از عرش به فرشی شگفت‌انگیز؛ وزیر بلندپایه «غیب‌شده» کارمند دون‌‌پایه شد!

به گزارش اکوایران، ظهورش ناگهانی بود و سقوطش هم به همان اندازه سریع بود. از تابستان سال 2023، هنگامی که وزیر امور خارجۀ وقت چین، چین گنگ، به شکل مرموزی از انظار عمومی ناپدید شد، بسیاری دربارۀ سرنوشتش گمانه‌زنی‌های شدیدی داشته‌اند.

شایعات شدیدی مطرح شد: زندانی شده است. خودش را کشته است. هیچ یک درست نبود.

اما به گفتۀ دو نفر از مسئولان ایالات متحده، در واقع آقای چین زنده است اما در جایگاهی بسیار پایین‌تر از جایگاه بسیار نزدیک گذشته‌اش به رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ.

به گفتۀ مسئولینی که به دلیل حساسیت موضوع به شرط فاش نشدن نامشان صحبت کردند، آقای چین در شغل سطح پایینی در یک انتشارات مرتبط با وزارت امور خارجۀ چین به کار گمارده شده است.

به نوشته واشنگتن پست، مسئولان سابق می‌گویند آقای چین 58 ساله -دست کم روی کاغذ- در شغلی در انتشارات امور جهان فعال است که انتشاراتی دولتی و مرتبط با وزارت امور خارجه است.

مسئولان سابق می‌گویند این تنزل رتبه که در بهار گذشته اتفاق افتاد، «سقوط از عرش به فرش» است اما یکی‌شان گفت این معنا را هم دارد که «خطر دیگری تهدیدش نمی‌کند» و «قرار نیست زندانی شود اما دوران کاری‌اش هم به پایان رسیده است.»

این مسئول گفت احتمالاً این کار فقط مجازات نیست و حکم درس عبرت را هم دارد. وزارت امور خارجۀ چین مکرراً از صحبت دربارۀ سرنوشت رئیسش سر باز زده است و به سؤالات فکس شده دربارۀ شغل جدید آقای چین پاسخی نداده است.

آقای چین در مقام یکی از وفاداران به شی با سرعتی خیره کننده به وزارت امور خارجه رسید. در سن 56 سالگی، او نه تنها وزیر، بلکه به یکی از مشاوران دولت تبدیل شد، جایگاهی ارشد که وانگ یی، سلف آقای چین، تازه در شصت و چند سالگی و پس از پنج سال وزیر امور خارجه بودن به آن دست یافت.

کریستوفر کِی. جانسون، تحلیلگر سابق امور چین سی‌آی‌اِی که حالا رئیس سازمان مشاوری به نام گروه راهبردهای چین است، گفت صعود سریع آقای چین خشم همکارانی را برانگیخت که به نظرشان او بدون نوبت از سایرین جلو می‌زد.

چین با جلب اعتماد آقای شی، بین سال‌های 2014 تا 2017 رئیس پروتکل وزارت امور خارجه شد. در آن پست، او مسئول بهبود وجهۀ آقای شی در صحنۀ جهانی بود. پیش از دیدار رئیس‌جمهور چین از بلاروس در سال 2015، به گفتۀ یکی از دیپلمات‌های سابق بلاروس، آقای چین در ساعت 2 بامداد خواهان بازدید از موزه‌ای شد که در برنامۀ سفر قرار داشت و پله‌های آنجا را شمرد. همسرش، لین یان، دوست همسر آقای شی بود و به گفتۀ یکی از مسئولان آمریکایی برایش کیک درست کرد.

آقای چین در سال 2018 به مقام معاون وزیر امور خارجه ارتقا یافت و سپس در سال 2021، سفیر چین در ایالات متحده شد، جایگاهی که 18 ماه آن را در اختیار داشت و سپس به پکن برگشت تا به جوان‌ترین وزیر امور خارجۀ چین از دهۀ 1950 به این سو تبدیل شود.

