متغیرهای تورم‌ساز زیر ذره‌بین: بدهی بانک‌ها متهم اصلی رشد پایه پولی در خرداد 1402

به گزارش اکوایران، در ادامه سری گزارش‌های مربوط به بررسی روند کل‌های پولی در سال 1402 در این گزارش آمار این متغیرها در خرداد ماه این سال مورد بررسی قرار می‌گیرد. ذخایر پول در کشور به صورت‌های مختلفی وجود دارد که به مجموع آن‌ها کل‌های پولی گفته می‌شود. پول توسط بانک مرکزی منتشر و بعد در چرخه سپرده‌گذاری و وام‌دهی بانک‌ها به چند برابر تبدیل می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین تحولات پولی در خرداد 1402 افزایش مجدد رشد نقطه به نقطه پایه پولی، افزایش ضریب فزاینده، کاهش رشد نقطه به نقطه نقدینگی، ادامه روند کاهشی دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و سهم آن در پایه پولی و بیشترین سهم در رشد نقطه به نقطه پایه پولی برای بدهی بانک‌ها بوده است.

رشد نقطه به نقطه پایه پولی صعودی شد

 پایه پولی پول پر قدرتی است که بانک مرکزی در ازای دارایی‌های خود به بیرون منتشر می‌کند. بانک مرکزی چهار جزء دارایی عمده دارد؛ خالص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، خالص دارایی خارجی بانک مرکزی و خالص سایر اقلام.

 در خرداد 1402 حجم پایه پولی به 908 هزار میلیارد تومان رسید. رشد نقطه به نقطه این متغیر اساسی پولی یعنی تغییرات آن در خرداد ماه 1402 نسبت به خرداد ماه 1401 برابر با 41.8 درصد بود که نشان می‌داد پس از آغاز روند کاهشی رشد این متغیر در اردیبهشت این سال در خرداد ماه مجددا صعودی شده است.

 البته این میزان رشد نقطه به نقطه 14 درصد بیش از موقعیت مشابه سال قبل بود. در خرداد 1401 رشد نقطه به نقطه پایه پولی برابر با 27.8 درصد ثبت شده و بنابراین سرعت افزایش حجم این متغیر کلان در این یک سال افزایش یافت.

 همچنین در خرداد سال 1402 ضریب فزاینده نیز پس از کاهشی که در دو ماه گذشته پیدا کرده بود مجددا مقداری افزایش یافت.

ضریب فزاینده پس از اردیبهشت صعودی شد

پایه پولی که از بانک مرکزی خارج می‌شود در جریان فعالیت‌های اقتصادی با یک سرعت به چند برابر خود تبدیل می‌شود. به این سرعت ضریب فزاینده پول گفته می‌شود. یکی از سیاست‌های بانک مرکزی برای مهار تورم کنترل ضریب فزاینده است. به عبارتی این نهاد تلاش می‌کند با ابزارهایی سرعت خلق پول را کاهش دهد تا سرعت رشد قیمت‌ها کنترل شود.

 عدد ضریب فزاینده در خرداد سال اخیر برابر با 7.25 بود که نسبت به اردیبهشت 0.12 واحد افزایش یافته بود.

ادامه کاهش رشد نقطه به نقطه نقدینگی

نقدینگی رکن دیگر متغیرهای کلان پولی است و به معنای پولی است که توسط شبکه بانکی خلق می‌شود. این متغیر موثرترین متغیر پولی در رابطه با تورم است.

 حجم نقدینگی در خرداد 1402 به 6 هزار و 585 هزار میلیارد تومان رسید و رشد نقطه به نقطه آن به 29 درصد رسید که نسبت به خرداد 1401 8.8 درصد کاهش یافته بود و این متغیر در خرداد نیز همچون دو ماه قبل به روند کاهشی رشد خود ادامه داد. این روند نشان می‌داد اقدامات بانک مرکزی در جهت کنترل ترازنامه بانک‌ها و در نتیجه کنترل خلق اعتبار به ثمر نشسته است.

 با این حال برخی کارشناسان هشدار دادند که کنترل صرف بر نقدینگی و عدم توجه به رشد پایه پولی در بلندمدت نمی‌تواند یک سیاست موثر باشد. اجزای پایه پولی نشان می‌داد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی همچنان بیشترین سهم را در رشد نقطه به نقطه پایه پولی داشته‌ است.

بیشترین سهم در رشد پایه پولی همچنان برای بدهی بانک‌ها

بررسی رشد پایه پولی به تقکیک اجزای آن حاکی از این است که با وجود اینکه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نسبت به ماه قبل کاهش یافته این بدهی‌ها همچنان علت اصلی رشد نقطه به نقطه پایه پولی بوده‌اند.

 در خرداد 1402 بانک‌ها 393 هزار میلیارد تومان به بانک مرکزی بدهی داشته‌اند که نسبت به خرداد 1401 که برابر با 145 هزار میلیارد تومان بوده به مقدار 171.2 درصد رشد کرده است.

 همچنین سهم این بدهی‌ها سهم 38.8 درصدی در رشد نقطه به نقطه 41.8 درصدی در رشد پایه پولی داشته‌اند. این یعنی رشد بادهی بانک‌ها به بانک مرکزی در این یک سال عامل اصلی رشد پایه پولی بوده است.

ادامه کاهش دارایی خارجی و سهم آن در پایه پولی

 در این ماه دارایی‌های خارجی بانک مرکزی نیز همچون سه ماه گذشته به روند کاهشی خود ادامه داد و حجم آن به 579 هزار میلیارد تومان رسید که این رقم مجموع حجم طلا و ارزی را که بانک مرکزی در اختیار دارد نشان می‌دهد.

 همچنین سهم این دارایی‌ها در کل پایه پولی به 63.8 درصد رسید که نسبت به ماه قبل 15.5 واحد درصد افت کرده بود.