نوپک علیه اوپک؛ پایان شراکت هشت دهه‌ای؟

به گزارش اکوایران، شواهد نشان می دهد که روابط عربستان و آمریکا به پایین ترین سطح خود رسیده است. در همین راستا جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفته است که جو بایدن در ارزیابی روابط واشنگتن و ریاض « روشمند و استراتژیک» عمل خواهد کرد با این همه گزینه هایی چون تغییراتی در عرضه کمک های امنیتی به این تولیدگننده بزرگ نفت در نظر گرفته شده است. سالیوان در گفتگو با شبکه خبری سی ان ان گفت که بایدن فعلا برنامه ای برای دیدار با بن سلمان، شاهزاده سعودی در نشست گروه 20 ندارد و هیچ تغییری هم به شکلی قریب الوقوع رخ نخواهد داد.

در شرایط کنونی ایالات متحده از عربستان به واسطه هم صدایی با روسیه در اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت خشمگین است و از همین رو در واشنگتن صداهایی در باب بازتعریف روابط دو بازیگر به گوش می رسد؛ رخدادی که می تواند پیامدهای منفی را برای بن سلمان به دنبال داشته باشد. شاهزاه سعودی هم این خطر را حس کرده و از همین رو تاکید دارد که این تصمیم به واسطه دلایل اقتصادی اتخاذ نشده نه ملاحظات سیاسی.

پایان شراکت هشت دهه‌ای؟

پس از تصمیم اخیر کارتل اوپک پلاس مبنی بر کاهش تولید نفت؛ تصمیمی که می تواند منجر به افزایش تورم در ایالات متحده شود آن هم چند هفته قبل از برگزاری انتخابات میان دوره ای، جو بایدن به خبرنگار سی ان ان گفت که زمان آن فرارسیده که ایالات متحده در روابطش با عربستان تجدید نظر کند.ریاض چهارشنبه به گفته بایدن واکنش نشان داد و گفت درخواست دولت آمریکا برای به تعویق انداختن این تصمیم برای یک ماه، می توانست برای منطقه و جهان پیامدهای منفی به دنبال داشته باشد. در پاسخ کاخ سفید اعلام کرد که ریاض در صدد است تا با طرح چنین مواضعی، موضوع را به گونه ای دیگر ترسیم کند.

فعلا کاخ سفید و حزب دموکرات در صدد مجازات پادشاهی هستند. ازهمین رو مجموعه گزینه هایی برای تحت فشار قرار دادن ریاض پیشنهاد شده؛ گزینه هایی که به باورگروهی از تحلیلگران می توانند به شکلی جدی به شراکت هشت دهه ای ایالات متحده و پادشاهی اسیبی جدی وارد کنند. ریاض گفته که این تهدیدها از سوی دموکرات ها مطرح شده و به واسطه نزدیکی به انتخابات میان دوره ای کنگره، مصرف داخلی دارد.عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در این باره خاطر نشان کرد: زمانی که در فصل انتخابات قرار دارید، رخدادی که برخی از آن تحت عنوان فصلی خنده دار یاد می کنند؛ عبارات بسیاری بر زبان می آید و کارهای زیادی انجام می شود که ممکن است در دوره ای دیگر معنا نداشته باشد یا معنایش را از دست بدهد. او در ادامه با اشاره به مواضع آمریکا تاکید کرد که امیدوار است، ایالات متحده نیز به همین دلیل چنین رویکردی را اتخاذ کرده باشد.

نوپک علیه اوپک

سی ان ان همزمان با افزایش گمانه زنی ها در باب آینده روابط ریاض و واشنگتن به گزینه هایی که سیاستمداران آمریکایی قادرند بدان ها متوسل شوند، اشاره کرد و درباب میزان توانمندی و قدرتشان نوشت: تقریبا بلافاصله پس از تصمیم اتخاذ شده در اوپک پلاس مبنی بر کاهش تولید نفت، کاخ سفید اعلام کرد که جو بایدن با کنگره درباره ابزارها و اهرم های موجود برای کاهش کنترل اوپک بر قیمت های انرژی مشورت کرد؛ عبارتی که به شکلی ضمنی حمایت از لایحه دو حزبی ضد اوپک موسوم به « نوپک» تفسیر شد؛ لایحه ای که قادر است پایان کارتل اوپک را رقم بزند.

