‌کند. و «کمتر برای کمتر» حدود 100 میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران در خارج از کشور را در ازای بازگرداندن سطوحی از غنی سازی اورانیوم آزاد می کند.

و این در حالی است که ایران از آمریکا بارها خواسته‌است که همه تحریم های اعمال شده توسط آقای ترامپ را در فرآیندی قابل راستی‌آزمایی لغو کند و تضمین دهد که دیگر هرگز توافق را زیر پا نگذارد. از آن سو دولت آمریکا که با خروج از توافق زمینه‌ساز بحران کنونی است اصرار دارد که ایران ابتدا عملیات هسته‌ای خود را معکوس کند.

این بن‌بستی است که در پایان دور ششم مذاکرات نیز تاحدودی حل نشده باقی‌مانده بود و اکنون با گذشت ماه‌ها و پیچیده‌تر شدن برخی مسائل موجود، بدون نشان دادن حداقل‌هایی از انعطاف‌پذیری از سوی طرفین، بعید است هیچگونه پیشرفتی حاصل شود. و اگرچه تحلیلگران نیز می‌گویند در این دور مذاکرات با تیم جدید مذاکره‌کنندگان ایرانی از یک‌سو و تشدید تنش‌ها در مدت‌زمان تعلیق مذاکرات از سوی دیگر، بعید به نظر می رسد که پیشرفتی حاصل شود، اما به باور ناظران دست‌کم، موضع و موقعیت دولت جدید ایران را روشن خواهد کرد.

مذاکره مستقیم، برای تسهیل تعامل و تسریع توافق

به گفته برخی کارشناسان یکی از اقداماتی که می‌تواند فرآیند تعامل را تسهیل و رسیدن به نتیجه را تسریع کند، ملاقات مستقیم مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی است.

سجاد صفایی، محقق موسسه ماکس پلانک آلمان در مطلبی برای فارن پالیسی مدعی است: «این سیاست دیرینه نه تنها غیرضروری است، بلکه منجر به محدود کردن مانور دیپلماتیک ایران نیز می‌شود. به گفته کسانی که با مذاکرات آشنا هستند، این ممنوعیت تنها روند را کند کرده و احتمال سوء تفاهم بین طرف‌های مختلف را افزایش داده و در نتیجه هدف ایران برای لغو تحریم‌ها را تضعیف کرده است. پافشاری بر ادامه آن، تهران را به عنوان یک بازیگر انعطاف‌ناپذیر معرفی می کند که بیش از رسیدن به مصالحه، علاقه مند به دور زدن و آزمایش صبر طرف‌های دیگر است».

وی با انتقاد از اینکه «تیم سیاست خارجی رئیسی به جای حذف واسطه، با برگزاری نشست‌های جداگانه در بروکسل با دیپلمات‌های اتحادیه اروپا، لایه‌ای غیرضروری از پیچیدگی را به استراتژی ارتباطی که قبلاً ناکارآمد بود، اضافه کرد»، مدعی شده است که بر اساس گزارش‌ها دیدارهای یادشده برای «بررسی تمام متون» روی میز در پایان آخرین دور مذاکرات وین در ژوئن و «شفاف‌سازی» مسائل برای دیپلمات‌های ایرانی انجام شده است.

به ادعای نویسنده «اگر این گزارش‌ها درست باشند، این تصور عجیب به وجود می‌آید که مذاکره‌کنندگان کنونی ایران ترجیح می‌دهند به دیپلمات‌های اروپایی اعتماد کنند تا اینکه صرفاً با پیشینیان خود در تهران که در مذاکرات وین حضور داشتند و با تمام جزئیات فنی آشنا هستند ارتباط بگیرند».

صفایی با اشاره به اینکه پایان دادن به چنین ممنوعیتی بی‌سابقه نخواهد بود، می‌افزاید «هم در جریان مذاکرات هسته‌ای محرمانه در مسقط و هم در جریان مذاکراتی که منجر به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ شد، گفت‌وگوهای مستقیم [و گاهی مخفیانه] بین دیپلمات‌های دو کشور برگزار شد. بنابراین این ممکن است دوباره اتفاق بیفتد». وی بر این باور است «لغو این ممنوعیت هرگز به معنای تسلیم در برابر ایالات متحده نبوده و نیست، بلکه ابزاری صرف برای تسهیل دیپلماسی است».

عدالت ارز رایج روابط بین‌الملل نیست

صفایی در ادامه آورده است که انتقاد از آنچه وی «استراتژی ناکارآمد مذاکره ایران» خوانده، «به معنای نفی مقصر بودن ایالات متحده در ایجاد و بعداً حفظ این بن بست غیرضروری نیست. حتی بالینی‌ترین ناظر روابط ایالات متحده و ایران نیز نمی تواند درک کند که واشنگتن در قبال ابر عدم قطعیتی که امروز بر سر آینده توافق است،  سهم بزرگی از مسئولیت را بر عهده دارد. این ایالات متحده بود که اولین بار از تعهدات خود در قبال ایران سرپیچی کرد و تحریم های شدیدی را علیه این کشور اعمال کرد.

