آدرس غلط تل‌آویو به جهان؛ موضع اسرائیل در قبال توافق عوض شد؟

به گزارش اکو‌ایران، آن‌چه رسانه‌های اسرائیلی القا می‌کنند این است که ایالات متحده و ایران در آستانه نوعی توافق هسته‌ای جدید یا توافق موقت قرار دارند.

هدف اسرائیل از دادن آدرس غلط

لارا روزن، روزنامه نگار آمریکایی در حساب کاربری خود در دیپلماتیک نوشته دلایل زیادی وجود دارد که با استناد بدان‌ها متوجه خواهیم شد که چنین گزارش‌هایی گمراه کننده است و اسرائیل بدین طریق قصد دارد تا هرگونه توافق محدودتری میان طرفین را خنثی کرده تا در نبود راهکاری برای حل و فصل چالش‌ها با توسل به اهرم‌های دیپلماتیک، راهکار خودخواسته‌اش را برای مهار بحران حاکم اعمال کند.

روزن به نقل از منابع خود نوشت که برای اولین بار متحدان اروپایی آمریکا در برجام (تروئیکایی اروپایی) برخلاف آن‌چه اسرائیل مدعی است از تماس‌های اخیر آمریکا با ایران (آن‌گونه که تل‌آویو روایت می‌کند) چیزی نمی‌دانند. از منظر مقام‌های دولت بایدن، افشای اطلاعات و چرخش مواضع مقام‌های اسرائیلی می‌تواند چالش برانگیز باشد، بیش‌تر به این دلیل که به نظر می‌رسد آن‌ها اطلاعاتی را که ایالات متحده در اختیارشان قرار داده‌اند را تحریف و به سلاح تبدیل کرده‌اند.

نتانیاهو 8 ژوئن در گفتگو با وزیر امور خارجه ایالات متحده مدعی شد که بازگشت به توافق هسته‌ای، برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نمی‌کند. او در ادامه مدعی شد که هرگونه توافق با ایران برای اسرائیل الزام‌آور نخواهد بود، چرا که تل آویو هرکاری که لازم باشد برای دفاع از خود انجام خواهد داد؛ این عبارات، روایتی است که اسرائیل از این تماس ارائه می‌دهد. این روایت می تواند به شکلی اشتباه این گزاره را القا کند که ایالات متحده در حال بررسی بازگشت به توافق هسته‌ای سال 2015 با ایران است، هرچند آن‌گونه که لارا روزن نوشته، چنین چیزی دور از ذهن است.

تلاش برای بستن روزنه‌های دیپلماسی

روزن در این باره به نقل از منابع آمریکایی نوشته که اسرائیل از هیچ‌کدام از تماس‌های دیپلماتیک خوشش نمی‌آید چرا که باور دارد توسل به چنین اهرم‌هایی صرفا فشارها بر ایران را کاهش خواهد داد. با این همه لورا هولگیت، سفیر آمریکا نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین 6 ژوئن و در جریان نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی شد که ایران باید اقداماتی را انجام داده و بدین طریق اعتماد بین المللی را به دست آورده و [به ادعای او] تنش‌ها را کاهش دهد، نه این‌که زمینه‌ساز تضعیف تضمین‌های اساسی شود.

بنی گانتز، وزیر دفاع پیشین اسرائیل که اکنون یکی از اعضای اپوزسیون اسرائیل در کنست است، حمایت از تفاهم فرضی آمریکا و ایران را منوط به برخی شرایط کرد. گانتز 6 ژوئن در موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک در پاسخ به سوالی درباره گزارش‌هایی مبنی بر احتمال موافقت ایران با توافق موقت گفت که آنچه(به ادعای او) می‌تواند به تهدیدها پایان دهد، نوعی معامله جامع است.

چرایی نیاز اسرائیل به اطلاعات نادرست

در ارتباط با گزارش‌ها مبنی بر توافق احتمالی میان ایران و آمریکا، علی واعظ، فعال در گروه بحران بین‌المللی بر این باور است که به دلایل مختلف، خواه هیاهو و یا تحریف اخبار توسط رسانه‌های اسرائیلی، چنین شایعاتی مطرح شده است. به اعتقاد واعظ طبیعتا چنین شایعاتی به کاهش التهاب در بازارهای ایران کمک می کند و طبیعتا می‌تواند مانع از تحقق گزاره‌ای شود که اسرائیلی‌ها از آن در هراسند و آن توافق با ایران است.

به اعتقاد واعظ، اسرائیل با هرگونه توافق میان ایران و آمریکا حتی در قالب توافق موقت مخالف است. از همین رو تلاش دارد تا با انتشار این شایعات دروزاه‌های پیشبرد دیپلماسی ایران و آمریکا را در هم شکند، چرا که تل‌آویو نگران است که این فرایند زمینه‌ساز توافق بزرگ‌تری میان ایران و آمریکا و در نهایت بستر را برای ایجاد توافق هسته‌ای هموار کند؛ مقوله‌ای که آن‌ها خواهانش نیستند، حال این توافق موقت باشد یا توافق حداقل در برابر حداقل. واعظ در ادامه تاکید کرد که اسرائیل با توسل به اهرم‌های خود تلاش دارد تا کنگره را ترغیب کند تا امکان هرنوع تفاهمی میان ایران و ایالات متحده را از میان برده و این وضعیت را در نطفه خفه کند. به همین دلیل در این باره اغراق می‌کنند.

