شیوع یک ویروس خطرناک اقتصادی / سرماخوردگی پاییزی سرمایه‌گذاری

به گزارش اکوایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد در پاییز سال جاری، رشد کل مصرف خصوصی در ایران در پاییز 1401 مثبت بوده، اما سرعت آن به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است.

به طور کلی تولید ناخالص داخلی از دو روش ارزش افزوده (تولید) و هزینه‌ای محاسبه می‌شود. در روش هزینه‌ای، حجم اقتصاد از سمت تقاضا و مخارج بررسی می‌شود؛ یعنی باید چهار جزء مصرف خصوصی (مردم)، مخارج دولت، تشکیل سرمایه و خالص صادرات را در نظر گرفت.

آمار مربوط به بخش مصرف مردم نشان می‌دهد که هزینه مصرف خصوصی نهایی در پاییز 1400، حدود 95 هزار میلیارد تومان برآورد شده بود که اکنون این رقم در پاییز سال جاری به 98 هزار میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر مصرف مردم در پاییز سال 1401 نسبت به سال 1400 نزدیک به 4 درصد رشد داشته است.

گزارش‌های منتشرشده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد که همانند فصول گذشته، رشد مصرف بالاتر از رشد کل رقم خورده است. این یعنی هزینه‌های مردم از رشد اقتصادی کشور سریع‌تر بوده است. رشد مصرف ممکن است در نگاه اول ناشی از شکوفایی اقتصاد به نظر برسد اما اگر واقعا رشد متغیر مهم رفاه متاثر از این موضوع باشد، به عقیده برخی باید در سرمایه‌گذاری نیز مشهود باشد.

عطسه مختصر مصرف و سرماخوردگی سرمایه‌گذاری!

اگرچه رشد کل مصرف خصوصی نسبت به زمان مشابه سال گذشته مثبت بوده، اما بررسی روندها نشان می‌دهد که رفته رفته از سرعت رشد کاسته شده است. گزارش مرکز آمار ایران در تبیین وضعیت پاییزی اقتصاد ایران نشان می‌دهد که هزینه‌های مصرف نهایی بخش خصوصی در پاییز سال جاری نسبت به دو فصل قبلی کمتر شده است. بهار امسال این رقم 102 هزار میلیارد ثبت شده بود که نسبت به فصل مشابه سال قبل، رشد 12 درصدی را نشان می‌دهد.

ارقام مربوط به تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز نشان می‌دهند که این متغیر نیز همانند مصرف مردم، نسبت به سه فصلی کاهش یافته است. به بیان دیگر، گزارش‌های سه‌ماهه سوم سال 1401 نشان می‌دهد که هر دو متغیر کاهش یافته‌اند.

در مدل‌های متعارف در اقتصاد کلان، سرمایه‌گذاری همواره با شدت بیشتر از مصرف ولی هم‌جهت با آن حرکت می‌کند. ضرب‌المثل معروفی در بین اقتصاددانان وجود دارد که وقتی مصرف عطسه مختصری می‌کند، سرمایه‌گذاری سرما می‌خورد!

به گفته کارشناسان چنین افولی می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که سطح رفاه خانوارها رو به کاهش است. مصرف خانوارها دربرگیرنده هزینه خانوار بابت خوراکی و نوشیدنی‌ها، پوشاک و کفش، مسکن، بهداشت، حمل‌و‌نقل و ارتباطات، تفریح و فرهنگ، هتل و رستوران و ... می‌شود. نوسانات نرخ ارز و نرخ تورم بالا، بیشترین اثر را بر ثبت چنین داده‌هایی در اقتصاد ایران داشته است.