وی معتقد است که «این به سخره گرفتن عدالت است که طرف مقصر به جای اینکه ابتدا با برداشتن تحریم‌ها و حتی جبران خسارات مادی که از طریق تحریم‌های وارد شده، کفاره گناهان خود را بپردازد، اجازه دارد پیش‌شرط‌هایی را برای ورود مجدد به توافق تعیین کند.

صفایی می‌افزاید: «اما عدالت ارز رایج روابط بین الملل نیست، بلکه روابط قدرت تعیین کننده هستند. و پیمایش در پویایی قدرتِ اغلب ناعادلانه‌ی حاکم بر نظم بین‌دولتی، از جمله مستلزم آشنایی با زبان نظام بین‌الملل، ساختار بوروکراتیک و عملکرد درونی این سیستم است. این نیازمند دیپلمات‌های شایسته‌ای است که تفاوت بین مطلوب، عادلانه و آنچه به لحاظ عملی امکان‌پذیر است را تشخیص دهند».

نویسنده مدعی شده است: «تاریخ کشور مملو از نمونه هایی از ایدئولوگ های ظاهراً سازش ناپذیر است که در نهایت در برابر واقعیت های تلخ اما تغییرناپذیر نظم جهانی فروتن شدند و آموختند که به تکنوکرات های توانا و عمل گرا برای کشور خود تبدیل شوند. اینکه آیا افرادی که امروز دستگاه سیاست خارجی ایران را رهبری می‌کنند، توانایی چنین تحولی را دارند یا نه، باید دید، اگرچه آسان است که دلایلی برای از دست دادن همه امیدها پیدا کنیم».

صفایی در پایان یادداشت خود در فارن پالیسی نوشته است: امیرعبداللهیان اخیراً از قصد خود برای استفاده از «تخصص» و «ظرفیت» دیپلمات‌های سابق ایرانی که در مذاکرات هسته‌ای قبلی شرکت کرده‌اند و همچنین دانشمندانی با دانش تخصصی در مورد این توافق صحبت کرده است. او هیچ اشاره ای صریح به سلف خود محمد جواد ظریف – که اکنون دانشیار دانشگاه تهران است – یا سلف باقری کنی، عباس عراقچی، نکرد. اما اندکی پس از این اظهارات، خود وی و باقری کنی با چند تن از مقامات پیشین آشنا به این توافق از جمله عراقچی به گفتگو درباره مذاکرات آتی وین نشستند.

آلترناتیو ۵گانه واشنگتن برای شکست مذاکرات

از سوی دیگر دن دی لوس و ابیگیل ویلیامز، تحلیلگران ان‌بی‌سی‌نیوز در مطلبی با عنوان «در صورت شکست مذاکرات هسته ای با ایران، ایالات متحده گزینه های تلخی را بررسی می‌کند» نوشته‌اند: دیپلمات‌های غربی، مقامات سابق و کارشناسان آمریکایی می‌گویند در حالی که ایران و قدرت‌های جهانی برای از سرگیری مذاکرات هفته آینده درباره احیای توافق هسته‌ای آماده می‌شوند، ایالات متحده و متحدانش در حال بحث درباره فهرستی از گزینه‌های «طرح B» در صورت شکست مذاکرات هستند.

به ادعای نویسندگان، در شرایطی که احتمال دستیابی به موفقیت در مذاکرات وین دور از دسترس به نظر می‌رسد و ایران در تقابل با بازرسان هسته‌ای سازمان ملل متحد است، مقامات آمریکایی و اروپایی با مجموعه‌ای از انتخاب‌های تلخ -از تحریم‌های تشدید شده تا اقدام نظامی بالقوه- روبرو هستند.

به نوشته ان بی سی، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا ماه گذشته گفت که ایالات متحده آماده است تا در صورت شکست مذاکرات به گزینه‌های دیگر روی بیاورد و اسرائیل به صراحت اعلام کرده که آماده است در صورت لزوم اقدام نظامی انجام دهد تا از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کند.