این لایحه با قرار دادن کشورهای اوپک در معرض قوانین ضد انحصار، قیمت نفت را از کنترل آنها خارج کرده و در هم می شکند. در صورت تصویب، این لایحه مصونیت اعضای اوپک و شرکت های نفتی شان را لغو می کند و از آنها به دلیل تبانی برای افزایش قیمت ها شکایت خواهد کرد.یک کمیته سنای آمریکا ماه می این لایحه را تصویب کرد با این همه برای آن که این لایحه به قانون تبدیل شود می بایست در سنا و مجلس نمایندگان مورد بررسی قرار گرفته و از مجلسین عبور کرده و در نهایت توسط رئیس جمهوری امضا شود.

نظرسنجی های پولتیکو و Morning Consult نشان داد که کم تر از نیمی از رای دهندگان ایالات متحده از لایحه نوپک حمایت می کنند از جمله بیش از نیمی از دموکرات ها و دو نفر از هر پنج جمهوری خواه. با این همه به گفته تحلیلگران، تصویب این لایحه برای ایالات  متحده بدون عواقب نخواهد بود. کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی فعال در مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا در این باره گفت: به باور من این لایحه می تواند به شکلی منفی صنعت نفت و گاز و همه انواع سرمایه گذاری ها و شرکت های نفتی را تحت تاثیر قرار دهد. همزمان این نگرانی وجود دارد که برداشتن سقف تولید، بهای نفت را چنان کاهش دهد که صنعت نفت آمریکا از کار بیافتد. عربستان سعودی کم ترین هزینه را برای استخراج نفت در جهان صرف می کند، از همین رو این کشور می تواند با بهای بسیار پایین نفت خود را تولید کند این در حالی که هزینه های استخراج در ایالات متحده به شکل قابل توجهی بالا است.

موسسه نفت امریکا، یک انجمن تجاری برای صنعت نفت و گاز طبیعی، به شدت با این لایحه مخالفت کرده و گفته که این لایحه برای منافع دیپلماتیک، نظامی و تجاری ایالات متحده مضر است. اتاق بازرگانی آمریکا در این باره اعلام کرد که این قانون تاثیری بر کاهش بهای بنزین نخواهد داشت.

فرصت سازی برای رقبا

کاهش فروش تسلیحات آمریکا به عربستان گزینه دیگری است. در همین راستا باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا این هفته خواستار پایان فرایند انتقال سلاح از واشنگتن به ریاض فراتر از از آنچه برای دفاع از پرسنل امریکای ضرورت دارد، شد. گروهی از سیاستمداران از این گزینه حمایت کردند با این همه هستند کسانی که نگرانند که که تکیه بر این مقوله ممکن است موجب شود تا عربستان بیش از هر زمان دیگر در آغوش روسیه جای بگیرد.

ایالات متحده بزرگ ترین صادر کننده سلاح در جهان است و فروش نظامی خارجی اش به طور میانگین در سال مالی 2021 حدود 47 میلیارد ددلار براورد شد. براساس گزارش سال 2021 موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم؛ ریاض  یک مشتری کلیدی برای سلاح های آمریکا و 24 درصد از کل فروش سلاح این کشور را به خود اختصاص داده است. دیوید روچز، استاد فعال در مرکز مطالعات استراتژیک اسیای جنوبی  و یکی از مقام های پیشین پنتاگون که در خاورمیانه فعالیت داشته در این باره گفت: این بازاری است که سعودی ها در آن دلار بالایی می پردازند، به بیانی دیگر سعودی ها به نوعی به سیستم صادرات دفاعی مان برای دیگران یارانه می دهند. به باور برخی از تحلیلگران طرح توقف فروش تسلیحات به عربستان سعودی بعید است، اجرایی شود. به باورش ممکن است واشنگتن محدودیت هایی را بر فروش سلاح به عربستان تعریف کند.