صعود سریع آقای چین احتمالاً در میان نسل جدیدتر دیپلمات‌های متخاصمی که معمولاً به «گرگ جنگجو» برجسته‌تر بود، اسمی که بر اساس فیلم‌های اکشن چینی دهۀ 2010 برای آنها انتخاب شده است.

آقای چین از روز اول وزارت، خودش را مجری اصلی دستور کار دیپلماتیک آقای شی کرد، به جای اینکه معاون آقای وانگ باشد که به مدیر کمیسیون مرکزی امور خارجه ارتقا یافته بود و از لحاظ فنی مافوق او بود.

آقای چین در نخستین کنفرانس خبری بزرگش در مارس 2023 حرف‌های آقای شی را تکرار کرد که چند روز قبل از «محدود شدن» توسط واشنگتن گفت و اظهاراتی دربارۀ رویارویی در آینده با ایالات متحده داشت.

مسئولان کنونی و سابق ایالات متحده که با آقای چین کار کرده‌اند او را فردی فاقد ظرافت دیپلماتیکِ همکاران باتجربه‌اش می‌دانند و به نظرشان خروج از حالت «گرگ جنگجو» برایش دشوار است.

یکی از لحظات حساس در اوت 2022 از راه رسید، هنگامی که آقای چین سفیر پکن در واشنگتن بود. سخنگوی وقت مجلس نمایندگان، نانسی پلوسی تازه از تایوان برگشته بود و علیرغم اعتراضات صریح پکن بابت سفر یک مسئول عالی رتبۀ ایالات متحده از این جزیرۀ خودمختار برخودار از دموکراسی که چین آن را از خودش می‌داند، سفر دو روزه‌ای به آنجا داشت. در آن زمان مسئولان ارشد دولت بایدن با آقای چین دیدار داشتند، گاهی اوقات دو بار در روز و تلاش می‌کردند مانع از تبدیل شدن بحران به درگیری شوند. در آن زمان، این تنها کانال سطح بالای بین پکن و واشنگتن بود و از همین رو نقشی حیاتی داشت.

مسئولان این مسئله را روشن کردند که ایالات متحده به دنبال درگیری نیست اما در صورت اقدامی خصمانه از سوی چین چنین اقدامی خواهد کرد. پس از برگشت پلوسی از تایوان، چین با شلیک موشک به درون آب‌های تایوان واکنش نشان داد و کاخ سفید سفیر این کشور را احضار کرد. یکی از مسئولان گفت آقای چین تهدید کرد که چین «خط میانی را پاک می‌کند» که به مرز غیررسمی میان تنگه‌ای اشاره داشت که چین و تایوان را از هم جدا می‌کند و هر دو طرف با احترام به آن ثبات را حفظ کرده‌اند.

حرف او مقاماتی را نگران کرد که این سخن را تنش‌زا می‌دیدند و اصرار کردند تا بفهمند که آیا این موضعی رسمی است یا خیر. مسئول دومی گفت آقای چین نطقی «نمایشی» دربارۀ توهین سفر پلوسی به چین واکنش نشان داد.

به گفتۀ یکی از مسئولان، هماهنگ کنندۀ امور اقیانوس هند و آرام کاخ سفید، کرت کمپبل، گفت «الآن وقت حرف‌های جدلی نیست. وقت دقیق سخن گفتن است.»

آقای چین مدت کوتاهی در مرکز توجهات بود. پنج ماه بعد از وزیر امور خارجه شدن از انظار عمومی ناپدید شد و شایعاتی دربارۀ سقوطش مطرح شد.

او فقط پس از 207 روز حضور در این شغل، در ماه ژوئیه به‌صورت رسمی از کار برکنار شد. وانگ 70 ساله برگشت و جای او را در مقام وزیر امور خارجه گرفت.

معلوم نیست چه چیزی باعث اخراج آقای چین شد. یک نظریۀ مهم در میان تحلیلگران چین این است که او رابطۀ خارج از ازدواجی با یکی از خبرنگاران تلویزیونی معروف چین، فو شیائوتیان، داشته است و فرزند خارج از ازدواج این زوج در ایالات متحده به دنیا آمده است.

