به گزارش اکوایران، ورود اوکراین به منطقه کورسک روسیه سؤالات زیادی را برانگیخته است. چرا هزاران نیرو را به شمال بفرستیم در حالی که قلمروی اوکراین در جاهای دیگر در حال از دست رفتن است؟ چرا مسکو را ترغیب کنیم منطقه مرزی نسبتاً آرامی را تقویت کند و در نتیجه، یک معضل امنیتی بلندمدت برای اوکراین بیافریند؟ چرا تا زمانی که واحدهای اوکراینی در شرق و جنوب به اندازه کافی برای بهره‌برداری از هرگونه انتقال نیروهای روسی ناشی از عملیات در شمال قوی نباشند، صبر نکنیم؟

به نوشته جان دِنی برای وبگاه فارن پالیسی، اهداف واقعی کی‌یف در حمله به کورسک هر چه که باشد، این عملیات بینش‌های مهمی را در مورد مسیر بلندمدت جنگ ارائه می‌دهد. ممکن است، اگرچه هنوز قطعی نیست که تهاجم کورسک نه صرفاً یک بازی فرصت‌طلبانه، بلکه بخشی از یک کمپین نظامی گسترده‌تر باشد که می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ ادامه یابد و صحنه را برای عملیات در جاهای دیگر آماده کند. ثانیاً، به نظر می‌رسد این حمله شواهدی از توانایی اوکراین در استفاده از آموزش‌های غربی، به شکلی که در ضدحمله ناکام ۲۰۲۳ دیده نشد، ارائه می‌کند؛ یعنی استفاده از جنگ مانور ترکیبی بازو که عبارت است از هماهنگ‌سازی ابزارهای مختلف جنگی به گونه‌ای که حریف را شوکه، گیج و در نهایت شکست دهد.

اگر این نتیجه‌گیری‌های اولیه به حقیقت بپیوندند، تهاجم کورسک می‌تواند نقطه عطف بزرگی باشد.

انگیزه‌های کی‌یف در کورسک؛ سیاسی یا نظامی؟

باید اعتراف کرد که مقامات اوکراینی امنیت عملیاتی چشمگیری را در مورد حمله جاری پیش گرفته و از قبل، هیچ اطلاعاتی مبنی بر احتمال انجام چنین عملیاتی ارائه نکرده‌اند و از زمان آغاز آن، توضیحات کمی در مورد منطق آن دادند. برخی ناظران حدس زده‌اند که این عملیات تا حد زیادی برای اهداف سیاسی انجام گرفته است. مطمئناً، در سطح استراتژیک و در زمانی که بسیاری در غرب در حال بررسی نیازهای نیروهای اوکراینی برای آغاز یک ضدحمله گسترده در سال ۲۰۲۵ هستند، عملیات کورسک می‌تواند در میان حامیان اوکراین خوش‌بینی آفریده و تمایلشان برای ادامه تأمین مالی و آموزش را تقویت کند. در برخی از واکنش‌های سراسر غرب، شواهدی بر این امر دیده می‌شود.

کورسک

با این حال، باورکردن این که هدف اصلی تهاجم کورسک صرفاً سیاسی و برای تقویت موقعیت چانه‌زنی کی‌یف در مذاکرات صلح، تضمین کمک‌های بیشتر غربی، تضعیف قدرت ولادیمیر پوتین در داخل روسیه یا تسهیل مبادلات زندانی باشد، دشوار است.

البته، همانطور که همه شاگردان کارل فون کلاوزویتس، ژنرال پروسی می‌دانند، جنگ گسترش سیاست است. اما در حالی که نیروهای کی‌یف در جنوب و شرق به آرامی در حال از دست دادن زمین هستند، انگیزه اوکراین از اعزام هزاران سرباز برای یک عملیات خطرناک به خاک روسیه صرفاً سیاسی باشد، به نظر بسیار مشکوک می‌رسد.