در شرایطی که هیچ جای‌گزینی فوری برای سیستم های دفاعی ایالات متحده وجود ندارد، محدودیت های افزایش یافته این کشور می‌تواند برای تامین کنندگان دیگر فرصت ساز شود. عربستان سعودی پیشتر در تلاش برای تنوع بخشیدن به منابع تسلیحاتی اش بوده است و در صورتی که واشنگتن دسترسی به سلاح ها را محدود کند این احتمال وجود دارد که پادشاهی برای تامین سلاح های خود به کشورهای رقیب متوسل گردد. عربستان روابط نزدیکی و در عین حال دیرینه ای با بریتانیا، فرانسه و چین دارد و همچنین در تلاش برای برقراری رابطه با برزیل، آفریقای جنوبی و سایر بازیگران است. کل این سیرک صرفا سیاستگذاران سعودی را متقاعد خواهد کرد که دیگر نمی توانند به ایالات متحده تکیه کنند . پس دوران قرار دادن تمامی تخم مرغ ها در دورن یک سبد به پایان رسیده است. با این همه گروهی از تحلیلگران می گویند که جایگزین کردن زیرساخت های دفاعی ایالات متحده در میان مدت غیر ممکن است.

گزینه‌های بسیار اما نشدنی!

 گزینه دیگر خروج نظامیان امریکایی از عربستان سعودی و امارات است. سه قانوگذار دموکرات هفته گذشته لایحه ای را برای پایان دادن به حمایت آمریکا از متحدان خلیج فارس  با خروج نیروهای آمریکایی از عربستان و امارات، یکی دیگر از اعضای کارتل اوپک پلاس ارائه کردند. در این بیانیه آمده است: هر دو کشور به حضور نظامی ایالات متحده در خلیج فارس برای حراست از امنیت و میادین نفتی شان تکیه دارند. از همین رو دلیلی وجود ندارد که سربازان و پیمانکاران آمریکایی به حمایت از کشورهایی که فعالانه علیه ما( واشنگتن) فعالیت دارند، ادامه دهند. امارات میزبان 3 هزار 500 پرسنل نظامی امریکایی است؛ در حالی که ایالات متحده بیشتر نیروهای خود را در سال 2003 از عربستان خارج کرد، هرچند پشتیبانی تسلیحاتی قبال توجهی را ارائه می د که هدفش مبارزه با انصار الله در یمن در میانه جنگ این گروه با نیروهای تحت رهبری ائتلاف است.

اما کارشناسان می گویند که خروج نظامیان آمریکایی از عربستان و امارات بعید است زیرا در چنین شرایطی خلاء در منطقه ایجاد می شود که می تواند به دشمنان ایالات متحده چون چین و روسیه فرصت مانور دهد. به باور یکی از تحلیلگران، زمانی که آمریکایی ها از امنیت در خلیج فارس می گویند، بسیاری فراموش می کنند که این امر برای حراست از جریان ازاد نفت و گاز خلیج فارس است نه محافظت از خانواده سلطنتی عربستان.  حضور نظامیان امریکایی در خدمت منافع واشنگتن تعریف شده، پس خروج آنها می تواند کشورهایی چون چین که وابسته به نفت خلیج فارس هستند و فراتر از آن ژاپن، هند و اروپا را هم تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی گروهی از ناظران با اشاره پایان احتمالی  حضور نظامی آمریکایی ها در عربستان و امارات معتقدند که این مقوله ممکن است به اعتبار آمریکا به عنوان یک شریک امنیتی لطمه وارد کند.

در باب گزینه های دیگر جهت مجازات سعودی ها، کارشناسان می گویند که همه گزینه هایی که سیاستداران آمریکایی برای مجازات ریاض بدان ها استناد کرده اند، غیر واقعی هستند و بعید به نظر می رسد محقق شوند. از همین رو ممکن است کاخ سفید تصمیمی با پیامدهای منفی کم تری اتخاذ کند. شاید دولت بایدن به واسطه ملاحظات سیاسی تنش ها را افزایش دهد اما رویکردش کوته بینانه و در عین حال خطرناک است. در چنین شرایطی برخی می گویند فارغ از سناریوهای احتمالی، این احتمال بالا است که واشنگتن در نهایت تصمیمی منفعلانه اتخاذ کرده و با به چالش کشیدن ارزش های ریاض، دیدار میان رهبران آمریکا با مقام های سعودی در سطوح بالا  را برای مدتی متوقف نماید. به باور آنها دلایل بسیاری وجود دارد که رابطه آمریکا و عربستان از زمان ریاست فرانکلین روزولت بدون وقفه ادامه یافته، این رابطه؛ رابطه ای است مبتنی بر منافع  و منافع بدون تغییر باقی می ماند.