به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در جریان سفر آتی خود به ریاض در ماه مه، به احتمال زیاد خواهد فهمید که عربستان سعودی هنوز آماده پیوستن به «توافق‌نامه‌های ابراهیم» نیست. این توافق که در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ روابط میان اسرائیل و چند کشور عربی را برقرار کرد، از زمان ترک کاخ سفید توسط ترامپ، به یکی از محورهای اصلی مذاکرات میان واشنگتن و ریاض تبدیل شده‌اند، و ترامپ مشتاق است که عربستان نیز به این توافق بپیوندد. 

با این حال، امتناع عربستان احتمالاً تأثیری بر عزم ریاض برای گسترش روابط خود با واشنگتن نخواهد گذاشت، و صد روز نخست دولت دوم ترامپ نیز تغییر چشمگیری در دیدگاه‌های عربستان ایجاد نکرده است. به نظر می‌رسد که رهبری سعودی، موضوعات مربوط به تقویت همکاری‌های امنیتی و اقتصادی از یک سو، و مناقشه عربی-اسرائیلی از سوی دیگر را به‌طور جداگانه بررسی و مدیریت خواهد کرد.

به نوشته وبسایت اندیشکده کارنگی برای صلح بین‌المللی، در میان کشورهای عربی، عربستان سعودی امروز نفوذی فراتر از اندازه‌اش در واشنگتن دارد. تمرکز اصلی ریاض بر چشم‌اندازی جدید و بلندپروازانه برای اقتصاد کشور بوده و بعید است اختلاف‌نظر بر سر بحران غزه این تمرکز را تغییر دهد. رهبران سعودی به‌خوبی از روند شتاب‌گرفته‌ی تکه‌تکه شدن نظم جهانی که سیاست‌های دولت ترامپ به آن دامن زده‌اند، آگاه هستند، اما به‌نظر می‌رسد که فارغ از هر تغییری که در نظم جهانی در جریان است، همچنان تعهدات اقتصادی و امنیتی آمریکا را بهترین گزینه برای تأمین منافع خود می‌دانند.

آمریکا عربستان

ترجیح جمهوری‌خواهان به دموکرات‌ها

رهبری سعودی به‌طور سنتی ترجیح می‌دهد دولت آمریکا جمهوری‌خواه باشد تا دموکرات، و این ترجیح همچنان پابرجاست؛ هرچند که دولت ترامپ تفاوت زیادی با دولت‌های جمهوری‌خواه پیشین دارد (و البته رهبری فعلی عربستان هم با رهبران قبلی تفاوت‌هایی دارد). در گذشته، دولت‌های جمهوری‌خواه بر مسائل مربوط به نفت و دفاع تمرکز داشتند، در حالی که دولت‌های دموکرات بیشتر منتقد وضعیت حقوق بشر در پادشاهی عربستان بودند. همچنین از نظر مقامات سعودی، دموکرات‌ها در مقایسه با جمهوری‌خواهان رویکردی نرم‌تر نسبت به ایران داشتند؛ در حالی که جمهوری‌خواهان عمدتاً سیاست «فشار حداکثری» را علیه تهران دنبال می‌کردند. زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، توافقی با ایران امضا کرد که جلوی توسعه برنامه هسته‌ای را می‌گرفت اما عمداً از مهار نفوذ منطقه‌ای ایران چشم‌پوشی کرده بود، رهبران سعودی این اقدام را توهینی به خود تلقی کردند. در نتیجه، از انتخاب ترامپ در سال ۲۰۱۶ استقبال کردند و بلافاصله برای تقویت روابط امنیتی و اقتصادی با دولت اول او وارد عمل شدند. نخستین سفر خارجی ترامپ نیز در مه ۲۰۱۷ به عربستان سعودی انجام شد.

از نظر روابط اقتصادی و امنیتی، از پایان دوره اول ترامپ تاکنون تغییر عمده‌ای رخ نداده است. موضع سخت‌گیرانه ترامپ در قبال ایران- و حتی احتمال حمله نظامی آمریکا علیه ایران- احتمالاً در ریاض به‌صورت مثبت دیده می‌شود. ترامپ گفته که در جریان سفرش به ریاض امیدوار است توافق‌هایی در زمینه سرمایه‌گذاری به ارزش احتمالی «یک تریلیون دلار» امضا کند.

جنگ غزه

گریزی از غزه نیست

با این حال، ترامپ تا حدی ناگزیر خواهد بود که با مسئله غزه مواجه شود. عربستان سعودی بدون دریافت تعهدی از سوی اسرائیل- حتی اگر صرفاً نمادین باشد - در خصوص راه‌حل دو‌کشوری که شامل عقب‌نشینی از سرزمین‌های اشغالی فلسطینی باشد، به توافق‌نامه‌های ابراهیم نخواهد پیوست. در مورد سایر مطالبات عربستان - شامل برنامه‌ی انرژی هسته‌ای، پیمان دفاعی با ایالات متحده که این کشور را موظف به دفاع از عربستان در برابر هرگونه تهدید خارجی کند، و دستیابی به تسلیحات پیشرفته آمریکایی - در مجموع با واشنگتن توافق شده است. اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حتی از ارائه یک تعهد نمادین نیز سر باز زده و پس از حمله ۷ اکتبر، تأسیس کشور فلسطین را «پاداش دادن به تروریسم» خوانده است. ائتلاف راست‌گرای او که با هرگونه عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از کرانه باختری مخالف است، در صورت پذیرش چنین تعهدی فرو خواهد پاشید.

مقامات سعودی - با توجه به نقششان در توافق‌هایی همچون طرح صلح عربی سال ۲۰۰۲ و همچنین با در نظر گرفتن احساسات داخلی و منطقه‌ای - در موقعیتی نیستند که بتوانند توافقی را امضا کنند که فاقد پیشرفت معنادار در حل مناقشه عربی-اسرائیلی باشد. این موضوع به‌ویژه در شرایطی صادق است که برخی وزرای تندرو در کابینه اسرائیل آشکارا اعلام کرده‌اند قصد دارند کرانه باختری را ضمیمه خاک اسرائیل کنند. مواضع اخیر عربستان در قبال غزه، به‌شکلی قاطع در حمایت از فلسطینی‌ها بوده و اقدامات اسرائیل علیه شهروندان فلسطینی را به‌شدت محکوم کرده است.

این‌که آیا ترامپ موضع سخت عربستان در قبال اسرائیل را خواهد پذیرفت و از فشار بیشتر بر ریاض برای تغییر این موضع خودداری خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست. اما اگر، آن‌طور که محتمل است، رهبران سعودی بر موضع فعلی خود باقی بمانند، بروز تنش در روابط میان دو کشور کاملاً محتمل است.