حتی برخی مقامات اوکراینی ادعا کرده‌اند که عملیات کورسک برای پیچیده‌ساختن جریان نیروها از جاهای دیگر روسیه به منطقه شرقی دونتسک اوکراین طراحی شده است. با توجه به محدودیت نسبی عملیات تاکنون و فقدان شواهد در مورد توقیف خطوط راه‌آهن اصلی، جاده‌ها یا سایر زیرساخت‌ها یا پلتفرم‌های حمل‌ونقل مرتبط با جریان پرسنل و تجهیزات به دونتسک، این امر مشکوک به نظر می‌رسد. برای قطع خطوط راه‌آهن یا جاده‌هایی که به دونباس اوکراین می‌رسند، نیروهای اوکراینی باید بیشتر به سمت شرق روسیه پیشروی کنند.

مقامات اوکراینی همچنین ادعا کرده‌اند که تهاجم کورسک برای فراهم‌ساختن امکان تخریب تأسیسات و پلتفرم‌های روسی دخیل در بمب‌های لغزنده و سایر عملیات‌های دوربرد علیه خاک اوکراین در نظر گرفته شده است. در ۱۳ آگوست، یک مقام اوکراینی استدلال کرد که نیروهای کی‌یف تسلیحات دوربرد کافی برای حمله علیه اهداف از آن سوی مرز را ندارند. با این حال، همان شب، اوکراین بزرگترین عملیات پهپادی خود تا به امروز را انجام داد و گزارش شد که ده‌ها پهپاد را برای هدف قرار دادن تأسیسات و پلتفرم‌ها در سراسر بخش وسیعی از خاک روسیه، از جمله در کورسک، بلگورود، ورونژ، ولگوگراد، بریانسک، اورل، روستوف و نیژنی نووگورود به پرواز درآورد.

همانطور که برخی مقامات اوکراینی اشاره کرده‌اند و تا حدودی محتمل‌تر از همه دلایل دیگر است، به نظر می‌رسد این عملیات برای کاهش فشار بر نیروهای اوکراینی در جنوب و شرق طراحی شده است. همچنین احتمالاً برنامه‌ریزان نظامی مسکو را مجبور سازد تا دفاع بلندمدت از مرز روسیه با شمال اوکراین را در نظر بگیرند و نیروهای بیشتری را در آنجا مستقر کرده و محدودیت جدیدی برای فرماندهان روسی ایجاد کنند. تاکنون گزارش‌هایی مبنی بر انحراف نیروهای روسی از بخش جنوبی جبهه و همچنین از کالینینگراد منتشر شده است.

با این حال، حتی اگر فشار کاهش یابد، بعید است حداقل در کوتاه‌مدت، نیروهای اوکراینی در شرق و جنوب توانایی انجام یک ضدحمله را داشته باشند.

کورسک

برای این مسئله دو دلیل وجود دارد. اول، برخی شواهد نشان می‌دهند واحدهای اوکراینی که تلاش می‌کنند خطوط را در شرق و جنوب حفظ کنند، هم خسته بوده و هم از کمبود نیرو رنج می‌برند. سربازان خسته بدون برتری عددی به سختی موفق خواهند شد. دوم، حتی اگر آن واحدهای اوکراینی قادر به پس‌گرفتن دستاوردهای سرزمینی چند ماه گذشته روسیه باشند، درست پشت سر آن دستاوردها همان استحکامات عمیق روسی (سنگرها، خندق‌های تانک، مین‌های زمینی) وجود دارد که ضدحمله سال ۲۰۲۳ اوکراین را ناکام گذاشت.

در عوض، تهاجم کورسک احتمالاً بخشی از یک استراتژی مبارزاتی گسترده‌تر و بلندمدت باشد که به دنبال خرید زمان برای بازگشت قدرت نیروهای اوکراینی در بقیه سال جاری و در عین حال، توقف پیشروی آهسته اما پیوسته نیروهای روسیه در شرق است. تغییرات در قوانین سربازی اوکراین (از جمله کاهش سن خدمت سربازی به ۲۵ سال، تسهیل شناسایی آسان‌تر مردان واجد شرایط خدمت سربازی، ارائه انگیزه‌های مالی بیشتر و اجازه ثبت‌نام برخی زندانیان) تنها در آوریل تصویب شد و برخی از این اصلاحات تازه در ماه می اجرا شد. آموزش سربازان جدید از طریق آموزش اولیه، آموزش مخصوص پلتفرم و آموزش واحد جمعی که عمدتاً خارج از اوکراین انجام می‌گیرد، چندین ماه طول خواهد کشید.