از آنجا که سانسورچیان شدیداً مراقب زندگی خصوصی مسئولان ارشد هستند، در دنیای شدیداً مردانۀ سیاست چین، بی‌احتیاطی شخصی به‌ندرت اشتباه بزرگی به شمار می‌رود.

به گفتۀ تحلیلگران، سبک زندگی سلبریتی گونۀ خانم فو، از جمله پست‌هایش در شبکه‌های مجازی دربارۀ دیدار با رهبران جهان و سفر با جت‌های خصوصی با پسر نوزادش، این رابطه را به تهدید امنیتی بالقوه‌ای برای چین تبدیل کرد. بر اساس شایعات، پکن نگران بود که خانم فو اسرار دولتی را به سازمان‌های اطلاعاتی خارجی می‌دهد اما این شایعات هرگز تأیید نشدند. بیش از یک سال است که خانم فو هم مانند آقای چین از انظار عمومی غایب است.

در ژوئیه، حزب حاکم کمونیست خیلی خلاصه‌وار چندین تن از مسئولان کمیتۀ مرکزی 205 نفره را برکنار کردند، از جمله وزیر دفاع سابق را که بابت فساد تحت بررسی بود. اما دربارۀ آقای چین گفته شد صرفاً از این کمیته «استعفا» داده است. او یک «رفیق» -عضو حزب کمونیست- باقی ماند که نشان دهندۀ مجازاتی ملایم‌تر است.

این نخستین نشانۀ زنده بودن آقای چین بود.

نیل توماس، از کارشناسان امور سیاسی چین در اندیشکدۀ انستیتو سیاست جامعۀ آسیا، گفت «پولیتبورو با عنوان "رفیق" از آقای چین یاد کرد که نشان می‌دهد از حزب اخراج نشده است و ممکن است در منصب پایین رده‌تری نصب شده باشد.»

توماس گفت «در عصر شی، تنزل رتبه‌های مشابهی برای اعضای ارشد کادری اتفاق افتاده است که بابت تخلفات سیاسی نسبتاً کوچکی مجرم شناخته شده بودند.»

تنزل رتبۀ ظاهری آقای چین روالی است که با شِن گوئوفنگ آغاز شد، دستیار سابق وزیر امور خارجه که در سال 2005 به سرعت به عنوان ویراستار ارشد انتشارات امور جهان منصوب شد. هیچ دلیلی برای انتقالش ارائه نشد اما شایعه شد که بابت یک رابطۀ خارج از ازدواج مجازات می‌شود. با این همه، شن در شغل جدیدش تصویر عمومی خود را حفظ کرد و به صورت منظم سخنرانی و مصاحبه می‌کرد و ادعا کرده است اصلاً نمی‌داند چرا در آنجا منصوب شده است.

وقتی در آن زمان از آقای چین که در آن زمان سخنگوی وزارت امور خارجه بود، دربارۀ انتقال آقای شن پرسیدند، این کار را «روال» نامید.

انتشارات امور جهان در کوچه‌ای در مرکز پکن قرار دارد و کتابفروشی دارد که به روی عموم باز است؛ اتاقی کوچک پر از کتاب‌های خاطرات دیپلمات‌های چین و کتاب‌های شی. وقتی در هفتۀ جاری، گزارشگری از این کتابفروشی دیدار کرد، کارکنانش گفتند چیزی دربارۀ فعالیت آقای چین در این انتشارات نشنیده‌اند. مسئول پذیرشی که تلفن را پاسخ داد هم گفت نمی‌داند این مسئله صحت دارد یا خیر.

یک مترجم سابق رهبران چین، ویکتور گائو، اخیراً در مصاحبه با الجزیره تحت فشار قرار گرفت تا دربارۀ وضعیت آقای چین توضیح دهد.

گائو، که حالا معاون رئیس اندیشکدۀ مرکز چین و جهانی‌سازی است، گفت «جایی در چین است. دیگر او را نخواهید دید».