نبرد علیه پولشویی / حوزه پرداخت در خط مقدم تجارت الکترونیک

 اما پولشویی چیست؟ پولشویی در واقع نوعی دور زدن قانون است؛ در واقع اگر شخصی به کمک روش‌هایی، پولی را که از راه‌های غیرقانونی به دست آورده، پولی برآمده از فعالیت‌های قانونی جلوه بدهد، پولشویی انجام داده است.

پولشویی یعنی تطهیرِ پول ناپاک. رایج‌ترین روش برای پولشویی سرمایه‌گذاری پول‌ در پروژه‌های مختلف است، به شکلی که به هیچ‌وجه منبع اصلی پول‌ها قابل ردیابی نباشد.  با افزایش کسب و کارهای آنلاین و پرداخت هزینه از طریق درگاه پرداخت در کنار کافی نبودن آگاهی مردم باعث شده است تا افراد متخلف بستر اینترنت و تجارت الکترونیک را فضایی برای اهداف سودجویانه خود مناسب ببیند.

مراحل سه گانه‌ی فرآیند پولشویی

به طور کلی فرآیند پولشویی تا به انجام برسد، دارای سه مرحله است:

در مرحله‌ی اول تزریق پول به دست آمده از فعالیت‌های غیر قانونی به بازار است. در واقع فردِ متخلف، در بانک‌ها و یا موسسات مالی آزاد سپرده‌گذاری می‌کند.

مرحله‌ی بعدی نوبت به مخفی نمودن پول‌ها می‌رسد. یعنی حالا فرد متخلف باید، از طرق مختلف، درآمدهای واقعی خود را پنهان کند و با ایجاد آشفتگی‌های عامدانه در روند حسابداری‌ها و معاملات خود، امکان دسترسی قانون به منابع واقعی درآمدی شخص را سد خواهد نمود. شخص متخلف می‌تواند در بانک‌های مختلفی ‌که نظارت کم‌تری از نظر قانونی بر روی آن‌ها وجود دارد، سرمایه‌گذاری کند و یا سرمایه‌ی خود را برای اوراق قرضه و سهام واریز نماید.

مرحله‌ی سوم یا مرحله‌ی آخر فرآیند پولشویی، هنگامی است که تمام پول‌هایی، به صورت جعلی در انواع پروژه‌ها سرمایه‌گذاری شده، به حساب فرد پولشو بازمی‌گردد. معمولا این مرحله از طریق سرمایه‌گذاری شخص در خرید املاک، مستغلات و امثال این‌ها به حساب افراد بازمی‌گردد.

شرکت‌های جعلی یا پوسته‌ای

یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای انجام پولشویی تاسیس شرکت‌های جعلی مشهور به شرکت‌های پوسته‌ای است. ظاهر این نوع شرکت‌ها کاملا مطابق با شرکت‌های واقعی است اما در ظاهر آن‌ها هیچ فعالیت خاصی انجام نمی‌دهند. شرکت‌های پوسته‌ای، فضایی برای ایجاد پرونده‌ی معاملات‌ کلان است؛ معاملاتی غیر واقعی. پولشوها به نام شرکت‌های جعلی‌شان با پرونده‌سازی وام‌های کلان می‌گیرند، معافیت‌های مالی می‌گیرند و بدون هیچ تجارت و فعالیتی درآمد کسب می‌کنند.

نقش درگاه پرداخت در مبارزه با پولشویی

به طور کلی درگاه‌های پرداخت اینترنتی می‌توانند هم به عنوان ابزاری برای مقابله با پولشویی مطرح باشند. برای نمونه چنانچه شرکت‌های پرداخت‌یار سرویس‌های مالی خود را به سامانه‌ی ضد پولشویی تحت عنوان ( Anti Money Laundering) مجهز نمایند، می‌توانند به سرعت، فرآیندهای پولشویی را به شکل خودکار کشف کنند. در چنین سازکار خودکاری المان‌های متنوعی تعریف شده است ‌که سبب می‌شود یک فرآیند پولشویی عیان شود.

