تعبیر کابوس بزرگ اردوغان؛ «کلینتون ترابزون» ترکیه سکولار را دوباره احیا می‌کند؟

به گزارش اکوایران، یکشنبه شب خیابان‌های استانبول و آنکارا و بسیاری دیگر از شهرهای ترکیه لبریز از رقص و پایکوبی و شادی بود. مملو از جوانانی که در خیابان فریاد می‌زدند: «ترکیه لاییک است، لاییک می‌ماند.» شکستی مهم برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه رخ داده بود. شکستی که بیش از هر چیز یک پیام واضح داشت؛ میلیون‌ها نفر از مردم ترکیه دیگر به شیوه حکومت‌داری رجب طیب اردوغان و حزب متبوعش اقبالی نشان نمی‌دهند. زود است که بگوییم دوران پسااردوغان در ترکیه آغاز شده. امپراطوری بزرگ او که ترکیبی از اسلامگرایی و بازگرداندن شکوه عثمانی بود همچنان قدرتمند است. اما صدای مردم این بار نشان از بازگشت به ایده‌های بزرگ آتاتورک دارد. اکرم امام اوغلو شهردار پیروز استانبول از حزب جمهوری خلق، حزب مصطفی کمال اتاتورک، در دوران مبارزات انتخاباتی گفته بود «دموکراسی احیا خواهد شد و قانون و عدالت باز خواهند گشت».

انتخابات شهرداری‌های ترکیه روز 12 فروردین، 31 مارس برگزار شد. اردوغان که برای سال‌های متمادی قدرت را در شهرداری استانبول در اختیار داشت سال 2019 شاهد شکست علی ییلدریم شخصیت نزدیک به خود در مقابل اکرم امام‌اغلو بود.

امام اوغلو که در روستای کوچکی در استان ارزنجان آناتولی به دنیا آمد، و در سال 2019 سی و دومین شهردار استانبول شد، در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته به عنوان معاون احتمالی نامزد ریاست جمهوری مخالفان، کیلیچداراوغلو نامزد شد.

چهار سال بعد از شکست در انتخابات 2019 و یک سال پس از انتخابات ریاست جمهوری که باز هم مرد قدرتمند ترکیه را به حکومت رسانده بود، اردوغان امید داشت بتواند استانبول، جواهر تاج ترکیه را پس بگیرد. اما نتایج انتخابات شکست سیاسی بزرگی را به او تحمیل کرد.

اپوزیسیون او، حزب جمهوری خلق (سی‌اچ‌پی) در پنج شهر بزرگ ترکیه پیروز شد. حزب مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه، حزبی کاملا سکولار در مقابل سلطنت اسلامگرایان ایستاده و پیروز شده بود. برای مخالفان اردوغان که شکست در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته را تجربه کرده بودند این پیروزی یک امید تازه است.

امام اوغلو حالا چیزی بیش از تضمین دوره دوم شهرداریش را به دست آورده است. پیروزی با اختلاف زیاد او را از نظر بسیاری از حامیان و تحلیلگران اپوزیسیون به عنوان محتمل‌ترین رقیب ریاست‌جمهوری اردوغان معرفی می‌کند.

این در حالی است که گمان‌هایی رو به افزایش است مبنی بر این که رهبر کنونی ترکیه به دنبال تمدید دوره ریاست‌جمهوری خود پس از سال 2028 است.

ترکیه در شرایط اقتصادی خوبی قرار ندارد. تورم در این کشور به 67 درصد رسیده است. تحلیل‌گران شرایط اقتصادی را بزرگ‌ترین دلیل کم شدن محبوبیت اردوغان معرفی می‌کنند. تبدیل شدن امام‌اغلو به عنوان رقیبی بزرگ در چنین شرایطی برای اردوغان کابوسی بزرگ است.