تغییر تاکتیک، تغییر نتیجه

یکی دیگر از نکات مثبت مهم که در پی حمله کورسک آشکار شد این است که موفقیت تاکنون اوکراین نشان می‌دهد آموزش جنگ مانور ترکیبی غربی به نیروهای اوکراینی کاملاً بی‌نتیجه نبوده است. برخی ناظران استدلال کرده‌اند با توجه به عمق استحکامات دفاعی روسیه، کمبود نیروی هوایی پوشش کافی اوکراین، نبود نظارت جامع بر میدان جنگ یا ذهنیت‌های نظامی باقی‌مانده از دوران شوروی در میان برخی از پرسنل اوکراینی، نیروهای کی‌یف قادر یا مایل به استفاده از این نوع آموزش نبوده‌اند. با این حال، طبق آنچه تاکنون از تهاجم کورسک می‌دانیم، برخی شواهد حاکی از توانایی و تمایل اوکراین برای استفاده از این سبک جنگ در شرایط مناسب است.

جنگ مانور ترکیبی شامل استفاده هم‌افزایی از چندین «سلاح»، مانند پیاده‌نظام، توپخانه، زره و هوانیروز به گونه‌ای است که بیش از مجموع اجزای آن باشد. «مانور»، بر خلاف «تحرک» صرف، شامل اقدامات سریع، غیرمنتظره و خشنی است که انسجام دشمن را در هم شکسته و به یک نیروی کوچک‌تر اجازه می‌دهد تا نقاط ضعف دشمن را مورد هدف قرار دهد.

کورسک

تهاجم اخیر شامل همه این موارد بود و برای عملیات نظامی آینده اوکراین در جاهای دیگر، با توجه به بعیدبودن شکست روسیه در یک جنگ فرسایشی، نوید خوبی دارد.

اول راه

با این وجود و با وجود موفقیت آشکار تهاجم تاکنون، بعید است عملیات اوکراین در کورسک به تنهایی مسیر درگیری را در کوتاه‌مدت به طور قابل توجهی تغییر دهد. واضح است که واکنش روسیه ره حمله اوکراین شواهد بیشتری از چالش‌های مداوم در فرماندهی و کنترل و عملیات مشترک کرملین را نشان می‌دهد، اما همچنان احتمال دارد که ارتش روسیه نهایتاً نیروهای کی‌یف را بیرون برانند.

در واقع، خفت در سطوح سیاسی‌استراتژیک و عملیاتی روسیه ناشی از تهاجم کورسک ممکن است منجر به افزایش قابل‌توجه حضور نظامی روسیه در کورسک و مناطق همسایه در امتداد مرز شمالی اوکراین شود. نهایتاً این اتفاق می‌تواند برای کی‌یف سردرد بیافریند، زیرا مجبور خواهد شد دفاع خود را در شمال تقویت کند که ممکن است به ضرر واحدهای جنوب و شرق باشد.

علاوه بر این، با ادامه پیشروی ارتش کی‌یف به سمت کورسک و شاید مناطق همسایه مانند بلگورود، خطوط اوکراینی احتمالاً کش خواهند آمد. با این کار، کشش لجستیکی می‌تواند به عامل محدودکننده‌ای برای اوکراین تبدیل شده و شاید حتی بیشتر از یک پاسخ هماهنگ و خوب سازماندهی‌شده روسیه آن را درگیر کند.

با این وجود، هر طوری که حمله پیش برود، تهاجم کورسک بینش‌های مهمی در مورد برنامه‌ریزی کمپین بلندمدت اوکراین و همچنین توانایی کی‌یف برای استفاده از تمام کمک‌های غرب ارائه خواهد کرد. برنامه‌ریزی و آموزش خلاقانه و قوی مزایای رقابتی است که غرب و متحدان اوکراینی نسبت به روسیه داشته و موفقیت اوکراین احتمالاً به بهره‌برداری مداوم آن‌ها بستگی دارد.