پر واضح است که تحلیل و بررسی تراکنش‌های انجام شده در یک روز در سراسر کشور توسط درگاه‌ها و ابزارهای مختلف، کار نیروی انسانی نیست؛ بنابراین سیستم خودکار درگاه پرداخت در راستای بررسی تراکنش‌ها طبق تعریف سرویس‌های ضدپولشویی، در این زمینه بسیار اثرگذار خواهد بود.

برای این منظور بهرمندی از هوش مصنوعی نیز یک روش زودبازده و رایج است. هوش مصنوعی این امکان را دارد که در مدت‌زمان بسیار اندک، هزاران تراکنش‌ را از جهات تعیین شده بررسی کند. هوش مصنوعی نیز می‌تواند در خط مقدم نبرد با پولشویی نیرویی بسیار کارآمد باشد.

ضوابط دولتی برای مقابله با پولشویی در تراکنش‌های الکترونیکی

سامانه شاپرک در ایران وظیفه ایجاد بستر مناسب، نظارت و تامین امنیت برای تراکنش‌های الکترونیکی مانند درگاه پرداخت را بر عهده دارد، به همین منظور ضوابط و قوانین مربوط به سرویس‌های مالی در ایران توسط این سامانه ارائه می‌شود.

اگر کمی در جریان اخبار و قوانین مربوط با درگاه پرداخت باشید، در یک سال گذشته قوانینی مانند الزامی شدن اینماد، کدمالیاتی، همچنین مسدود کردن کارت خوان و درگاه‌های پرداخت از اتفاقاتی بود که از طریق شامانه شاپرک برای مدیریت بهتر تراکنش‌های اینترنتی انجام شد. برخی از ضوابط دولت که برای شرکت‌های مالی اجرا می‌شود به شرح زیر است :

1. الزام انجام احراز هویت برای پذیرنده‌ی سرویس‌ها

2. واریز وجوه، فقط به حساب از پیش تعیین شده‌ی پذیرنده

3.  مدارک و مشخصاتی که هنگام واگذاری سرویس‌های مالی آنلاین باید ثبت گردد:

   • نشانی کامل پستی پذیرنده به همراه کد پستی شامل محل فعالیت و محل زندگی پذیرنده‌

   • مشخصات و نشانی اینترنتی دقیق پذیرنده و مشخصات هویتی و محل میزبان وب‌سایت.

4. در صورتی که پذیرنده‌ی سرویس‌های مالی بیش از یک نفر باشد، موارد بندهای ۲ و ۳ باید در مورد تمام افراد ذی‌نفع اجرا شود.

مبارزه‌ی همه جانبه پرداخت الکترونیک با پولشویی

رونق و توسعه‌ی استفاده از اینترنت و کسب وکارهای اینترنتی، به ویژه بانکداری الکترونیک، سبب می‌شود پولشویی رواج بیشتری یابد و تشخیص آن نیز هر روز مشکل‌تر شود. درنتیجه زیان‌های بیشتری بر سلامت و رشد اقتصادی کسب و کارها و به طور کل اقتصاد کشورها وارد خواهد آورد. برای همین تمهیدات لازم در راستای مبارزه‌ی همه‌جانبه با پولشویی به منظور ثبات مالی یک کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. برای رسیدن به این هدف، استفاده از سامانه‌های مناسب برای شناسایی افراد و یا شبکه‌های پولشو ضروری است.

سامانه‌ی مبارزه با پولشویی بر اساس داده‌کاوی، پاسخگوی تمام نیازهای بانک‌ها و سرویس‌های مالی متصل به تجارت الکترونیک از جلمه درگاه پرداخت، در راستای مبارزه با پولشویی خواهد بود. این نوع سامانه توانایی انجام فعالیت‌هایی را برای مقابله با پولشویی دارند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• امکان تولید گزارش برای عملیات‌های مشکوک به پولشویی بر مبنای آخرین قواعد مطروحه در بخشنامه‌های بانک مرکزی

• امکان مانیتورینگ و پایش افراد بر اساس دستورالعمل‌ها

• امکان مراقبت از افراد مظنون

• امکان مصورسازی داده‌های انبار داده‌ها با رویکرد مبارزه با پولشویی یا به عبارت بهتر تهیه گراف ارتباطات مشتری