مردی که بر صندلی قدرت استانبول تکیه زده

با وجود اختلاف عمیق در تفکرات سیاسی، این دو مرد البته وجوه مشترک زیادی دارند. هر دو ریشه در منطقه دریای سیاه ترکیه دارند که به‌خاطر سیاست‌های بی‌رحمانه و تهاجمی‌اش شناخته می‌شود و به آنها جذابیت زیادی می‌دهد. هر دو مرد کاریزماتیک هستند و توانایی جذب مردم را دارند. هر دو بر استانبول، بزرگترین شهر ترکیه و خانه حدود یک سوم اقتصاد این کشور حکومت کرده‌اند، و هر دو با فشار دادگاه‌های ترکیه مواجه شده اند. این دو حتی به فوتبال هم علاقه دارند.

اردوغان در طول سال‌هایی که امام‌اغلو در حال تبدیل شدن به رقیب او بود، بیکار ننشسته و تلاش کرد تا او را از سیاست کنار بزند.

دادگاه کیفری شماره ۷ آناتولی استانبول در سال 2019 امام‌اغلو را به اتهام توهین به شورای عالی انتخابات ترکیه (YSK) به ۲ سال و ۷ ماه و ۱۵ روز زندان محکوم کرد. از نظر بسیاری، این اقدام تلاش حزب عدالت و توسعه برای حذف رقیب در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو بود. رای دادگاه تجدید نظر درباره این حکم هنوز صادر نشده است.

در کیفرخواست اولیه تقاضای ۴ سال و یک ماه حبس تعزیری شده بود. در متن آمده بود که شهردار استانبول در اظهار نظری در ۴ نوامبر ۲۰۱۹، به «مقام‌های دولتی که در حال انجام وظایف خود بودند»‌، «توهین علنی» کرده است. شهردار استانبول در آن زمان گفته بود «کسانی که در ۳۱ مارس انتخابات را باطل کردند احمق هستند». این گفته در پاسخ به وزیر کشور ترکیه بود که چند روز قبل از آن امام‌اغلو را احمق خوانده بود.

تلاش‌ها البته بی‌نتیجه ماند و او تبدیل به بزرگترین رقیب اسلامگرایان آناتولی شده است.

امام‌اغلو پس از پیروزی در انتخابات رو به جمعیتی که از شبی پر از نتایج غیرمنتظره در سراسر کشور به وجد آمده بودند گفت: «ما اولین گام را به سوی ترکیه‌ای برمی‌داریم که در آن دموکراسی، آزادی، برابری، عقلانیت، علم، عشق و همبستگی شکوفا شود». او گفت که این‌بار توسط «اتحاد قوی وجدان‌های بیدار شده میلیون‌ها نفر تشنه دموکراسی و عدالت» حمایت شده است.

سلیم سازاک، رئیس ساندا گلوبال، یک موسسه مشاوره مستقر در آنکارا که به چندین کمپین در طول انتخابات محلی مشاوره داده است، برند سیاسی امام اوغلو را ترکیبی از کاریزما و ریشه‌های دریای سیاه، به عنوان «بیل کلینتون از ترابزون» توصیف می‌کند.

با این همه اما اکرم امام اغلو، بزرگترین رقیب اردوغان در دو دهه سلطه او بر ترکیه، کسی که وعده داده دموکراسی و سکولاریسم را به این کشور بازمی‌گرداند، برای شکست اردوغان و پس گرفتن ترکیه از او راه طولانی در پیش دارد. استانبول با 16 میلیون جمعیت حالا پاشنه آشیل رئیس جمهور ترکیه است. محبوبیت او کم شده و سکولاریسم جان تازه‌ای گرفته، اما اردوغان هم بارها ثابت کرده توان درس گرفتن از شکست‌ها را دارد و هر بار راهی برای بازگشت به قدرت پیدا می‌کند. پایان دادن به دوران امپراطوری اردوغان برای اکرم امام‌اغلو و حزب او ساده نخواهد بود.