تماس‌ها به معنای مذاکره نیست

لارا روزن در گزارش خود نوشته، از آنجایی که ایالات متحده فرصتی برای دستیابی به پیشرفت دیپلماتیک جهت احیای توافق هسته‌ای 2015 نمی‌بیند، منطقی است که تلاش کند تا با ایران تماس داشته باشد. یکی از منابع فعال در حوزه دیپلماسی و آگاه به این موضوع بر این باور است که وضعیت از کنترل خارج شده است. به باور او، این که دو طرف قصد و نیت یکدیگر را حدس بزنند، هولناک است. از همین رو طرف مقابل بهتر است دقیقا بداند که در صورت انجام مراحل یا اقدامات خاص چه چیزی در انتظارش است. این منبع افزود، تماس‌ها به معنای مذاکره نیست.

گاهی اوقات در فرایند رایزنی‌ها زمانی که راهی برای حل وفصل شرایط وجود ندارد، هدف این است که بحران را مهار کنید تا مطمئن شوید که به نقطه‌ای بی بازگشت خواهید رسید.

گل به خودی؟

در این میان چرایی مخالفت اسرائیل با توافقی است که می‌تواند پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند؛ گزاره‌ای که اسرائیل نیز خواهانش است. امیر تیبون در هاآرتص تحلیلی نوشت و مدعی شد که اسرائیل نگران است که توانایی تاثیرگذاری‌اش بر تفاهم‌های در حال تدوین میان ایالات متحده و ایران در ارتباط با برنامه هسته‌ای را از دست داده باشد، چرا که اهرم‌هایی که در گذشته بدان‌ها متوسل شده، دیگر قابل استناد نیستند.

چند صدایی در ساختار سیاسی اسرائیل

دیوید ماکوفسکی فعال در موسسه واشنگتن در این باره ادعای دیگری دارد. او مدعی است: از منظر اسرائیل توافق یا توافق کم‌تر در برابر کم‌تر، با ایران، دستان اسرائیل را خواهد بست. ماکوفسکی در ادامه افزود، گانتز برای چنین درکی آماده است و فکر کردن به چنین مقوله‌ای ممکن است خوب باشد. گانتز مدعی شده که این احتمال که اسرائیل ممکن است احساس کند نیاز دارد علیه ایران دست به اقدام نظامی بزند، یکی از گزینه‌ها است اما در اولویت قرار ندارد. از همین رو اگر راه‌حلی برای تحقق خواسته‌های تل آویو بدون توسل به زور وجود داشته باشد، من اولین کسی هستم که از آن استقبال خواهم کرد.

ایران و آمریکا نمی‌خواهند به تنش‌ها دامن بزنند

در این میان به ادعای واعظ آنچه ایالات متحده ممکن است به دنبال آن باشد، توافق محدود است که ممکن است به موازات توافق برای آزادی زندانی های آمریکایی در ایران انجام شود. او در ادامه مدعی شد، تصور می‌کنم آنچه به شکلی بالقوه ممکن است رخ دهد به موازات معامله با بازداشت شدگان اجرایی خواهد شد، این بدین معنا است که هیچکدام از طرفین درگیر آن دسته از فعالیت‌هایی نیستند که وضعیت را بی‌ثبات کنند.

پس نه ایران می‌خواهد با گسترش ابعاد برنامه هسته‌ای خود و کاهش شفافیت به تنش‌ها دامن بزند و نه ایالات متحده و غرب می‌خواهند تصمیمی بگیرند که از منظر ایران به معنای تکان دادن قایق قلمداد شود. به همین دلیل من از عبارت «خودداری برای خویشتن‌داری» در توصیف شرایط حاکم استفاده می‌کنم، چرا که تصور می‌کنم رویکرد دو طرف را نمی‌توان حتی در قاب ژست برای توافق حداقل در برابر حداقل توصیف کرد، چرا که دو طرف به درجه‌ای از توقف و عقب‌نشینی نیاز دارند.

اسرائیلی‌ها نمی‌دانند چه می‌خواهند؟

حال سوال این است که چرا اسرائیل مخالف چنین وضعیتی است؟ به ادعای واعظ، اگر قرار بود توافقی حاصل شود، این اولین توافق میان ایران و دولت بایدن خواهد بود. از همین رو اسرائیل نگران است که این موضوع دری را برای درک درست باز کند که این بازیگر خواهانش نیست.

به ادعای واعظ، مشکل رویکرد اسرائیلی‌ها این است که آنها گزینه جایگزین مناسبی ندارند. آنها مخالف احیای برجام هستند، مخالف یک توافق جدید هستند، با توافق موقت هم مخالفند، حتی توافق کم‌تر در برابر کم‌تر را هم برنمی‌تابند. اسرائیلی‌ها مخالف چنین ژست‌های سیاسی هستند. اما در این میان وضعیت بدون توافق برای آنها آزار دهنده است. پس بهتر است بگوییم که مشخص نیست که آنها چه می خواهند.