پیدا و پنهان مسکن اجتماعی در تهران

منشأ طرح خانه‌های نقلی، جلسه شورای عالی مسکن با حضور رئیس‌جمهوری و شهردار تهران است؛ اما مختصات این طرح چیست؟ این خانه‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟ این طرح قرار است دو چالش اصلی شهر تهران را حل کند، چالش اول کمبود شدید واحدهای کم متراژ در تهران است که قرار است برای رفع آن خانه‌هایی با متراژی بین ۳۰ تا ۴۵ مترمربع ساخته شود و چالش دوم کسری واحدهای اجاره‌ای برای دهک‌های پایین جامعه است و دولتی‌ها قصد دارند با احداث این خانه‌ها که به «مسکن اجتماعی» در دنیا مشهورند، این چالش را هم برطرف کنند. اما ساخت چنین واحدهایی در تهران با نیاز جامعه آیا شدنی است؟ کشور ما سابقه ساخت «مسکن مهر» را دارد اما تفاوتی که بین مسکن اجتماعی و مسکن مهر وجود دارد، این است که آن واحدها به صورت ملکی به صاحبانش واگذار شد و بخش بزرگی از متقاضیان کم‌درآمد این املاک به دلیل نیاز مالی فوری خانه‌ها را فروختند و عملاً طرح به هدفش که خانه‌دار کردن نیازمندان بود، نرسید. اگر دولت از تجربه مسکن مهر درس بگیرد لازم است درباره جانمایی واحدهای مسکونی استیجاری با دقت بیشتری عمل کند و یکی از راه‌حل‌ها این است که این واحدها می‌توانند در بافت فرسوده احداث شوند اما هم‌زمان باید مراقب بود که برچسب مسکن استیجاری به یک محله نخورد و تبعات اجتماعی ایجاد نکند.

در جستجوی شهری برای سکونت همه اقشار اجتماعی

کاوه حاج علی‌اکبری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران میهمان بخش دوم این قسمت از برنامه «متراژ» است. او طرح مسکن استیجاری را طرحی در دست بررسی می‌داند و از این می‌گوید که هنوز سندی رسمی در این باره تهیه نشده است. به گفته علی‌اکبری دهک اول و دوم درآمدی امکان خانه‌دار شدن را ندارند و دهک‌های سوم تا پنجم هم از بدمسکنی در حال گذار به سوی مسکن نایابی هستند و به همین دلیل در جلسه‌ای باحضور حناچی و روحانی اجرای این طرح به عنوان راهکاری مؤثر بررسی شده است. او همچنین تائید می‌کند که عرضه این واحدها به اصطلاح مختلط است و قرار نیست منطقه‌ای با برچسب خانه‌های استیجاری انگشت‌نما شود و تبعات منفی اجتماعی ایجاد کند.

هدف‌گذاری شهرداری برای تشویق سازندگان به اجاره‌داری

در یک دهه گذشته میانگین واحدهای ساخته شده در تهران یک‌صد مترمربع بوده است و در حال حاضر روی الگوهایی برای ساخت واحدهایی بین ۲۰ تا ۴۰ متر کار می‌کنیم و معافیت‌هایی مثل عدم لزوم تأمین پارکینگ یا تأمین پارکینگ به صورت محله‌ای برای آن‌ها در نظر بگیریم. علی‌اکبری می‌گوید قرار نیست شهرداری در این طرح سازنده مسکن باشد و در مذاکراتی که این نهاد با سازندگان داشته بازخوردهای مثبتی مشاهده شده و رغبت برای ساخت واحدهای نقلی وجود دارد و شهرداری باسیاست گذاری به دنبال تشویق سازندگان بخش خصوصی به ساختن واحدهای استیجاری است. علی‌اکبری از اینکه بخش خصوصی در کشور ما مثل دیگر کشورهای دنیا به اجاره‌داری مسکن نپرداخته است گلایه می‌کند و معتقد است این یک چالش جدی است که باید راه‌حلی برایش یافت.