• قابلیت نگهداری جزییات عملیات‌های انجام شده در سطح تراکنش

• نگهداری اطلاعات تاریخچه‌ای سپرده‌ها و مشتریان و قابلیت دسترسی در بازه‌های زمانی مختلف فراهم کردن بستر برای داده‌کاوی داده‌ها و جستجوی هوشمند بر مبنای سناریوهای پولشویی

• امکان مدیریت پرونده‌های مشکوک

• نمایش اطلاعات جامع مشتری با استفاده از شاخص‌های KYC و احراز هویت

• دسترسی سریع و جامع به کلیه تراکنش‌های مشتری

• تهیه گزارش‌های موردنیاز بانک مرکزی و واحد اطلاعات مالی، مطابق با آخرین نسخ بخش‌نامه‌های صادره.

پولشویی با حساب یا درگاه پرداخت اجاره‌ای

استفاده از حساب‌های اجاره‌ای، راهکار تازه‌ای برای پولشویی است. افراد پولشو با اجاره‌ی حساب‌های بانکی برخی افراد کم‌اطلاع که از قضا دچار مشکلات مالی هستند، برای انجام پولشویی و فرار مالیاتی از حساب آن‌ها بهره می‌برند. این نکته بدیهی است که اجاره کردن حساب افراد فقط به منظور فعالیت‌های مجرمانه انجام می‌شود، افراد باید در این موارد بسیار مراقب باشند. زیرا هرگونه عواقب ناشی از سوءاستفاده از این حساب‌ها، کاملا برعهده‌ی دارندگان حساب‌ها است و مجازات قانونی در انتظار آن‌ها خواهد بود.

اما سازکار حساب اجاره‌ای چگونه است؟ بر این اساس افراد سودجو، حسابی راکه به نام شخص دیگری گشوده شده از طریق وکالت در اختیار می‌گیرند. از آن پس و بر اساس وکالت رسمی هر گردش مالی در آن حساب انجام شود، مربوط به وکیل است و برای این اقدام هم، هرماه به‌عنوان‌ مثال ۲ تا ۵ میلیون تومان حق‌الاجاره به صاحب حساب پرداخت می‌کند.

در چنین مواردی معمولا فرد متخلف از همان ابتدا دسته‌چک یا کارت اعتباری خود را به صاحب اصلی حساب نمی‌دهد‌ تا این‌که اطلاعاتی از پروسه‌ی فعالیت او به دست آورد. اما پس از وکالت‌نامه و اجاره دادن حساب، تمام پیامک‌های حساب برای فرد اجاره‌کننده ارسال خواهد شد. بنابراین او اطلاعی از آن چه در حال رخ‌ دادن است، نخواهد داشت.

علاوه بر آن فرد متخلف از صاحب حساب در دفترخانه‌ی رسمی اقراریه خواهد گرفت مبنی بر این‌که تمام محتویات حساب مربوط به اوست و صاحب حساب، هر چند حساب به نام اوست، اختیاری در قبال آن ندارد. برای مثال، برخی افراد اقلام زیرمیزی را از طریق کارت حساب منشی یا اشخاصی غیر از خود فعال اقتصادی دریافت می‌کنند. در بازار نیز این گونه فعالیت‌ها دیده می‌شود به طوری که گاهی دیده می‌شود به نام باربران بازار، حساب‌هایی ‌می‌گشایند و از طریق آن به فعالیت‌های خود سامان می‌دهند.

پولشویی اجاره‌ای در درگاه پرداخت اینترنتی نیز رخ می‌دهد، افراد متخلف در وهله اول سعی می‌کنند افراد کم اطلاع را فریب دهند و سپس فرد را تشویق به پرداخت از طریق درگاه پرداخت دیگران می‌کنند، بدین صورت مشکلات قضایی برای حساب درگاه پرداخت می‌باشد و فرد متخلف اطلاعاتی ثبتی برای پیگیری از خود بجای نمی‌گزارد.

منبع : رایان پی، checkout