ان‌بی‌سی نیوز افزود یک مقام ارشد سابق آمریکایی که با این بحث‌ها آشناست، گفت: تعداد گسترده‌ای از پیامدها در صورت بی‌نتیجه ماندن (مذاکرات) وجود دارد. این گزارش به نقل از دیپلمات‌های اروپایی، مقام‌های سابق آمریکایی و کارشناسان این کشور، گزینه‌های ممکن در صورت شکست مذاکرات را به این شرح عنوان کرده است:

۱. متقاعد کردن چین به توقف واردات نفت از ایران،

۲. تشدید تحریم‌ها، از جمله هدف قرار دادن فروش نفت ایران به چین،

۳. پیگیری توافق هسته‌ای موقتی کمتر جاه‌طلبانه،

۴. راه‌اندازی عملیات مخفیانه برای خرابکاری در برنامه هسته ای ایران، و

۵. دستور حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران یا حمایت از اقدام نظامی اسرائیل

ان‌بی‌سی به نقل از مقام‌های سابق این کشور ادعا کرد اگر گفت‌وگوها در وین با شکست مواجه شود، اوضاع به زودی می‌تواند شبیه به بن‌بست تنش‌آمیز بین ایالات متحده و ایران قبل از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ شود. طبق این گزارش، مقامات سابق آمریکایی افزودند اما برنامه هسته‌ای ایران بسیار پیشرفته‌تر از آن زمان است و به واشنگتن فضای کمتری برای خنثی کردن بحران می‌دهد.

اریک بروئر یک مقام ارشد سابق آمریکایی که در دولت ترامپ و اوباما روی اشاعه تسلیحات اتمی کار می‌کرد، گفت: ما اکنون در مکان متفاوتی نسبت به اواسط تا اواخر دهه ۲۰۱۰ هستیم.

هویج‌های کمتر خوشمزه و چماق‌های کم‌زورتر

وی می‌افزاید: ایالات متحده و متحدان اروپایی نیز قدرت چانه‌زنی کمتری نسبت به دوران دولت اوباما دارند، زمانی که امکان لغو تحریم‌ها انگیزه جذابی برای ایران ایجاد کرد و زمانی که ترس از تحریم‌های بیشتر به دیپلمات‌های غربی اهرم‌های ارزشمندی داد.

به گفته مقامات فعلی و سابق آمریکا، اما توافق ۲۰۱۵ نتوانست رونق اقتصادی مورد انتظار ایران را فراهم کند و تهدید تحریم‌های بیشتر اکنون وزن کمتری دارد، زیرا حاکمیت ایران بر این باور است که این کشور بدترین چیزی را که ایالات متحده می‌توانست درنظر بگیرد، تحمل کرده است.

یک مقام ارشد سابق آمریکایی آگاه از مذاکرات دیپلماتیک که روی سیاست ایران کار می‌کرد، گفت: «هویج‌های ما این بار به آن خوشمزگی نیستند و چماق‌های ما زور کمتری دارند».

طبق این گزارش، یک دیپلمات اروپایی هم مدعی شد: «ایرانی‌ها در مورد بازگشت به توافق مذاکره نمی‌کنند. آن‌ها در تلاش هستند تا در مورد توافق دوباره مذاکره کنند».

در ادامه این گزارش آمده است: از دیدگاه ایران، توافق ۲۰۱۵ هرگز به اعتبار خود عمل نکرد، زیرا بسیاری از شرکت‌های خارجی با وجود لغو تحریم‌های متعدد ترجیح دادند از بازار ایران دوری کنند. و ایرانی‌ها استدلال می‌کنند که پایبندی به توافق، زمانی که ایالات متحده از آن در سال ۲۰۱۸ خارج شد، از مسیر منحرف شد.

بازی خطرناک و احتمال خطای محاسباتی

یک دیپلمات خارجی در غرب آسیا گفت که انتظار ندارد مذاکرات در وین نتیجه زیادی داشته باشد و افزود: یک دلیل خوب به من بدهید که چرا ایران بخواهد به توافق بازگردد؟

کلسی داونپورت مدیر سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات در اظهارنظری در خصوص تداوم برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: «این تاکتیک‌ها می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. به نظر می‌رسد ایران فکر می‌کند که می‌تواند از پیشرفت‌های هسته‌ای خود برای گرفتن امتیازات بیشتر از ایالات متحده استفاده کند. و اینجاست که تهران بازی بسیار خطرناکی را انجام می‌دهد، زیرا این خطر را دارد که ایالات متحده را به نقطه‌ای سوق دهد که مقامات ارزیابی کنند که منافع این توافق قابل احیاء نیست».

به ادعای دیپلمات‌های اروپایی و مقامات سابق آمریکایی، اگر مذاکرات به بن‌بست برسد، دولت بایدن ممکن است تلاش کند از اعلام پایان گفت‌وگوها اجتناب کند و در عوض درها را برای سایر پیشنهادات موقت کمتر از بازگشت کامل به توافق ۲۰۱۵ باز بگذارد. یکی از احتمالات می‌تواند یک توافق موقت باشد که در آن هر یک از طرفین موافقت خواهند کرد که گام‌های کوچکی بردارند یا اساساً وضعیت موجود را تا زمان توافق آینده متوقف کنند.

اریک بروئر مقام ارشد سابق آمریکایی در همین خصوص ادعا کرد، «عنصر حیاتی هر پلن بی باز نگه داشتن درها برای گفت‌وگوها است. این کار هوشمندانه‌ای است که باید انجام دهیم تا بتوانیم در قبال ایران راه خروج داشته باشیم». 

هدف قرار دادن فروش نفت ایران به چین

به ادعای این گزارش، دیپلمات‌های آمریکایی مشتاق خواهند بود تا به همتایان خود از روسیه و چین نشان دهند که ایران - نه ایالات متحده - مقصر هر گونه شکست در مذاکرات است. مقامات سابق آمریکایی و دیپلمات‌های اروپایی در این خصوص ادعا کردند اگر مسکو و پکن به این نتیجه برسند که ایران انعطاف‌ناپذیر است، این به واشنگتن کمک می‌کند تا بر ایران فشار بیاورد.

این مقامات سابق افزودند، اگرچه چین نقش سازنده‌ای در مذاکراتی که منجر به توافق ۲۰۱۵ شد، ایفا کرد، اما مشخص نیست که پکن این بار برای حمایت از موضع ایالات متحده آماده باشد، به ویژه با توجه به موضع قاطعانه‌تر چین در قبال آمریکا.

به ادعای برایان اوتول، عضو غیردائم اندیشکده شورای آتلانتیک، «اگر مذاکرات نتیجه ندهد، دولت بایدن به دنبال راه‌هایی برای افزایش فشار بر تهران خواهد بود که احتمالاً شامل سرکوب فروش نفت ایران به چین می‌شود که در ماه‌های پایانی سال گذشته افزایش یافت». 

اوتول که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷ روی سیاست تحریم‌ها برای وزارت خزانه‌داری آمریکا کار می‌کرد و اکنون مدیر تحریم‌ها و غربالگری شرکت Truist Financial Corp است، گفت: اگر مذاکرات شکست بخورد، این یکی از اولین چیزهایی است که در نظر می‌گیرند. 

وی پیش‌بینی کرد دولت بایدن در ابتدا سعی می‌کند چین را متقاعد کند که واردات نفت از ایران را قطع کند و اگر این کار شکست بخورد، می‌تواند یک شرکت کشتیرانی چینی را که در جابجایی محموله‌های نفتی دخیل است، تحریم کند. او گفت که مقامات ایالات متحده احتمالاً می‌خواهند از هدف قرار دادن بانک‌های بزرگ چینی خودداری کنند.

با وجود همه این ادعاها، طبق این گزارش، مقامات کنونی و سابق آمریکایی و اروپایی اذعان می‌کنند که هر کارزار تحریمی جدید ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا اثر کند که به ایران زمان بیشتری برای توسعه برنامه هسته‌ای خود می‌دهد و حتی در آن زمان هم ممکن است تحریم‌ها اثر مطلوب را نداشته باشد.

گزینه خرابکارانه

به ادعای ان‌بی‌سی نیوز، برای افزایش فشار بر ایران، ایالات متحده می‌تواند تصمیم بگیرد که از تحریم‌ها فراتر رفته و عملیات خرابکارانه از حملات سایبری گرفته تا مواد منفجره، برای مختل کردن برنامه هسته‌ای ایران انجام دهد.

به اذعان این رسانه آمریکایی، اگرچه خرابکاری مخفیانه باعث خسارت و تأخیر شده، اما ایران با مضاعف کردن تلاش‌های خود برای غنی‌سازی اورانیوم و تقویت برنامه هسته‌ای خود به چنین اقداماتی پاسخ داده است.

داونپورت مدیر سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات گفت: در درازمدت، شاهد بوده‌اید که ایران با افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود به این حملات پاسخ می‌دهد.

مقام‌های سابق ایالات متحده درگیری نظامی را بعید دانستند و گفتند اگر مذاکرات با شکست مواجه شود، نتیجه می‌تواند یک بحران خفیف و رو به وخامت و بدون راه حل روشن در ماه‌های آینده باشد.

یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا هم در ادامه اتهام‌زنی‌های بدون مدرک علیه ایران، مدعی شد: «ایران نباید تصور کند که در صورت نزدیک شدن این کشور به آستانه هسته‌ای،  آمریکا و متحدانش در برابر ایران سر تعظیم فرود می‌آورند. ایران امروز با گفتن اینکه ما برنامه هسته‌ای را می‌سازیم و آمریکا و دیگران باید تسلیم شوند، در معرض خطر اشتباه محاسباتی است».

وی ادعا کرد دیگرانی هستند که اگر به این درک برسند که ایران برنامه‌اش را به گونه‌ای پیگیری می‌کند که به دنبال تبدیل شدن به کشوری در آستانه هسته‌ای است، کنار نمی‌نشینند.